ПолитикаСеверна МакедонијаЈСП со „врзани“ тркала, Скопје во хаосКатерина Блажевска21.11.202421 ноември 2024Граѓаните се самоорганизираат за превоз, студентите доцнат на испити во колоквиумската недела, такси здруженијата „бомбардирани“ од повици и молби. https://p.dw.com/p/4nENPАвтобусите на ЈСП не сообраќаат денеска во СкопјеФотографија: picture alliance/dpaРекламаНа 21-ви ноември Скопје се разбуди без јавен градски превоз, чиј колапс се случи вчера. Во училиштата се пребројуваат - кој дошол, кој не дошол, како што беше и во вчерашната попладневна смена. Поради недостиг на гориво, вчера во сообраќај беа само 25 автобуси, а останатите останаа паркирани во автобазите на ЈСП во Автокоманда и Ѓорче Петров. Граѓани уште од синоќа се саморганизираа во групи со заедничко користење приватен превоз за да стигнат на работните места, се множат повици секој што има празни места во возилото да подзастане покрај авотбуските постојки и да покаже солидарност. Такси здруженијата уште синоќа биле бомбардирани од повици и молби. „Уште синоќа имавме многу повици со барања за резервации на возила за утрово, но за жал, не правиме такви резервации. Притисокот од повици само покажува во каква ситуација се ставени граѓаните. Едни стравуваат дека ќе ги пропуштат закажаните термини во болници а немаат блиски кои би ги одвезле, студенти имале рани испити на факултетите, други молат за возило за да не пропуштат интервју за вработувања... Никогаш не сме биле под ваков притисок“, велат од скопско такси здружение. Колоквиумска недела Колапсот со јавниот превоз се случува кога за студентите е во тек колоквиумската недела, а најкритични се раните термини за полагање. Дваесет годишен студент од Кавадарци кој го користи јавниот превоз синоќа не беше сигурен дали поради големиот притисок ќе успее да најде такси возило. „Единствената опција што ми преостанува е да тргнам пеш час и половина претходно, со оглед дека факултетот ми е далеку од студентскиот дом, а терминот за полагање е закажан во 8 часот. Ова не само што ни го компликува обврските, туку е и удар врз студентскиот стандард“, вели тој.Протест на ЈСП на 19 октомври 2022 годинаФотографија: Petr Stojanovski/DW А тој е само еден од големото семејство студенти незадоволни од услугите на ЈСП, дури и кога превозот колку толку функционираше, дури и со задоцнувања. Од Универзитетското студентско собрание при УКИМ до градоначалничката на Скопје и ЈСП вчера испратија ултиматум со барање за итно воспоставување на редовни линии и враќање во нормална функција на јавниот градски превоз, како што велат - со цел зачувување на интегритетот на студентите и студентскиот стандард. Ако тоа не се случи до крајот на денешниот ден (21.11.), ова студентско тело кое претставува 28.000 студенти при Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје, ќе се приклучи масовно на организираниот протест утре (22.11) за да го изрази огромното незадоволство од менаџирањето на Јавното сообраќајно претпријатие „Скопје“. Оттаму апелираат да почне реализацијата на предвидените инфраструктурни проекти, како што е проектот Bus Rapid Transit, воведување на градска железница, набавка на нови автобуси и отворање на нови автобуски линии, изградба на велосипедска инфраструктура и поддршка за алтернативни видови на транспорт. „Доколку не можете да ги исполните ветувањата дадени во програмата, но и силните барања на граѓаните на вашиот Град, оставката секогаш е отворена опција“, и порачаа на Арсовска од Универзитетското студентско собрание при УКИМ. За в петок протест претходно најави градоначалникот на Општина Шуто Оризари, Курто Дудуш, поради незадоволство на жителите од општината што немаат редовни автобуски линии. Итна седница на Советот Заради кризата со јавниот превоз во Скопје, СДСМ иницираше итна седница на Советот на Град Скопје. „Состојбата е алармантна. Градските улици се гушат во смет, градскиот превоз не функционира, а градот е оставен без основните услуги што ги заслужуваат граѓаните. Градот реално се наоѓа во криза и побарав од советничката група на СДСМ да иницира итна седница на Советот на Град Скопје", најави претседателот на СДСМ, Венко Филипче. Тој ги повика сите советници, без разлика на партиската припадност, да застанат зад тоа барање и да се одржи седница во најкус рок. „На седницата ќе предложиме конкретни мерки кои верувам дека заеднички ќе ги поддржат сите советници и конечно да им се излезе во пресрет на граѓаните. Потребно е обединување заради интересите на скопјани. Доколку и овој обид за заедничка акција биде опструиран, ќе го преиспитаме нашето учество во Советот, бидејќи нема да бидеме параван за лошите политики што го уништуваат нашиот град“, изјави Филипче. Претседателот на Советот, Трајко Славески, синоќа објави дека е закажана седница за денеска во 18 часот. Од Градот обвинуваат за сценарио Од Градот Скопје вчера преку писмено соопштение одговорноста за кризата ја префрлија на владејачката ВМРО-ДПМНЕ, со став дека „станува збор за смислено сценарио“. „Кадарот на шефот на ВМРО-ДПМНЕ во Бирото за јавни набавки, Маре Богева, креира криза во ЈСП за гориво, со тоа што за првпат од постоењето на претпријатието ја поништи редовната јавна набавка за гориво во ЈСП како смислено сценарио", се наведува во соопштението од Град Скопје. Градоначалничката на Скопје, Данела АрсовскаФотографија: Petr Stojanovski/DW Критиката се однесува на фактот што пред една недела била поништена постапката за набавка на гориво по инструкции на Бирото за јавни набавки. Во член 177 став 3 од Законот за јавните набавки е наведено дека „доколку Бирото најде неправилности кои влијаат врз исходот на постапката, ќе даде инструкции што треба да преземе договорниот орган за да ги отстрани неправилностите или да ја поништи постапката доколку во оваа фаза од постапката истото не е можно“. ЈСП не ја искористило можноста да ги оспори инструкциите на Бирото преку механизмите кои му се на располагање. А нив ги има во член 178 од Законот. Во него се вели дека Договорниот орган е должен да постапи согласно со инструкциите на Бирото, освен доколку не достави дополнително образложение. А може да достави дополнително образложение во рок од три работни дена од денот на добивањето на записникот за извршена управна контрола. Потоа Бирото, во рок од пет работни дена од денот на добивањето на дополнителното образложение, ќе одлучи дали да го прифати и да го дополни и измени првичниот записник, доколку се согласува со доставеното дополнително образложение од страна на договорниот орган.Замена за автобусите - загадувачи во СкопјеTo view this video please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video Катерина Блажевска Уредник, новинар, политички аналитичарКоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаСеверна МакедонијаРазмена на цигли во ПриштинаАрсим ЗеколиКолумна21.11.202421 ноември 2024Идеолошките и карактерните одредници на Мицкоски и Курти не можат да бидат поразличи, но реал-политиката ги принудува на размена на цигли за внатрешни употреби. Пишува Арсим Зеколи.https://p.dw.com/p/4nEHEРекламаМакедонскиот и косовскиот премиер на заедничка прес-конференција во Приштина на 18 ноември, 2024Фотографија: Office of the Kosovo Prime MinisterОние кои очекуваа средба на лидери, на крај требаа да се задоволат со фото-сесија на два политичари со обемна размена на „драг мој, драг твој” тупкања по рамо и тапкање во место. И она малку кое се очекуваше од посетата на Христијан Мицкоски на Албин Курти, на крај се сведе на облак кој личеше на чад без искра, но мирисаше на грав. Оттаму, гледано отстрана и согледано низ конкретностите а не изјавите, средбата не ги исполни намерите на двата политичари, но секако дадоа увид во мотивите на дружбата помеѓу два лика со дијаметрално спротивни идеологии и споделени стравувања. Настрана нијансите, принципот на комуникација Скопје – Приштина и овој пат остана во параметрите на изнасилените приватни присности од времето на Хашим Тачи со Никола Груевски или Зоран Заев со Рамуш Харадинај. Скопје продолжува да биде прозорчето на Приштина кон истокот, додека пак Приштина останува фактор на кој етно-македонските партии можат да се потпрат при секој обид за „вразумување на домашните Албанци”. Исклучок во тоа е партијата на Ибрахим Ругова, која отсекогаш држела поконзервативен и политички внимателен став, за разлика од авантуризмите на политичките пилиштарци од Народната Демократска Партија (ПДК на Хашим Тачи) или екстремната десница на Алијансата за иднината на Косово (ААК на Рамуш Харадинај). Впрочем, таа дискретна дистанца се докажа и овој пат низ галамџиските хистерии на ПДК, глупавите паради на ААК, смотаните оправдувања на Самоопределување и дискретната претпазливост на ЛДК. Размена на цигли за внатрешни употреби Мицкоски и Курти на средбата но и контекстуално ме потсетуваа на стариот виц за мангупите од пред некогаш единствениот семафор во Приштина, нудејќи цигла за „една црвена” или цигла врз шофершајбна. На тој семафор, свети црвено светло кое и двата политичари ги држи на дистанца и под повеќе-помалку евидентна изолација и со ред нервозни шофери кои се погласно трубат од позади. Да, идеолошките и карактерните одредници на Мицкоски и Курти не можат да бидат поразличи, но реал-политиката на бивање под речиси ист режим на санкции ги принудува на размена на цигли за внатрешни употреби. При што циглата дарувана од Курти е намерена за кршење на имиџот на Мицкоски во очите на Албанците како тежок, неизлечив албанофоб, притоа до гуша корумпиран македонски политичар и под се поголем наплив на ДУИ во опкружувањето. Подарената цигла од Мицкоски кон Курти е секако понудена во жарот на предизборието во Косово но и изнудено признание дека статистите од ВЛЕН не вршат работа во одвлекување на Албанците од ДУИ. Па затоа, неминовно и традиционално, се очекува од Приштина да повторно помогне во „вразумување”. И сето тоа би било убаво, конструктивно, реалполитички издржано, стратешки мудро, тактички ефективно да не беше таа една мала, пуста реалност – циглите кои си ги разменија се црвени, но од сунѓер и стиропор правени.Групна фотографија на членовите на македонската и косовската влада во ПриштинаФотографија: Office of the Kosovo Prime Minister Како што реков, средбата во Приштина беше помалку во служба на владините соработки и повеќе во изнудена полза на позициите на Мицкоски и Курти по дома. Статиката, безличноста, невидливоста и безмалку отвореното игнорирање на ВЛЕН при таа средба е токму пукнатината низ која се дава увид во мизансценските динамики на средбата. Која ионака беше најавена и доаѓа непосредно по апсењето на Илир Мета и губењето на неговата употребна вредност во плановите на ВМРО-ДПМНЕ за негова експлоатација како „алтернативен, подземен Коридор Осум” помеѓу Тирана и Скопје, но не и конципиран согласно НАТО стратегиите за сопственото Јужно Крило. Вистина, вината и заслугата за апсењето на Мета се префрла врз контото на Еди Рама, но сетики се чини дека во носењето на таквата одлука повеќе имаат влијаено самиот Христијан Мицкоски и Александар Николовски како и западните воено-безбедносни партнери. Некој преку гушкање, некој преку мрштење. Затоа, пристапот на Мицкоски не е стратешки промислен, туку реал-политички изнуден во прифаќање на Курти како next-best-thing замена за Мета. Од друга страна, мотивот на Албин Курти во приближување кон Мицкоски и не е некоја новост, туку е само идеолошки екцес во неговата инаку напати демонстрирана „слабост” кон македонските претставници – напати поголема од онаа на кој било кој албански политичар во Северна Македонија - дури и од неговата сопствена експозитура во Скопје. Од тој аспект, Курти не се разликува премногу од претходните љубови на Хашим Тачи кон Груевски, подоцна кон претставниците на Сорос и Пендаровски, „патриотското” семејно целување на Харадинај со Зоран Заев. Во основа, Курти само ја воздигна на уште пониско ниво таа исчашена прагматичност лишена од принципелност преку претходните пријателствувања со Радмила Шеќеринска или Никола Димитров, куртоазно со посредство на пријателите од Атина. Демек, поради блиски „лево идеолошки блискости”, но во основа мотивирани од споделените скопско-приштински „ципирипи - еурокрем” фрустрации со сопствените „сељачани” и нуждата за дружба со „модернисти” кои се чинат позелени од онаа страна на границата. О да, среде сите разлики – наследени или наметнати – некој некогаш ќе треба да направи осврт кон речиси едноклеточната, идентична ментална склопка на скопскиот и приштинскиот елитистички талог во перпетуално, кружно бегство од сопствената површност и вулгарност. Која дружба на плиткости е тоа, човече! Неспокојот на Курти и Мицкоски Но тоа не е се. Како што се најавуваше, пристапот на Курти кон ДУИ и ВЛЕН од почеток наликуваше како копија на односот на Еди Рама кон Дритан Абазовиќ или кон Хашим Тачи. Што значи – демагошки експлоатативно и за еднократна употреба. Неспокојот на Курти и Мицкоски подеднакво лежи во согледувањето на ерозијата на таквите „инстант политиканства” кои годинава паѓаат како домино коцки во Црна Гора и Босна и Херцеговина, најавувајќи ја заситеноста на домашните гласачи од бескрајните експерименти на германската штифтунг-дипломатија во рушење на едни национализми (црногорски, босански, албански) и наметнување на други национализми како модели на граѓански концешт (српски, македонски). Тие стравувања излегоа на површина преку речиси унисоната осуда на етно-национализмот од страна на Курти и Мицкоски. Кои повеќе наликуваа на бегство од себе, сопствените походи кон власта и сопсвените слабости во испорачување на одржливи резултати од германските и американските стратегии кои ни „куче не би ги лизнало” во Вашингтон и Берлин. Судејќи според тамошните изборни резултати и предизборни анкети. И во тоа лежи килавоста и стерилноста на средбата и уште повеќе пораките на Курти и Мицкоски од Приштина. Низ кои помалку се слушаа албанските и македонските ставови а повеќе германско-американските промашени политики на експериментирање во процес на синџирно рушење ширум регионот. Албин Курти и Христијан МицкоскиФотографија: Office of the Kosovo Prime Minister Курти веќе нема авторитет а Мицкоски нема морално право и политичка сила (по острата реакција на Западот кон Мета) да на другите им го спречува или забранува сценариото на национализам низ која самиот ја освои власта. Процесот на хомогенизација кај Албанците е веќе во засилено темпо врз кое Курти – но ниту опозицијата во Приштина или власта во Тирана – нема влијание. Уште помалку таа хомогенизација се одвива под палка или по желба на Али Ахмети, камо ли Изет Меџити или тараваристичките камелеони. Оската на анти-ДУИ критиката користена од Мицкоски-Меџити соткаена во Артан Груби веќе е излитена и обесмислена од самите интегристи кои ионака го казнија преку едно-кратно гласање за ВЛЕН во Чаир. Галамата на македонските медиуми и блуткавите морализирања на ВЛЕН кон Ахмети се веќе парирани од нивниот бесрамен молк кон ликови како Муса Џафери, сетики мотивирано од неговите блискости со енергетскиот сектор, така драг на Мицкоски. Останува прашање дали Зиjадин Села, релативно неоптоварен од валканиците на ДУИ и шверцерските имитации на ДУИ од страна на ВЛЕН, ќе успее да се надмина себе и сопствената наследно-мендуховска ароганција, ја препознае хомогенизацијата на албанското општество и ја впрегне во сопствена корист и гласачки подем. Можноста е едно. И стои самостојна и на хигиенска дистанца од ДУИ, ВЛЕН, ВМРО, СДСМ, Филипчиња, Минимакси и Апасиевски естаблишментски актери. Но силата за сопствена трансформација и побивање на наследената догматичност е предизвикот од кој се гради вистинскиот предводник со осет за времето и свест за колапсот на конвенционалната политика кој се одвива ширум светот. А дома веќе се тркала по улици од Куманово па се до Струга, чекајќи да биде фатена и врпегната. Преведено на секојдневен јазик – поразот демне во кусогледата бркотница за добивање промили од клиентелистичката гласачка машинерија на ДУИ/ВЛЕН. Шансата која се крие, мирува и чека е во мотивирање, активирање и привлекување на шеесет-процентното албанско гласачко тело кое има нешто да пренесе. Да каже. Да пресуди. И пред се – промени. Оваа колумна го изразува личното мислење на авторот и може да не се совпаѓа со редакцискиот став на македонската редакција на Дојче Веле или со ДВ во целина. Арсим Зеколи Дипломат, историчар на уметност, преведувачКоментарВаш коментарРеклама...

ТехникаСоединети Американски ДржавиЌе остане ли Гугл без Хром?СН/агенции21.11.202421 ноември 2024Гугл доминира на глобалниот пазар со својот веб-прелистувач Хром. Американските власти сега вршат притисок за принудна продажба на Хром во рамките на судскиот процес за нарушување на пазарната конкуренција.https://p.dw.com/p/4nEIsВеб-прелистувачот Хром на Гугл доминира на американскиот и на глобалниот пазарФотографија: Andre M. Chang/Zuma/IMAGOРекламаАмериканското Министерство за правда и групата сојузни држави поднесоа барање до федералниот суд да го принудат Гугл да го продаде својот прелистувач Хром, што би можело суштински да го промени бизнисот на компанијата од 2 билиони долари и да ја преобликува конкуренцијата на интернет. Барањето доаѓа по историската пресуда во август, кога американскиот суд пресуди дека Гугл ги прекршил антимонополските закони трошејќи милијарди долари за да создаде нелегален монопол и да стане стандарден пребарувач во светот. Судијата во процесот во САД им наложи на Министерството за правда и на државите кои ја покренаа тужбата да предложат решенија за корекција на тој монопол.Дали Гугл принудно ќе мора да го продаде и оперативниот систем за смартфони, Андроид?Фотографија: Andrej Sokolow/dpa/picture alliance Покрај продажбата на прелистувачот Хром, тие побараа од судијата да му понуди на Гугл избор: или да го продаде Андроид, својот оперативен систем за паметни телефони или да спречи Гугл да ги направи неговите услуги задолжителни на телефоните кои користат Андроид. Доколку Гугл ги прекрши тие услови или ако предложените решенија не ја подобрат пазарната конкуренција, владата би можела во иднина да ја принуди компанијата да го продаде Андроид. Принудената продажба на Хром и на Андроид би била едно од најнеповолните решенија за Гугл. Хром, кој беше претставен во 2008 година и е бесплатен за користење, е најпопуларниот веб-прелистувач во светот со околу 67 отсто удел на глобалниот пазар на прелистувачи, според Статкаунтер, платформа за следење на трендовите на пазарот во технологијата. Прелистувачот на Гугл е вграден во Хром. КоментарВаш коментарРеклама...

ПанорамаГерманијаДали е веќе Божиќ?СН/дв21.11.202421 ноември 2024Барем така изгледа во Ботаничката градина во Берлин. По осми пат таму е поставена божиќна кружна патека пред пластеникот со егзотични растенија..https://p.dw.com/p/4nEGHФотографија: Jens Kalaene/dpa/picture allianceРекламаБотаничката градина во Берлин веќе е подготвена за божиќната сезона. Пред стаклена градина е осветлена кружна патека - со бројни блескави изненадувања. КоментарВаш коментар...

ПолитикаРусијаВоеното секојдневие во РусијаИна Рук | АРД21.11.202421 ноември 2024По илјада дена војна во Украина, во Русија е единствено видлива воената пропаганда. Ако и постои сомнеж, подобро е да се молчи: секој може да биде режимски свиркач, е впечатокот на дописничката на АРД од Русија.https://p.dw.com/p/4nCm9Фотографија: Alexander Ermochenko/REUTERSРекламаНа најпознатата московска улица Стар Арбат со месеци се истакнуваат плакати со кои се величи „специјалната операција“ - „војна“ сѐ уште е забранет термин. Целата низа ја величи „непобедливоста“ на руското оружје: на плакат со хеликоптер пишува „Тој ќе те најде. Тој е зол. Тој е наш грабливец“, под сликата на тенк пишува „Дали го слушаш? Бучавата на неизбежната одмазда?" Има и постер на група руски војници стилизирани како икони, дури и со аура околу главите со шлемови. Пораката е повеќе од јасна: војната е светост. Да се ​​каже или дури да се мисли што било друго е еднакво на богохулење. На еден постер е сосема јасно наведено: „Ако Бог е со нас, тогаш кој е против нас?“. Граѓаните поминуваат покрај плакатите, одвај некој од нив ги забележува. Дека е војна, тоа им е јасно на сите. А исто така им е јасно дека е лесно да се стигне зад решетки ако се критикува - „дискредитира“ како што пишува во законот. Опозицискиот активист Иља Јашин заврши во логор каде што беше разменет летово, затоа што на Јутјуб изјави дека би можело да има и вистина за масакрот што го извршија руските војници во Буча.„Тој ќе те најде. Тој е зол. Тој е наш грабливец“ - стои на плакат со кој се величи руското оружјеФотографија: Stanislav Krasilnikov/TASS/dpa/picture alliance И лекарката во логор Во затвор не се праќаат само активисти: Надежда Бујанова е педијатар, има 68 години и лекува деца во Москва. Не молчела ниту пред едно момче кое дошло на преглед со мајка му, вдовица на војник кој загинал во Украина. Мајката веднаш ја пријавила лекарката во полиција, а на судењето воопшто не било јасно што навистина рекла лекарката и што мајката разбрала од тоа. Но, дури и тоа било доволно за судот: лекарката е осудена на пет и пол години во затворски логор. Од стаклениот кафез во судницата, Бујанова сето тоа го прогласи за „апсурд“. Но, тоа не е апсурд, туку старо и добро познато секојдневие и во Советскиот Сојуз и во царска Русија - дури и ѕидовите имаат уши, секој може да биде поткажувач. 1.000 дена војна, во Русија значи и 1.000 дена воена пропаганда. А, неа ја има насекаде: од пешачката зона на Москва сè до најоддалечените населби на Сибир. На телевизија се нижат вести за воени успеси - секогаш се само успеси - и разговори со „експерти“. И сите го кажуваат истото: ние не сме виновни за ништо, туку сето тоа се фашисти во Украина и воени хушкачи во Европската унија. Но, победата е сигурна. Одликување, пари - молк Насекаде има плакати со војници на бојното поле, на училишни приредби танцуваат деца во униформи, насекаде има огласи кои повикуваат на воена служба - дури и на илјадниците автомати за јавен превоз во Москва. Ако нема доволно патриотизам, тогаш тука се парите: пишува дека се заработуваат и до 50 илјади евра во првата година од воената служба на фронтот. На оној кој стенка под товарот на долгови, а такви во Русија има многу, униформата лесно може да му се причини како единствено решение.Ако патриотизмот не е доволен мотив да се оди на бојно поле, тогаш тука е и големата платаФотографија: Sergei Malgavko/Tass/picture alliance 1.000 дена војна за Русите значи и 1.000 дена страдање. Низ градовите во Русија се редат нови гробови на војници кои пристигнале во лимени ковчези, на градските гробишта Сиктивкар, на северот на Урал, и не само таму, е отворено цело ново поле за загинатите од тој крај. Руските извори во своите вести за „победи“ и „успеси“ воопшто не зборуваат за бројот на жртвите. Новинарите на британската Би-Би-Си - оваа станица не може да се следи во Русија - се потрудиле да ги пребројат некролозите и известувањата за смрт што можат да се најдат на интернет, така што веќе сега стигнале до над 77 илјади загинати. Тоа се проверени информации, со име и презиме на секој од нив. Дури и умерените проценки на западните воени експерти и разузнавачки служби велат дека лесно може да има двојно повеќе загинати, не сметајќи ги тешко ранетите и идните инвалиди. Во сите 12 години од американската војна во Виетнам, загинаа околу 56 илјади американски војници, поради што расположението на американските универзитети се граничеше со револуција. И 26.000 загинати советски војници во Авганистан трајно и неповратно го обележаа целото руско општество. Но, во денешна Русија, и по толку жртви, владее гробна тишина: на семејствата им се испраќа постхумно одликување, добиваат и прилично висок паричен надоместок за да им се затвори устата.Семејството добива одликување, паричен надоместок, воен погреб и потоа - нека молчатФотографија: Andrei Samsonov/TASS/imago images Убедлива поддршка за Путин? Всушност, руската пропагандна машинерија за Украинците сè уште зборува како за „браќа“ кои биле заведени од фашистите, но во јавноста тешко дека има какво било разбирање за страдањата што им се нанесуваат. Тешко е да се каже дали е тоа страв или рамнодушност. Понекогаш - особено по жестоките напади на руската армија - на спомениците и натписите на улиците именувани по уметници родени во Украина, се појавуваат цвеќиња и мал натпис со пораката „простете ни“. И на дрвјата во парковите понекогаш може да се видат две ленти, една жолта и една сина, како боите на Украина. Кој ги поставува? Тоа ја интересира и полицијата на Русија. Но, нема јавен револт. По 1.000 дена пропаганда и притисок, колку Руси ја поддржуваат војната и политиката на Владимир Путин? Се разбира, речиси е невозможно точно да се каже, дури и кога независниот институт Левада во истражувањата на јавното мислење поставува заобиколни прашања, поради што испитаниците не мора да се плашат од одење во затвор. Но, и тој институт оценува дека Путин со својата политика ужива убедлива поддршка од граѓаните.1.000 дена војна во Русија значи и 1.000 дена воена пропаганда - буквално насекаде и преку сите медиумиФотографија: Alexander Ermochenko/REUTERS За државниот Институт за социологија на Руската академија на науките нема ниту најмал сомнеж: според најновото истражување, објавено минатата недела, 78% од испитаниците ја поддржуваат „специјалната операција“, а нивниот број расте. Директорот на институтот, Михаил Горшков, тврди дека многу граѓани „секако сакале да го кажат своето мислење“ и дека „дури и по овие бројки“ е јасно дека „Русија веќе не е на колена“. И тоа е еден од натписите на плакатите во Арбат: „Руската мечка само што се буди. Ова е само почеток“. 1000 дена војна радикално ја промени Русија. Боиштето не е само против Украина, туку и против „домашните предавници“ во своите редови. Секој што е против „мудрото водство“ на Путин, политиката и војната, или дури има разбирање за Украина, подобро му е да молчи или да избега од Русија ако не сака да оди во логор. Токму како во не толку дамнешното доба на царска Русија... КоментарВаш коментарРеклама...

ЗдравјеГерманијаКако додатоците во исхраната му штетат на црниот дроб Тагесшау | ЕМФ20.11.202420 ноември 2024Експертите предупредуваат да се биде внимателен со суплементите и додатоците во исхраната. Некои од нив може да му наштетат на црниот дроб. Еве кои витамини и суплементи се препорачуваат, а кои не.https://p.dw.com/p/4nC5uTројца од четворица Германци земаат додатоци во исхраната, велат податоците на СтатистаФотографија: Olga Sergeeva/Zoonar/picture alliance РекламаЦрниот дроб работи деноноќно: како метаболичка централа, фабрика за протеини и орган за детоксикација. Тој е доста моќен и робустен. Она што ретко кој си помислува е дека додатоците во исхраната може да му наштетат. Опасно, затоа што црниот дроб не произведува болка. Националното истражување за здравјето и исхраната (НХАНЕС) во САД ги испитуваше ефектите на шест растителни екстракти во додатоците во исхраната врз црниот дроб. Во САД, околу едно од пет оштетувања на црниот дроб се предизвикани од додатоци во исхраната (суплементи) или хербални лекови. Авторите предупредуваат: куркумата, црн кохош (cimicifuga racemosa) и зелениот чај како екстракти можат да имаат токсичен ефект врз црниот дроб, исто како и екстрактите од гарцинија камбоџа, позната и како тамаринд, црвениот ориз и ајурведската ашваганда. Екстракти од куркума - златна опасност? Пазарот цути и во Германија: Според податоците од истражувањето на Статиста, тројца од четворица Германци земаат додатоци во исхраната. 15 проценти од нив користат растителни додатоци во исхраната. Особено популарна е куркумата. Куркуминот во традиционалното растение кое се користи како зачин и лек може да има дигестивно и благо антиинфламаторно дејство, но како додаток во исхраната предизвикувало оштетување на црниот дроб.Црниот дроб работи деноноќноФотографија: magicmine/Zoonar/picture alliance „Епидемијата на замастен црн дроб“ може да ги влоши работите Хепатологот Рајнер Гинтер во Универзитетската клиника Шлезвиг-Холштајн во Кил годишно лекува еден до двајца пациенти поради опасност од откажување на црниот дроб. Бројот на случаи сè уште се чини прегледен, но експертот стравува: „Поради епидемијата на замастен црн дроб што е веќе во тек, можно е тоа целосно да се промени во следните неколку години“. Во моментов, речиси секој трет Германец, често незабележано, страда од замастен црн дроб, што се должи на исхраната. Големото консумирање на алкохол исто така игра улога. Органот се стврднува и се воспалува. Ова го зголемува ризикот од токсичен ефект. Ако црниот дроб е веќе оштетен, тој веќе не може да детоксицира како што треба, вели Гинтер. „Претходната штета предизвикува дополнителна штета за целосно уништување на клетките кои сѐ уште добро функционираат.“ И здравиот црн дроб може да реагира, во зависност од генетската предиспозиција, предупредува професорот Мартин Смолих, фармаколог на Институтот за нутриционистичка медицина при Универзитетската клиника Шлезвиг-Холштајн во Либек: „Кај некои луѓе, дури и многу мали дози доведуваат до вакво оштетување на црниот дроб, бидејќи учествува имунолошкиот систем. На други луѓе им се потребни многу поголеми дози. Тоа не може да се предвиди.“Ако црниот дроб е оштетен, тој веќе не може да детоксицира како што требаФотографија: gemeinfrei Безбедните максимални нивоа често се надминуваат Сепак, обично важи следново: колку е поголема дозата, толку е поголем ризикот. Сојузниот институт за проценка на ризик (БфР) во Берлин наведува безбедни максимални количества за додатоци во исхраната. За куркуминот, БфР препорачува долгорочно да не се консумира повеќе од три милиграми на килограм телесна тежина на ден - за лице со тежина од 80 килограми, тоа се 240 милиграми дневно. Често, во додатоците во исхраната има многу повеќе: често има капсули со содржина од 400 милиграми, понекогаш и 1.000, со препорака да се земаат неколку капсули дневно. Особено тешко станува кога производителите ја зголемуваат биодостапноста со дополнителни супстанции, односно го олеснуваат апсорбирањето во телото. Кога станува збор за препаратите од куркумин, ова често функционира со пиперин. Тој ги блокира ензимите во цревата кои раствораат, дозволувајќи низ цревната слузница во крвотокот да помине повеќе куркумин. Речиси никакви податоци и без контрола Официјално, додатоците во исхраната се сметаат за храна. За разлика од лековите, тие не се официјално тестирани за ефикасност и безбедност, а несаканите ефекти не се систематски евидентирани. Според експертите од медицинското стручно списание arznei-telegramm, бројот на непријавени случаи на здравствена штета може да биде значително поголем од она што е познато.Официјално, додатоците во исхраната се сметаат за храна и за разлика од лековите, тие не се официјално тестирани за ефикасност и безбедностФотографија: picture-alliance/TravelLightart/P. Trummer Поради лошата ситуација со податоци, БфР не може да даде препорака за максимална доза за екстракт од црн кохош, за кој се вели дека помага против симптомите на менопауза или за ашвагандата, која се зема против анксиозност и нарушувања на спиењето - иако се утврдени здравствени ризици од супстанциите. Несакани дејства во комбинација со лекови Експертот за црн дроб Гинтер советува да не се купуваат суплементи на интернет. Во нив постојано се наоѓаат непријавени супстанции. „Имаме случаи каде капсулите на куркумин или капсулите на ашваганда содржат лекови против болки за да се чувствувате подобро“, вели тој. „И тогаш се спојуваат две работи: лекот против болка и куркуминот – и тогаш станува многу штетен“. Тогаш токсичните ефекти на лековите врз црниот дроб би можеле да се надополнат со оние на растителните екстракти.Додатоците во исхраната може да имаат несакани дјества кога се во комбинација со лековиФотографија: Andrea Danti/Zoonar/picture alliance Професорот Смолих исто така предупредува од несакани дејства во комбинација со лекови. Ова може да биде случај, на пример, со разредувачи на крв, лекови за намалување на холестеролот и лекови против болка. Особено е критично кај тешки болести, како што е ракот: „Куркуминот, на пример, делува директно во цревата со одредени лекови за рак и може да го ослабне нивниот ефект, а тоа никој не го сака. Или може да го зголеми дејството со што овие лекови за рак предизвикуваат повеќе токсични ефекти“. Подобро во зачини или чаеви Само умерена употреба на додатоци во исхраната во кујната би била безбедна, вели Смолих. Во вид на зачини и чаеви, природните производи генерално не претставуваат опасност. Но, експертите предупредуваат да не се земаат некритички растителни додатоци во исхраната. Симптоми како што се жолти очи, обојување на урината или постојан замор се појавуваат само кога црниот дроб е веќе сериозно погоден. Затоа што црниот дроб страда тивко. КоментарВаш коментарРеклама...

ОпштествоСеверна МакедонијаМладите во Северна Македонија зависници од игри на среќа ДТЗ20.11.202420 ноември 2024Најголемиот дел од испитаниците (44,4%) во онлајн истражувањето на ХОПС рекле дека играат заради забава, но не е мал бројот и на оние кои одговориле дека играат за да заработат пари (24,8%)https://p.dw.com/p/4nCFMМладите во Северна Македонија зависници од игри на среќаФотографија: picture-alliance/dpaРекламаСе поголем број млади во Северна Македонија се „зависници“ од игри на среќа. Дури 71% од 214 учесници во онлајн истражување на Здружението ХОПС - Опции за здрав живот - Скопје, се изјасниле дека играле игри на среќа, а 17,8% од нив рекле дека се зависни од играње. Дури 50% од испитаниците од фокус групата играат игри на среќа секој ден. „Ова укажува на голема веројатност дека значаен процент од младите во Северна Македонија веќе стекнале зависност од играње игри на среќа“, велат од ХОПС. Истражувањето за младите и нивните навики за обложување било спроведено во Северна Македонија, Србија и во Косово. Некој за забава, друг за да заработи Влатко Деков од ХОПС вели дека најголемиот дел од испитаниците (44,4%) рекле дека играат игри на среќа заради забава, но не е мал бројот и на оние кои одговориле дека играат за да заработат (24,8%). Други пак играат затоа што повеќето нивни пријатели се обложуваат (16%). Дванаесет проценти рекле дека играат игри на среќа затоа што се зависни од адреналин. Врз основа на наодите од анализата на правната рамка за игрите на среќа во Северна Македонија и на разговорот со учесниците од фокус групата и истражувањето направено онлајн со 214 лица помлади од 25 години кои играат игри на среќа, се препорачува во постоечкиот закон за игри на среќа да се предвидат обврски за сите приредувачи на игри на среќа за информирање на играчите за опасноста од стекнување зависност од играње игри на среќа. Исто така тие треба да бидат информирани каде можат да побараат помош во случај на зависност од играње игри на среќа. Едуцирање и лекување од зависности Се препорачува да се предвидат обврски за сите приредувачи на игри на среќа за плаќање данок за финансирање на програми за превенција на зависности, како и на програми за лекување на зависности од игри на среќа. Потоа, да се направат промени во правната регулатива со која приредувачите на игри на среќа ќе имаат обврска да ги едуцираат своите вработени за препознавање на зависност кај играчите на нивните игри и споделување информации за можностите за лекување на зависноста. Исто така се предлага да се спроведе информативна кампања за опасностите од зависноста од игрите на среќа кај малолетници и лица помлади од 25 години. Најголемиот дел од испитаниците во истражувањето на ХОПС рекле дека играат заради забава, но и за да заработат Фотографија: AP Се наметнува и потребата Министерството за здравство да отвори програми за лекување на зависност од коцкање, Министерството за образование да воведе соодветна програма за превенција на зависности во наставната програма во основните и средните училишта, да се воведат построги санкции за непочитувањето на одредбите од законот, особено на оние со кои се забранува учество на малолетни лица во игри на среќа и забрана за послужување алкохол на малолетници. Но, и да се забрани секаква форма на рекламирање на обложување во печатени и во електронски медиуми (по примерот на забраната за рекламирање цигари). Истражувањето било направено во рамки на регионалниот проект „Младите и коцкањето", што го спроведува ХОПС- Опции за здрав живот Скопје во партнерство со Лабиринт од Косово и Превент од Србија, а со поддршка на Western Balkans Fund . Во сите три земји е забрането за лица помлади од 18 години да учествуваат во игрите на среќа. Само во Србија постои законска обврска за приредувачите на игрите на среќа да ги информираат граѓаните за ризиците од стекнување на зависност, како и за можните опции за лекување на зависност со јавно истакнување на контакт од институциите каде што граѓаните можат да се обратат доколку се зависни од играње игри на среќа. Дополнително законот во Србија предвидува обврска за приредувачите на игрите на среќа да ги оспособат своите вработени пред да почнат со работа за превентивно дејствување на зависност спрема играчите на игри на среќа. Вакви законски одредби изостануваат во Северна Македонија и во Косово. КоментарВаш коментарРеклама...

ЗдравјеСеверна МакедонијаПулмолозите алармираат. И електронските цигари се штетни ДТЗ20.11.202420 ноември 2024„Апелираме за зголемување на ригорозноста и конечно да се забрани не само користењето на тутунот, туку и на користењето на сите видови на електронски цигари“, порачуваат лекаритеhttps://p.dw.com/p/4nCwpПулмолозите алармираат. И електронските цигари се штетниФотографија: picture-alliance/R. PetersРекламаСпоред најновата статистика, 45 отсто од македонската популација посегнува по тутун, со што земјата е лидер во консумирање цигари на Балканот. „Тоа е многу висок коефициент на луѓе кои консумираат тутун“, вели директорот на Клиниката за пулмологија, Оливер Зафировски. Тој советува да се остават цигарите, посебноелектронските цигари. „Моментално има голем маркетинг дека не се штетни, напротив, последните испитувања укажуваат дека се многу поштетни и од обично консумирање тутун“, вели Зафировски. Загадувањето и цигарите ја влошуваат состојбата на лицата со Хронична опструктивна белодробна болест (ХОББ), поради што на Светскиот ден на оваа болест, пулмолозите алармираат дека пушењето е главниот ризичен фактор за ова заболување. Кои се штетите од пуштењето? Пулмолозите најавуваат кампања за млади од осмолетки до гимназии во Македонија за да може да сфатат колку е штетно пушењето, особено за младиот организам што се развива и за малиот мозок. „Децата се повеќе склони за развојни проблеми - се намалува капацитетот на белите дробови заради изложувањето на пушењето, но и најлесно стануваат зависни од сите продукти кои содржат никотин и тутун. Апелираме за зголемување на ригорозноста и конечно да се забрани не само користењето на тутунот, туку и на користењето на сите видови на електронски цигари и тие да имаат еднаков третман и во смисла на даноци, но и во поглед на рекламирање и продавање. Гледаме реклами и штандови кои во изобилие нудат на нашите деца вакви средства кои предизвикуваат зависност“, рече д-р Марија Здравевска. Пушењето е главен ризичен фактор за развој на болеста. Деведесет и пет отсто од пациентите кои имале ХОББ, се пушачи. Симптомите на болеста се отежнато дишење и кашлица. „Луѓето се навикнуваат на нив и многу доцна се бара помош. Често симптомите ги препишуваат на цигари, загаден воздух, изложеност на нешто“, велат пулмолозите, кои посочуваат дека многу е важно болеста да биде дијагностицирана рано. Според новите статистики, ако пушач денес се откаже од цигари, ќе си го продолжи животот за 10 до 20 години. КоментарВаш коментарРеклама...

ЗдравјеГерманијаКако додатоците во исхраната му штетат на црниот дроб Тагесшау | ЕМФ20.11.202420 ноември 2024Многумина во животот посегнале барем некогаш по додатоци во исхраната. Но, тие може да му наштетат на црниот дроб, велат експертите. Една студија предупредува од одредени растителни екстракти, како куркумата. https://p.dw.com/p/4nC5uTројца од четворица Германци земаат додатоци во исхраната, велат податоците на СтатистаФотографија: Olga Sergeeva/Zoonar/picture alliance РекламаЦрниот дроб работи деноноќно: како метаболичка централа, фабрика за протеини и орган за детоксикација. Тој е доста моќен и робустен. Она што ретко кој си помислува е дека додатоците во исхраната може да му наштетат. Опасно, затоа што црниот дроб не произведува болка. Националното истражување за здравјето и исхраната (НХАНЕС) во САД ги испитуваше ефектите на шест растителни екстракти во додатоците во исхраната врз црниот дроб. Во САД, околу едно од пет оштетувања на црниот дроб се предизвикани од додатоци во исхраната (суплементи) или хербални лекови. Авторите предупредуваат: куркумата, црн кохош (cimicifuga racemosa) и зелениот чај како екстракти можат да имаат токсичен ефект врз црниот дроб, исто како и екстрактите од гарцинија камбоџа, позната и како тамаринд, црвениот ориз и ајурведската ашваганда. Екстракти од куркума - златна опасност? Пазарот цути и во Германија: Според податоците од истражувањето на Статиста, тројца од четворица Германци земаат додатоци во исхраната. 15 проценти од нив користат растителни додатоци во исхраната. Особено популарна е куркумата. Куркуминот во традиционалното растение кое се користи како зачин и лек може да има дигестивно и благо антиинфламаторно дејство, но како додаток во исхраната предизвикувало оштетување на црниот дроб.Црниот дроб работи деноноќноФотографија: magicmine/Zoonar/picture alliance „Епидемијата на замастен црн дроб“ може да ги влоши работите Хепатологот Рајнер Гинтер во Универзитетската клиника Шлезвиг-Холштајн во Кил годишно лекува еден до двајца пациенти поради опасност од откажување на црниот дроб. Бројот на случаи сè уште се чини прегледен, но експертот стравува: „Поради епидемијата на замастен црн дроб што е веќе во тек, можно е тоа целосно да се промени во следните неколку години“. Во моментов, речиси секој трет Германец, често незабележано, страда од замастен црн дроб, што се должи на исхраната. Големото консумирање на алкохол исто така игра улога. Органот се стврднува и се воспалува. Ова го зголемува ризикот од токсичен ефект. Ако црниот дроб е веќе оштетен, тој веќе не може да детоксицира како што треба, вели Гинтер. „Претходната штета предизвикува дополнителна штета за целосно уништување на клетките кои сѐ уште добро функционираат.“ И здравиот црн дроб може да реагира, во зависност од генетската предиспозиција, предупредува професорот Мартин Смолих, фармаколог на Институтот за нутриционистичка медицина при Универзитетската клиника Шлезвиг-Холштајн во Либек: „Кај некои луѓе, дури и многу мали дози доведуваат до вакво оштетување на црниот дроб, бидејќи учествува имунолошкиот систем. На други луѓе им се потребни многу поголеми дози. Тоа не може да се предвиди.“Ако црниот дроб е оштетен, тој веќе не може да детоксицира како што требаФотографија: gemeinfrei Безбедните максимални нивоа често се надминуваат Сепак, обично важи следново: колку е поголема дозата, толку е поголем ризикот. Сојузниот институт за проценка на ризик (БфР) во Берлин наведува безбедни максимални количества за додатоци во исхраната. За куркуминот, БфР препорачува долгорочно да не се консумира повеќе од три милиграми на килограм телесна тежина на ден - за лице со тежина од 80 килограми, тоа се 240 милиграми дневно. Често, во додатоците во исхраната има многу повеќе: често има капсули со содржина од 400 милиграми, понекогаш и 1.000, со препорака да се земаат неколку капсули дневно. Особено тешко станува кога производителите ја зголемуваат биодостапноста со дополнителни супстанции, односно го олеснуваат апсорбирањето во телото. Кога станува збор за препаратите од куркумин, ова често функционира со пиперин. Тој ги блокира ензимите во цревата кои раствораат, дозволувајќи низ цревната слузница во крвотокот да помине повеќе куркумин. Речиси никакви податоци и без контрола Официјално, додатоците во исхраната се сметаат за храна. За разлика од лековите, тие не се официјално тестирани за ефикасност и безбедност, а несаканите ефекти не се систематски евидентирани. Според експертите од медицинското стручно списание arznei-telegramm, бројот на непријавени случаи на здравствена штета може да биде значително поголем од она што е познато.Официјално, додатоците во исхраната се сметаат за храна и за разлика од лековите, тие не се официјално тестирани за ефикасност и безбедностФотографија: picture-alliance/TravelLightart/P. Trummer Поради лошата ситуација со податоци, БфР не може да даде препорака за максимална доза за екстракт од црн кохош, за кој се вели дека помага против симптомите на менопауза или за ашвагандата, која се зема против анксиозност и нарушувања на спиењето - иако се утврдени здравствени ризици од супстанциите. Несакани дејства во комбинација со лекови Експертот за црн дроб Гинтер советува да не се купуваат суплементи на интернет. Во нив постојано се наоѓаат непријавени супстанции. „Имаме случаи каде капсулите на куркумин или капсулите на ашваганда содржат лекови против болки за да се чувствувате подобро“, вели тој. „И тогаш се спојуваат две работи: лекот против болка и куркуминот – и тогаш станува многу штетен“. Тогаш токсичните ефекти на лековите врз црниот дроб би можеле да се надополнат со оние на растителните екстракти.Додатоците во исхраната може да имаат несакани дјества кога се во комбинација со лековиФотографија: Andrea Danti/Zoonar/picture alliance Професорот Смолих исто така предупредува од несакани дејства во комбинација со лекови. Ова може да биде случај, на пример, со разредувачи на крв, лекови за намалување на холестеролот и лекови против болка. Особено е критично кај тешки болести, како што е ракот: „Куркуминот, на пример, делува директно во цревата со одредени лекови за рак и може да го ослабне нивниот ефект, а тоа никој не го сака. Или може да го зголеми дејството со што овие лекови за рак предизвикуваат повеќе токсични ефекти“. Подобро во зачини или чаеви Само умерена употреба на додатоци во исхраната во кујната би била безбедна, вели Смолих. Во вид на зачини и чаеви, природните производи генерално не претставуваат опасност. Но, експертите предупредуваат да не се земаат некритички растителни додатоци во исхраната. Симптоми како што се жолти очи, обојување на урината или постојан замор се појавуваат само кога црниот дроб е веќе сериозно погоден. Затоа што црниот дроб страда тивко. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаСеверна МакедонијаМицкоски задоволен што Шекеринска доби функција во НАТО ДТЗ20.11.202420 ноември 2024„Да се има Македонка за заменик генерален секретар на најмоќната и најдобро организираната воена алијанса во светската историја е навистина чест“, вели премиерот Христијан Мицкоски по изборот на Шекеринска во НАТО.https://p.dw.com/p/4nCalМицкоски задоволен што Шекеринска доби функција во НАТОФотографија: Government North MacedoniaРекламаВладата ја поддржала кандидатурата на Радмила Шекеринска за заменик генерален секретар на НАТО и најавува соработка во интерес на македонската армија и безбедноста на македонските граѓани. Премиерот Христијан Мицкоски на прес-конференција во Скопје рече дека за нив националното единство и интереси се над партиските. „Немавме никаква дилема дека треба да ја поддржиме Радмила Шекеринска за заменик генерален секретар на НАТО. Затоа што често повикуваме на единство и дијалог со опозицијата. А, доколку повикувате, а не го правите тоа на дело - тогаш сте лицемерни“, вели Мицкоски. „Да се има Македонка за заменик генерален секретар на најмоќната воена алијанса е навистина чест, вели премиеротФотографија: DW/P. Stojanovski Голема чест Премиерот вели дека Владата не само што ја поддржала кандидатурата на Шекеринска, туку и активно разговарала со сојузниците. „Да се има Македонка за заменик генерален секретар на најмоќната и најдобро организираната воена алијанса во светската историја е навистина чест. И ниту јас имав дилема, ниту Владата дека треба да ја подржиме кандидатирата и добро е што успешно се заврши“, вели Мицкоски. Премиерот во вторникот (19.11) телефонски разговарал со Шекеринска. „Нема дилема дека треба заедно да соработуваме и да помогнеме се што е во наша моќ на македонската армија, а со тоа и да помогнеме за безбедноста на македонските граѓани“, додава Мицкоски. Тој посочи дека не е тајна дека во минатото и ден денеска има многу концептуални разлики межу ВМРО-ДПМНЕ и СДСМ кога станува збор за сегашноста, справувањето со проблемите, политиките и идеолошки разлики. „Тоа не е тајна, бидеме доаѓаме од различни политички опции, со различни гледања на многу теми. Но, како Влада имавме пред над предизвик за одлука, а тоа беше кој и како да го поддржиме за заменик генерален секретар на НАТО, имајќи предвид дека имаше кандидати од неколку земји“, рече Мицкоски одговарајќи на новинарско прашање во Владата. Генералниот секретар на НАТО, Марк Руте деновиве соопшти дека поранешната министерка за одбрана на Северна Македонија, Радмила Шекеринска ќе биденов заменик генерален секретар на воената алијанса. Таа ќе ја преземе функцијата во декември. „Таа е вистински посветена на НАТО, ја знае работата што е потребна за приклучување во Алијансата и што значи да се биде полноправна членка. Со нетрпение очекувам да работам со неа кога ќе ја преземе оваа витална улога“, изјави шефот на Алијансата, Марк Руте. КоментарВаш коментарРеклама...

ОпштествоАлбанијаСтерјо Спасе - симбол на македонското малцинство во АлбанијаTo view this video please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 videoОпштествоАлбанијаЕлона Елези20.11.202420 ноември 2024Стерјо Спасе, еден од најзначајните претставници на современата албанска литература, е роден во село Глобочани, во општина Пустец. Тој е симбол на македонското малцинство во Албанија. ДВ беше во посета на Музејот на Стерјо Спасе во неговото родно место. https://p.dw.com/p/4nCKYРекламаЛични и семејни фотографии, ракописи и предмети на писателот Стерјо Спасе станаа дел од музејот во неговото родно место. Спасе е еден од најпознатите писатели и симбол на македонското малцинство во Албанија. Водичот во музејот, Ефтим Митревски, вели: „Стерјо Спасе нѐ идентификуваше во последните 50-60 години како македонско малцинство во Република Албанија. Тој е личност која целата своја книжевна дејност ја посвети на Албанија, но и на Балканот.“ Некои од неговите најистакнати романи се „Зошто?“, „Афродита“, „Тие не беа сами“ и „Смрт или слобода“. Повеќе во видеото! Елона Елези Дописничка на DW Албански...

ЕкономијаГрцијаЦела Грција парализирана од штрајкови ЖА20.11.202420 ноември 2024Засегнати се автобусите и возовите, училиштата и болниците, јавните служби и банките- со барање за повисоки плати, грчките синдикати упатија повик за штрајк и демонстрации. https://p.dw.com/p/4nCOtГрција парализирана од штрајкови - протести и на вработените во АтинаФотографија: Thanassis Stavrakis/AP Photo/picture allianceРекламаОд полноќ, во Грција сѐ мирува – илјадници луѓе ја прекинаа својата работа, одѕивајќи се на повикот на сојузот на грчките синдикати за 24-часовен штрајк. Тие ја критикуваат економската политика на владата и бараат поефикасни решенија против инфлацијата, стагнирачките плати и подобрување во социјалните примања. Во пладневните часови во сите грчки поголеми градови се планирани демонстрации. За граѓаните тоа значи дека во временскиот шпиц ќе штрајкуваат и метрото, автобусите и возовите, но потоа ќе работат за да ги превезат луѓето на демонстрации. Целосно затворени се училиштата и детските градинки, исто како и јавните служби. Во државните болници функционираат само службите за итна медицинска помош. Но јавниот живот сепак не е комплетно парализиран, отворени се супермаркетите, киосците и кафулињата, најголем дел од приватниците, меѓу кои и такси возачите продолжуваат да ја вршат својата работа сосема нормално. Поради масивните поскапувања од изминатите години, синдикатите во Грција бараат повисоки плати. Претставниците на јавната администрација истакнаа барања за итно зголемување на платите за 10 проценти, како и повторно воведување на 13 и 14 плата. Синдикатите на работодавачите бараат „суштински мерки кои ќе им овозможат на работниците да живеат пристоен живот“. Цените на храната, а и кириите експлодираа, додека платите стагнираат, критикуваат синдикатите. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаСеверна МакедонијаСлужбените возила ќе добијат таблички во боја ДТЗ20.11.202420 ноември 2024Сите службени возила ќе бидат обележани со специјални регистарски таблици во боја за да се избегне нивната злоупотреба, а ќе се воведат и телефонски линии на кои ќе може да се пријави злоупотреба на автомобилите.https://p.dw.com/p/4nCBjСо регистарски таблици во боја против злоупотребите на службените возилаФотографија: Petr Stojanovski/DWРекламаСите службени возила ќе бидат обележани со специјални регистарски таблици во боја за да се избегне нивната злоупотреба. Ќе се воведат и телефонски линии на кои граѓаните ќе може да пријават злоупотреба на автомобилите, по кои потоа ќе се постапува. Ова го најави директорот на Службата за општи и заеднички работи (СОЗР), Ивица Томовски. „Одлучивме да воведеме специјални таблици во боја, а регистарот паралелно да го работиме во текот на годината. Правилникот го имаме донесено и сега се чека на потпис на министерот за внатрешни работи. Тие специјални таблици бројат околу 6.500 за сите возила на територија на цела Македонија“, изјави Томовски во емисијата „Заспиј ако можеш“ на ТВ Алфа. Ослободување од старите возила Според директорот на СОЗР, од вкупно 120 возила во сопственост на СОЗР само десет се функционални. „Ние како СОЗР ги опслужуваме сите вип личности со 45 шкоди, кои секои три години се обновуваат на оперативен лизинг и имаме плус уште 120 возила кои се во сопственост на СОЗР. Кога го преземавме кормилото на службата, функционираа 10, а останатите 110 возила не се сервисирале воопшто. Од тие 110 ги ставивме барем 50% проценти во функција, а за останатите е отпочната постапка за продажба според закон“, посочи Томовски. Подновување со електрични и хибридни Владата на 17 септември годинава донесе одлука за воведување посебни регистарски таблици во боја за автомобилите на државните институции. За таа цел формирана е комисија за отпочнување на измените и дополнувањата на Законот за користење и располагање со стварите во државна и стварите во општинска сопственост и на Законот за возила со кои треба да се воспостави регистар на сите државни возила кои ќе бидат обележани со регистарски таблици во посебна боја. Премиерот Христијан Мицкоски во септември најави дека Владата ќе набавува нови возила, меѓу кои електрични и хибридни. Но, набавката ќе се планира во следниот буџет. Сите институции се задолжени да направат попис на потребите на возила. Ова не е прв обид за ставање крај на злоупотребите со користење на службени возила. Во минатото имаше повеќе вакви иницијатива, откако и МВР и Антикорупциската комисија постапуваа во случаи каде што имаше наводи за злоупотреба на службените возила во приватни и партиски цели. Поранешниот состав на Антикорупциската комисија бараше поригорозни мерки за ваквите злоупотреби. Токму тие предложија регистрациите на сите службени возила да бидат обоени во една боја и да бидат достапни на граѓаните да видат и да следат како се движат функционерите со службени возила. Но, од 2021 година досега овој предлог не се спроведуваше. Општинските луксузни возила и долговиTo view this video please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаУкраинаШто очекува Украина од АТАЦМС-ракетите против РусијаЛилија Ржеутска20.11.202420 ноември 2024На Киев сега му е дозволено да користи западни ракети против цели во Русија под одредени услови. Долгоочекуваната дозвола од една страна е добредојдена, а од друга критикувана.https://p.dw.com/p/4nBiIАмериканска ракета со долг дострел АТАЦМСФотографија: abaca/picture allianceРекламаУкраина со месеци бараше зелено светло од САД и другите партнери за употреба на ракети ATAЦМС (Армиски тактички ракетен систем) со дострел од 300 километри против цели во внатрешноста на Руската Федерација. Барањето е дел и од победничкиот план што украинскиот претседател Володимир Зеленски во октомври го претстави во САД и други земји. Сепак, граѓаните и украинското раководство сѐ уште внимателно реагираат на веста за укинување на ограничувањата, на кои Киев толку долго чекаше. Извештаи во западните медиуми На 17 ноември западните медиуми, повикувајќи се на информирани извори, објавија дека администрацијата на американскиот претседател Џо Бајден ја укинала забраната за употреба на американско оружје за напади врз цели во Русија. Ова се однесува на ракетите ATAЦМС кои беа испорачани во Киев. Порталот Аксиос подоцна објави дека одлуката на САД се однесува само на регионот Курск во Русија, каде што во меѓувреме се стационирани војници од Северна Кореја. Претседателот Зеленски беше иритиран од овие извештаи. „Планот за зајакнување на Украина е планот за победа што им го претставив на нашите партнери. Една од главните точки предвидува поголем досег на нашата армија. Денеска во многу медиуми се зборува дека сме добиле дозвола да преземеме таква акција. Но, удари не се задаваат со зборови. Такви работи не се најавуваат. Ракетите ќе зборуваат за себе“, објасни тој.„Ракетите ќе зборуваат сами за себе“: Украинскиот претседател Володимир Зеленски во септември го посети американскиот претседател Џо Бајден во Вашингтон Фотографија: SvenSimon-ThePresidentialOfficeUkraine/picture alliance Реакции од граѓани и експерти На социјалните мрежи има измешани оценки во врска со укинување на ограничувањата за употреба на западни ракети - барем на оние за оддалеченост до 300 километри и за регионот во кој се концентрирани севернокорејските трупи. Некои одлуката на САД ја опишуваат како доцна и еднострана, но долгоочекувана и неопходна. Сепак, многумина изразуваат гнев поради тоа што укинувањето на ограничувањата беше најавено уште пред Украина да може да нападне воени цели во Русија. Некои го одбележаа 17 ноември во нивниот календар како „ден на почеток на ескалацијата“. Украинските експерти, пак, посочуваат дека укинувањето на ограничувањата за употреба на ракетите ATAЦМС значи одредено изедначување на Украина во војната. Такво мислење има и шефот на Украинскиот центар за безбедност и соработка, воениот експерт Серхиј Кусан. „Оружјето со поголем дострел значи паритет, бидејќи Русите можат да ги нападнат Украинците на длабочина од 1.600 до 2.500 километри, па затоа тие треба да имаат еднакви способности“, вели Кусан за ДВ. Експертот смета дека одлуката на САД во врска со употребата на ракетите ATAЦМС доаѓа малку предоцна, но сепак е важна. Кусан е сигурен дека укинувањето на овие ограничувања значително ќе ја зајакне офанзивната способност на Украина, што ќе влијае на ситуацијата на фронтот во иднина - особено во одбивањето на нападите на руско-севернокорејските сили во областа Курск. „Јасно е дека Русите сакаат што е можно побрзо да ја елиминираат украинската контрола врз делови од рускиот регион Курск. Затоа американската влада ги укина ограничувањата за Украина и се фокусираше на оперативната област во регионот Курск. Но, треба да обрнеме внимание и на тоа колку ракети ATAЦМС има Украина, што не е помалку важно за ефикасно погодување цели во Русија“, нагласува Кусан. „Зошто на Киев да не му се даваат истите можности?“ Според него, на Украина не треба да ѝ се дозволи да напаѓа само цели во областа Курск. „Русите ескалираат, доведуваат севернокорејски трупи и на тој начин ослободија дополнителни резерви за делот од фронтот кај Покровск и Курахове. Зошто на Киев да не му се даваат истите можности долж целиот фронт“, прашува експертот.Борби во регионот Курск (фото: украински тенк)Фотографија: DW Костијантин Машовец, воен експерт од невладиниот проект „Група 'Информативен отпор'“, смета дека употребата на ракетите ATAЦМС може да им овозможи на украинските вооружени сили да извршат ефективни напади во руската заднина, каде што се наоѓаат логистичките сили и командните пунктови. „Ова може да го отежне маневрирањето на непријателот“, нагласува тој. Според него, мора да се очекува дека украинските вооружени сили нема да прават разлика меѓу севернокорејските и руските граѓани. „Доколку има дозвола, тие би биле нападнати“, рече експертот. Аргумент во преговорите? Олександар Крајев од центарот за анализа Украинска Призма, специјализиран за надворешна политика и меѓународна безбедност, вели дека укинувањето на ограничувањата за употреба на ракети со поголем дострел против воени цели во Русија ќе помогне да се зајакне позицијата на Украина во идните преговори. „Ова може да биде аргумент во дискусиите: Украинците не ја напаѓаат територијата на Руската Федерација, а Русите ја напуштаат територијата на Украина“, вели експертот за ДВ. Крајев верува дека сегашните ограничувања во однос на регионот Курск и опсегот од 300 километри, исто така, може постепено да се укинуваат и дека Киев на крајот ќе го добие она што го сака. „Во моментов, партнерите се ограничија на регионот Курск за да видат како Русија ќе реагира. Но, времето ќе покаже дали Русија воопшто ќе реагира и дали ќе дојде до ескалација од која Западот толку силно се плаши. Тој само треба да се убеди дека до такво сценарио нема да дојде“, оценува Крајев. Овој текст првично е објавен на ДВ на германски јазик КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаСеверна МакедонијаОтворен Балкан: Жив, полужив или опиен од вински саем?Катерина Блажевска20.11.202420 ноември 2024Иницијативата Отворен Балкан формално постои, не е згасната, но и не е вистински активна. Освен кога има вински саем. https://p.dw.com/p/4nC08Отворен Балкан: Жив, полужив или опиен од вински саем?Фотографија: Ministry of Agriculture North MacedoniaРекламаТретиот меѓународен саем на вино, храна и туризам „Винска визија на Отворен Балкан“ што ќе се одржи од 22-ри до 24-ти ноември во Белград, повторно го отвори прашањето за одржливоста на таа инцијатива. Во неа од почетокот до денес учествуваат само три земји од регионот Западен Балкан - Србија, Албанија и Северна Македонија. Иако претставници на Црна Гора на некои средби присуствуваа како гости, сепак таа земја, БиХ и Косово не се приклучија на Отворен Балкан. Отворен Балкан остана со непотполен формат, поради сомнежи кај некои земји дека е српска иницијaтива, под српски патронат, за српски интереси. Како противтежа на таа непотполна инцијатива ја посочуваа полнотата на Берлинскиот процес, во кој се вклучени сите шест земји од Западен Балкан. Се чека „поблиска определба“ од македонската влада „Винската визија“ на белградскиот саем годинава ќе собере повеќе од 650 излагачи од 38 земји и над 10.000 вински и гастрономски брендови. Но, прашењето е дали е жив и „брендот Отворен Балкан", српскиот премиер Милош Вучевиќ е сигурен само за еден дел. „Жив е, во тој дел на почитување на договорите што беа постигнати. Во тој дел - да, но ми се чини дека, пред сѐ, Албанија повеќе не е зaинтересирана. Мојот впечаток дозволува да грешам, но мислам дека не е заинтересирана. Мислам дека ја имате изјавата на Еди Рама, ако не се лажам од 2023 година, кога рече дека Отворен Балкан е завршен процес, дека ја исполнил својата мисија. Очекуваме да видиме некоја поблиска определба на Владата на Северна Македонија“, изјави српскиот премиер Милош Вучевиќ пред неколку дена, одговорајќи на прашања од новинарите. Еуроњуз Србија потсетува каков бил ставот на македонскиот премиер Христијан Мицкоски. „Ако веќе имаме ваква иницијатива, таа треба да биде целосна, а каква што е, не е целосна. На крајот, целта на сите земји од регионот е членство во Европската унија. Во моментов нема побрз проток на луѓе и стоки бидејќи имаме граници кои денес, за жал, постојат и кога за жал, сè уште се расправа каде сe", го посочува медиумот ставот на Мицкоски. Отворен Балкан - самит во Белград во 2022 годинаФотографија: Government of North Macedonia Српскиот премиер Вучевиќ со жалење констатира дека е пропуштена можноста иницијативата да ги обедини сите земји од регионот, но притоа не го спомна Косово. „За жал, пропуштена е шансата да се приклучат Црна Гора и Босна и Херцеговина, тоа би било идеално, а тогаш би добиле вистинска полнота на овој простор, и еден проект кој би можел, пред сѐ, да и покаже на Европа, но пред сѐ на сите нас, дека можеме да соработуваме“, ја пренесе Еуроњуз изјавата на српскиот премиер. Поканет од македонските винарии На веб страницата на „Винска визија 2024“ меѓу пријавените се голем број македонски винарии, кои ќе ја искористат можноста да се претстават пред голем број учесници и посетители на саемот. Винскиот саем во минатото ги откриваше веселите лица на претставниците од трите земји од Инцијативата, во пријателска дружба, забава со песни и дегустирање вина. И македонскиот премиер Христијан Мицкоски ќе присустува на винскиот саем во Белград, а прашан дали ќе има средба со српскиот претседател, Александар Вучиќ, рече дека патува во Белград на покана на македонските винарии. „На саемот ќе се претстават десетици македонски производители, бидејќи го прават, според мене, најубавото вино на светот. Таму сум поканет од страна на македонските винарии - и да, ќе присуствувам, ќе бидам покровител на македонската вечер, но нема најавено средба со претседателот Александар Вучиќ“, изјави Мицкоски. Од владејачката коалиција Вреди во изминатиот период посочуваа дека остануваат на нивниот политички став - дека Отворен Балкан е проект што му припаѓа на минатото и дека енергијата треба да се фокусира на регионалната соработка во рамки на Берлинскиот процес. Албанскиот премиер Еди Рама лани изјавуваше дека Отворен Балкан си ја завршил својата основна мисија, дека иницијативата може да згасне, но дека тоа не може да се случи еднострано. Албанскиот премиер Еди Рама лани изјавуваше дека Отворен Балкан си ја завршил својата основна мисијаФотографија: Nake Batev/AA/picture alliance „Прашањето дали е жива иницијативата Отворен Балкан не е прашање на живот или смрт, но тоа е само една од 72 иницијативи која сега треба да се остави малку настрана за да се фокусираме на Берлинскиот процес“, изјави Рама во јули 2023 година при неговата посета на Скопје, како дел од турнејата низ регионот во пресрет на Самитот на Берлинскиот процес во Тирана, минатата есен. Тогашниот македонски премиер Димитар Ковачевски рече дека „Отворен Балкан не ја завршил својата мисија, со оглед на тоа што таа иницијатива се залага за истите вредности за кои се залага Берлинскиот процес, како поголем процес кој ги вклучува сите без исклучок“, истакна Ковачевски. ОБ не постои како активна иницијатива Но, се чини дека ни во Србија нема големи илузии околу реалната моќ на таа иницијатива. Ненад Ѓурѓевиќ од Стопанската комора на Србија, смета дека инцијативата дала резултати, но дека е далеку од активна. „Иницијативата Отворен Балкан фактички не постои како некоја активна иницијатива. Минатата година премиерот Рама јасно кажа дека Отворен Балкан во тој формат ја заврши својата мисија и дека сега фокусот на Албанија, како и на другите земји од Западен Балкан е овој тип на интеграција и понатамошна соработка се одвива во рамките на еден процес - било да е тоа Берлинскиот, било да е процесот на пристапување во ЕУ. Значи, во рамки на напорите економиите на Западен Балкан да се трансформираат за да може да пристапат на единствениот пазар на ЕУ. Тоа е фактичката состојба“, вели Ѓурѓевиќ за Еуроњуз. Но ги посочува и позитивните работи што биле договорени во рамките на Отворен Балкан. „Пазарот на труд во трите земји функционира. Доколку сте граѓанин на Србија, на пример, по поедноставена процедура можете да добиете работна дозвола во Албанија или во Северна Македонија, и обратно. И тоа функционира. Има одреден број, неколку илјади луѓе кои веќе се обиделе или го постигнале тоа право, а тоа е значаен придонес за регионалната мобилност. Има соработка и поедноставени процедури на границите, во сферата на фитозаштитата и ветеринарната заштита, на институции кои се занимаваат со заштита на храната. Тоа обезбедува овие три земји да се хармонизираат во областите кои се однесуваат на заштита и пуштање во промет на храна и прехранбени производи“, изјави Ѓурѓевиќ. На винскиот саем му претходат и шеговити коментари на тема Отворен Балкан. „Во виното е вистината .., па и за ОБ“, гласи еден од нив. Катерина Блажевска Уредник, новинар, политички аналитичарКоментарВаш коментарРеклама...

КонфликтиУкраинаСАД ќе ѝ испорачуваат и мини на Украина ЖА20.11.202420 ноември 2024Според извештаи на медиумите, американскиот претседател Бајден ја проширува поддршката за Украина и со испорака на противпешадиски мини. Без американска помош, поразот би бил неизбежен, предупреди претседателот Зеленски.https://p.dw.com/p/4nBhYВојна во Украина - САД ќе испорачаат противпешадиски миниФотографија: Oleg Petrasiuk/Ukrainian Army via APРекламаАмериканскиот претседател Џо Бајден наредил испорака на мини во Украина. Ова го јавува новинската агенција АФП, а пренесува „Вашингтон пост", повикувајќи се на високи претставници на американската влада. Потегот има за цел да го забави напредувањето на руските војници во Донбас, пишува весникот. Сепак, употребата на мините, познати и како противпешадиски мини, ќе биде ограничена на источна Украина. Дополнително треба да се испорачаат специјални мини кои се самоуништуваат по одреден временски период или чие полнење на батеријата е временски ограничено. Покрај тоа, украинската војска веќе вети дека нема да ги поставува овие мини во густо населените области. Руската војска постави густи мински полиња на работ на окупираните територии во Украина. Употребата на мини е меѓународно забранета. Таканаречената Отава конвенција од 1999 година забранува употреба, производство и пренос на ова оружје. Сепак, конвенцијата не беше потпишана од Русија и САД. Украина го ратификуваше документот во 2005 година. Американската помош е од витално значење за опстанокот на Украина. Украинскиот претседател Володимир Зеленски во интервју за американската телевизија Фокс њуз призна дека Украина би можела да ја загуби војната доколку пресуши претходната масовна поддршка од САД кога Доналд Трамп ќе ја преземе функцијата во Белата куќа. Сепак, Украина ќе ја продолжи борбата. Иако Украина има своја индустрија за оружје, нејзиното производство не е доволно. „Нема да биде доволно да се преживее“, истакна Зеленски. Украина стравува дека Трамп - како што беше најавено за време на изборната кампања - може да ја намали или целосно да ја запре американската воена поддршка. Непосредно пред промената на кормилото, според пишувањата на медиумите, Бајден неодамна дал дозвола за употреба на ракети АТАЦМС со дострел до 300 километри и на руска територија. Украинската војска останува во дефанзива на фронтот. По повеќе од 1.000 дена војна, сè уште нема мир на повидок. Зеленски, сепак, предизвика внимание со изјавата. „Можеби Украина треба да надживее некого во Москва за да ги постигне своите цели и да ја врати целата национална територија“, рече Зеленски во парламентот, мислејќи на рускиот претседател Владимир Путин. Таму тој презентираше план за тоа како неговата земја би можела подобро да го издржи рускиот притисок. Во меѓународните медиуми веќе некое време се шпекулира дека војната во Украина може да биде замрзната по линијата на фронтот без Киев легално да ѝ отстапи територија на Русија. Но, Зеленски категорично ги отфрли формалните правни цесии на територијата. „Не се откажуваме од правата на Украина на нејзината територија“, нагласи шефот на државата. КоментарВаш коментарРеклама...

ПанорамаГерманијаБагер во реката Елба 20.11.202420 ноември 2024Багер среде реката Елба во Дрезден прави пристапен градежен пат до урнатиот мост Карола. https://p.dw.com/p/4nBfKБагер во реката Елба во Дрезден, ГерманијаФотографија: Robert Michael/dpa/picture allianceРекламаПред повеќе од два месеци, на 11 септември ноќта во Дрезден се урна дел од познатиот Карола мост, западната страна по која поминуваа трамвајски шини и велосипедски и пешачки патеки, за среќа без жртви. Причините уште не се утврдени. Во меѓувреме, багер среде реката Елба прави пристапен градежен пат до мостот. КоментарВаш коментар...

ПолитикаСеверна МакедонијаШекеринска, НАТО и МакедонијаСоња КрамарскаКолумна20.11.202420 ноември 2024Доделувањето на функцијата заменик шеф на НАТО на кандидатка од Северна Македонија е уште една меѓународна валоризација на Преспанскиот договор. Пишува Соња Крамарска https://p.dw.com/p/4nBcuРекламаРадмила Шекеринска избрана за нов заменик генерален секретар на НАТОФотографија: DW/P. StojanovskiВо Северна Македонија ретко има добри политички вести и затоа изборот на поранешната министерка за одбрана Радмила Шекеринска за втор човек на НАТО е дочекана со бран од позитивни реакции. „Ќе ми биде привилегија да служам како заменик генерален секретар на НАТО под лидерството на генералниот секретар. Решена сум да работам со сите НАТО сојузници за посилна и побезбедна Алијанса“, порача таа преку мрежата Х. Навистина се работи за голема вест, особено затоа што во трката за престижното место Шекеринска успеа да ја победи бугарската кандидатка Марија Габриел што е само по себе успех ако се знае геостратешката важност на Бугарија за НАТО. Таа важност особено се зголеми по руската инвазија врз Украина поради улогата на бафер зона која ја има Црното Море помеѓу НАТО и Русија. Меѓутоа, за среќа, овие аргументи иако важни во односот на НАТО кон земјите членки од регионот, не беа пресудни Бугарија уште еднаш да ликува над западниот сосед. Заслугата за оваа дипломатска победа бездруго и припаѓа на Шекеринска која според западните стандарди поседува беспрекорно политичко досие за да застане на самиот врв на НАТО. Изборот согласно правилата во НАТО го направи, новиот генерален секретар, Холанѓанецот Марк Руте. Либерал по политичка вокација и редок пример за константно присуство во политиката и тоа на професионална основа, поранешната министерка за одбрана Шекеринска се издвојува од типичниот профил на македонски политичари кои најчесто привремено влегуваат политиката, а потоа и исчезнуваат. За успехот Радмила Шекеринска долго да се одржи во политичките води, се разбира има повеќе толкувања во зависност од партиската афилијација на посматрачите, но пливањето во нашето локално политичко мочуриште е само по себе тешка дисциплина. Особено ако сте жена, бидејќи мажите сѐ уште ја сметаат политиката за нивен ексклузивен клуб. Шекеринска успеа да се издигне над редовните арсенали навреди и мизогинија со кои овде ги „поздравуваат“ жените политичарки, и не потклекна под притисоците да замине од политиката. Горчливото апче Шекеринска уште во почетокот на кариерата го има покажано својот сенс за политика. На нејзина иницијатива, иако многумина сметаа дека државата не е подготвена, во 2005 година откако една година претходно поднесе апликација, Македонија доби кандидатски статус. Потсетувајќи се на 15-годишнината од тој процес Шекеринска во 2020 ќе изјави за ДВ: „Имав мал тим во Секторот за евроинтеграции во тогашната влада, но доволен за да го препознаеме политичкиот момент кој е неповторлив. И тогаш, како и пред три години за НАТО, имаше скептици, дури и во СДСМ. Но тоа не ме одврати од намерата да го направиме тој скок, и конечно да се стекнеме со статус на земја кандидат за членство во ЕУ“. Токму тоа е задачата и одговорноста на политичарите – да го препознаат политичкиот момент кој често е неповторлив. Пред таков момент сега се наоѓа актуелната влада која треба да направи исчекор кон европската интеграција. Ако е за утеха, горчливото апче го голтна претходната влада прифаќајќи ја преговарачката рамка, и сега останува на сегашната да го направи наредниот чекор. Северна Македонија е со лимитирана дипломатска мрежа а со тоа и лимитирани капацитети во лобирањето во моќните центри, и затоа е од голема важност лидерите на земјата да се визионери и навреме да ги антиципираат случувањата кои можат да влијаат врз иднината на државата. Таков беше и моментот со Преспанскиот договор и влезот во НАТО на кои Шекеринска е поддржувач и водеше активна политика за тие да се остварат, и кои беа отскочна штица за државата, без оглед што има и критики и оценки дека претходната влада направила историска грешка. Но при големи одлуки секогаш има и големи поделби и од тоа не треба да се плаши ниту еден политичар кој сака да ја води напред земјата наместо само да владее. Денес кога државата преку Шекеринска добива голема и важна улога во НАТО, непопуларните одлуки добиваат на значење и ја потврдуваат својата исправност. Доделувањето на функцијата заменик шеф на НАТО на кандидатка од Северна Македонија е уште една меѓународна валоризација на Преспанскиот договор, по приемот на нашата земја за полноправна членка. Важно е да се каже и дека Шекеринска се наоѓаше на политички функции во државата токму во времиња кои беа пресвртница за развојот на земјата. Како млад кадар таа доби одговорност да биде на чело на евроинтеграциите во државата уште во 2002 година кога таков ресор за првпат беше воведен во владата. Нејзиното искуство беше скромно тогаш, но нејзините инстинкти во политиката беа силни, и токму тие инстинкти подоцна ќе ја доведат до функцијата министерка за одбрана каде стана видлива за НАТО и за стратешкиот партнер САД. Владата ги бере ловориките Согласно партиското војување кое повеќе од три децении е одлика во домашната политика, владата барем додека го подготвувавме овој текст, го игнорираше ова важно достигнување на Северна Македонија. Како да е ерес да се честита на политичкиот противник што успеал да добие толку висока меѓународна функција која значи и признание и шанса за државата. Од честитката на амбасадорката Агелер, сепак, стана јасно дека владата молкум застанала зад кандидатурата на Шекеринска, што пак од друга страна е израз на политичка зрелост за која треба да се даде признание. Но веста од НАТО заслужува и јавна честитка од владата бидејќи Шекеринска отсега е најважниот и најгласниот амбасадор на Северна Македонија во Европа и во светот. Функцијата што ја доби поранешната шефица на одбраната е на линија и на залагањата на претседателката Гордана Сиљановска Давкова за повеќе жени во политиката, па со право се очекува и таа да го поздрави изборот доколку нејзините залагања се искрени. Поуката што треба да се извлече е дека тешките и непопуларни одлуки се тие што ја водат нашата држава напред а не кокетирањето со националистите и квази патриотите. И бездруго најважната порака е дека секој лидер преку политиката што ја води самиот избира дали ќе заврши како азилант во некоја далечна земја бегајќи од законот во својата татковина, или ќе израсне во ценет и признат функционер во меѓународни рамки кој ќе има надлежности и над другите држави. Министерот за одбрана Владо Мисајловски со гордост раскажува за неговото учество на состаноците на НАТО и за можноста нашата држава да носи одлуки заедно со големите сили, а кои се однесуваат на иднината и безбедноста на светот. НАТО е Алијанса под чиј безбедносен чадор се наоѓаат околу една милијарда население и е важно да се биде дел од тој клуб. Тука Мисајловски е сосема во право. Но тоа што тој не го кажа е дека за да се стигне до таму беа донесени тешки и непопуларни одлуки кои ВМРО-ДПМНЕ не само што не ги поддржа туку и ги попречуваше. Дури и денес додека владата ги бере ловориките на меѓународен план од членството во НАТО, таа гради амбиент во кој носителите на тешките одлуки, Заев, Димитров, Шекеринска и другите од тогашниот тим се сатанизираат и им се загрозени животот и безбедноста. Оваа колумна го изразува личното мислење на авторот и може да не се совпаѓа со редакцискиот став на македонската редакција на Дојче Веле или со ДВ во целина. Соња Крамарска Уредник, новинар и политички аналитичарКоментарВаш коментарРеклама...

ОбразованиеСеверна МакедонијаГрадинка, привилегија за одбраните деца Никола ТодоровКолумна20.11.202420 ноември 2024Згрижувањето на децата во градинки станува привилегија на 27% од децата во Македонија. Ова е дискриминација, бидејќи недостапноста на овие можности може да ги ограничи потенцијалите на децата. Пишува Никола Тодоровhttps://p.dw.com/p/4n9vhРекламаСамо 27% од децата во Македонија одат во градинкаФотографија: Christoph Soeder/dpa/picture allianceИстражувањата покажуваат дека децата кои посетуваат градинка постигнуваат подобри резултати во основното и средното образование. Градинката им помага на децата да развијат дисциплина, фокус и рутина, што е основа за академски успех. Децата учат како да споделуваат, соработуваат, комуницираат и решаваат конфликти што е особено важно за градење самодоверба и емпатија. Раното групно образование ги подготвува децата за работа во тимови и следење инструкции, а и преку интеракции со врсници и воспитувачи, децата развиваат саморегулација, емпатија и способност за справување со емоции. Дополнително, воспитувачите можат рано да идентификуваат когнитивни или моторни потешкотии кај децата, што овозможува навремена интервенција. Посетувањето градинка има значајно позитивно влијание и врз понатамошниот успех во образованието, социјализацијата и личниот развој на децата. Искуствата од високо развиените земји покажуваат дека високиот процент на деца кои посетуваат градинка корелира со посилни образовни системи и подобар општествен развој. За потребите на оваа колумна направив истражување на најдобро рангираните земји во светот според тестирањето PISA и процентот на запишани деца во градинка. Заклучокот е дека формулата за одличен образовен систем и одлични резултати од учењето вклучува многу висок процент на вклученост на децата во предучилишното образование. На пример, во 10 земји на ОЕЦД (Белгија, Данска, Франција, Исланд, Израел, Кореја, Норвешка, Шпанија, Шведска и Обединетото Кралство) повеќе од 90% од 3-, 4- и 5-годишниците се запишани во предучилишни установи. Сите овие земји имаат солидни резултати на PISA. Од друга страна постои и директна корелација помеѓу нискиот процент на вклученост на децата од 0-6 години во предучилишниот образовен систем и слабите резултати на PISA. Економијата и образованието почнуваат од градинка Во Јапонија, која на PISA е рангирана како 5-та во светот по математика, втора по наука и трета по читање, над 90% од децата посетуваат предучилишни установи, а предучилишното образование се смета за клучно во социјализацијата и учењето дисциплина, што придонесува за раниот развој на вештини како концентрација и тимска работа, кое потоа се рефлектира во високите оценки на PISA. Во Естонија, запишувањето во предучилишна установа не е задолжително. Сепак, огромното мнозинство (речиси 94%) од децата на возраст од 4 до 7 години се запишани во предучилишни установи, додека кај децата на возраст од 1,5 до 3 години овој процент е нешто помал и изнесува 81%. Овој исклучително висок процент на вклученост на децата во предучилишно образование во Естонија се совпаѓа со нејзините врвни резултати на PISA тестирањата во математика, читање и природни науки. Исто така, Холандија, Данска и Белгија имаат традицијата на достапно и инклузивно предучилишно образование и се помеѓу најдобро рангираните 13 земји во светот според PISA. Градинката носи предности за децатаTo view this video please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video Кога истражував за оваа колумна се изненадив кога налетав на неколку истражувања од реномирани институти и универзитети кои покажуваат дека висококвалитетното предучилишно образование може да игра значајна улога во намалување на стапката на криминал во подоцнежните години бидејќи придонесува кон развој на социјални и когнитивни вештини, што резултира со намалени конфликти и подобри животни перспективи​. Анализата покажува дека постои и јасна врска помеѓу високата вклученост во предучилишното образование и економскиот развој, мерен преку БДП по жител. Земји со висока стапка на запишаност на деца во градинки, имаат значително поголем БДП по жител, што се должи на создавањето на високо квалификувана работна сила и долгорочни позитивни ефекти врз продуктивноста. Од друга страна, земји со ниска запишаност, бележат понизок БДП, што укажува на помалку искористен потенцијал за развој на човечкиот капитал. 73% од македонските деца без право на градинка Македонија, за жал е меѓу земјите кои имаат многу низок процент на вклученост на децата од 0-6 години во предучилишниот образовен систем и слаби резултати на PISA. Според податоците кои пред неколку месеци ги објави Државниот завод за статистика во 2023 година, вкупно 37,804 деца на возраст од 0 до 6 години биле запишани во јавни и приватни градинки во Македонија. За споредба, според податоците од последниот попис на населението, бројот на деца на возраст од 0-6 години во Македонија изнесува околу 140.000​. Тоа значи дека околу 27% од вкупниот број деца во оваа возрасна група во Македонија биле запишани во градинки во 2023 година. Ова е исклучително низок процент, и е далеку под стандардите на развиените земји. Овој процент е значително помал во споредба со земјите со високи образовни стандарди, високи постигнувања на меѓународните тестирања и високо ниво на економски развој, каде што вклученоста во предучилишно образование е драстично повисока, што упатува на заклучокот дека како држава сме исправени пред сериозни предизвици во подобрувањето на системот на рано образование. Една држава може да се процени не само по нејзиниот економски раст, туку и по тоа како ги третира своите најмлади граѓани и дали соодветно ги подготвува за брзо променливиот модерен свет. Образованието започнува уште во најраните години, и градинките се првата платформа каде што децата се подготвуваат за животот. Во светски рамки, доказите недвосмислено покажуваат дека инвестициите во раното образование се директно поврзани со личниот просперитет, економскиот развој, и намалувањето на криминалитетот и корупцијата. Македонија силно заостанува во овој сегмент, па за жал потоа тоа резултира и со заостанување во сите останати сегменти. Држави со висок стандард, како Финска и Холандија, покажуваат дека инвестициите во предучилишното образование не се трошок, туку инвестиција во иднината. Децата без еднаков старт Резултатите од оваа анализа докажуваат дека постојано, во последните 80 години, како држава, силно потфрламе на планот на предучилишното образование. Згрижувањето на децата во градинки станува привилегија на 27% од децата во Македонија. Ова е дискриминација, бидејќи недостапноста на овие можности може да ги ограничи потенцијалите на децата, што е одземање на основно право за еднаков старт во животот на 73% од децата во Македонија, па затоа сметам дека оваа наследена ситуацијата го бара вниманието на властите и јавноста, бидејќи решавањето на ова прашање е од суштинско значење за градење инклузивно општество и долгорочен економски и социјален напредок. Оваа колумна го изразува личното мислење на авторот и може да не се совпаѓа со редакцискиот став на македонската редакција на Дојче Веле или со ДВ во целина. Никола Тодоров Политичар и правникКоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаЕвропаВојна во Украина: Напаѓање на Русија со западно оружје?Кристоф Хаселбах19.11.202419 ноември 2024Украина сега може да користи американски ракети против цели во Русија, се вели од САД. Тоа ја става германската влада под притисок да испорача крстосувачки ракети Таурус.https://p.dw.com/p/4nAE7Украина се надева дека употребата на американски ракети АТАЦМС против цели во Русија ќе го промени текот на војнатаФотографија: U.S. Army/ABACA/picture allianceРекламаАмериканскиот претседател во заминување Џо Бајден, според медиумски извештаи, ѝ дозволил на Украина за првпат да користи ракети АТАЦМС против цели во Русија. Се вели дека Бајден се откажал од претходното противење откако се дозна дека Русија стационирала севернокорејски војници во рускиот пограничен регион. Велика Британија и Франција, исто така, ѝ дадоа на Украина оружје со долг дострел, додека Германија досега одбива да испорача слично оружје. АТАЦМС АТАЦМС е ракета со краток дострел од американскиот производител Локхид Мартин. Првите модели беа испорачани на американските вооружени сили во 1990 година. Тие, меѓу другото, беа користени во Ирак и Авганистан. Оттогаш тие неколкупати беа дополнително развиени. Ракетата се лансира од гасенично возило или артилериски ракетен фрлач и стигнува до својата цел по кружна патека, а нејзиниот максимален дострел изнесува околу 300 километри. Како полнење првенствено се користи распрскувачка муниција. Цената по ракета изнесува до 1,7 милиони американски долари. Според онлајн магазинот „The Warzone", украинските вооружени сили користеле АТАЦМС-ракети против руските позиции за првпат во текот на есента 2023 година, но на украинската територија окупирана од Русија. Сега тие, според одлуката на американскиот претседател Џо Бајден, може да бидат истрелани и врз цели во самата Русија. СКАЛП Британските Storm Shadow и идентичните француски СКАЛП ракети се крстосувачки ракети. За разлика од ракетите, чиј лет следи главно однапред одредена кружна патека, овие крстосувачки ракети летаат паралелно со земјата на височина помала од 50 метри и го скенираат теренот. Нивна предност: тешко се откриваат со радар. За разлика од АТАЦМС, Storm Shadows и СКАЛП се лансираат од авиони. Производител на системите што се користат од 2002 година е европскиот конзорциум МБДА. Цената за една ракета изнесува до околу 1,1 милион евра. Крстосувачките ракети Storm Shadow/SCALP од Велика Британија и Франција веќе се користат во УкраинаФотографија: Lewis Joly/AP Photo/File/picture alliance Употреба на вакви ракети, меѓу другото, имаше во Ирак во 2003 година, во спроведувањето на одлуката за зона на забранети летови во Либија во 2011 година и во операциите против терористичката организација Исламска држава. Велика Британија и Франција ѝ испорачаа на Украина вакви ракети уште во 2023 година, а тие беа истрелани од украинските бомбардери Сухој Су-24. Како и американските ракети АТАЦМС, британско-француските крстосувачки ракети досега беа користени само во украинските области окупирани од Русија. Досегот на моделите испорачани во Украина е околу 250 километри. ТАУРУС Германско-шведските ТАУРУС-ракети се исто така крстосувачки ракети кои се истрелуваат од борбен авион, а потоа летаат многу ниско над земјата и самостојно бараат однапред програмирана цел. ТАУРУС има дострел од 500 километри, односно двојно поголем дострел од Storm Shadows и СКАЛП. Можни цели за ТАУРУС, кои чинат по околу еден милион евра за ракета, вклучуваат бункери или командни пунктови од кои непријателските трупи ги контролираат операциите.ТАУРУС има дострел од 500 километриФотографија: MBDA Deutschand/ABACA/picture alliance ТАУРУС може да пробие и повеќе дебели армирано-бетонски ѕидови. За да го направи ова, ракетата се крева стрмно непосредно пред целта и удира одозгора во вертикален пад со висока кинетичка енергија. Канцеларот Олаф Шолц постојано ги отфрла испораките на вакви ракети во Украина бидејќи стравува дека Германија тогаш ќе биде вовлечена во војната. Водечки претставници на Зелените, кои се дел од владината коалиција во Берлин, но и опозициската Унија (ЦДУ/ЦСУ) се „за“ испорака. Тие, исто така, би ѝ дале дозвола на Украина да ги користи ТАУРУС-ракетите за да напаѓа цели во Русија. Овој текст првично е објавен на ДВ на германски јазик КоментарВаш коментарРеклама...

ОпштествоГлобалноСветски ден на тоалетот: местото каде што и царот оди пешБетина Бауман19.11.202419 ноември 2024Велат дека дури и царот оди таму пеш. На Светскиот ден на тоалетот, се сеќаваме на историјата на еден од најголемите пронајдоци во историјата - кој сè уште не е достапен за милијарди луѓе денес.https://p.dw.com/p/4nAXiНајубаво е во природаФотографија: Zoonar/picture allianceРекламаОна што влегува мора и да излезе. Физиолошки процес во кој сите луѓе во светот се еднакви. Но, не сите тоалети се исти. Додека огромно мнозинство луѓе во Европа имаат тоалет, според Обединетите нации, околу 3,5 милијарди луѓе во светот живеат без санитарни јазли. Многумина вршат нужда на отворено. Ова го олеснува ширењето на болестите или контаминирањето на водата за пиење. Стотици илјади луѓе годишно умираат од последиците. ОН зборуваат за глобалната хигиенска криза, за која редовно предупредуваат на 19 ноември, кога се одбележува Светскиот ден на тоалетот. Дружење за време на мокрење Луѓето се свесни со милениуми дека фекалиите треба да се отстранат. Најстарите познати тоалети се дело на Сумерите во Месопотамија околу три илјади години пред Христа. Тоа биле длабоки јами и систем на керамички цевки кои ги задржувал тврдите фекалии, а течностите ги пропуштал. Помеѓу 3000 и 500 година од старата ера, Вавилонците и Асирците граделе тоалети со два мали ѕида и тесен простор за измет. Каналот се миел со водата при капење. Јавни тоалети во времето на старите Римјани Фотографија: Christian Handl/imageBROKER/picture alliance Но, тоа биле индивидуални случаи. Само кај старите Грци и Римјани тоалетот станал популарен. Сиромашните морале да се задоволат со буриња во кои се исфрлал изметот. Побогатите Римјани имале приватни тоалети. Повеќето граѓани користеле јавни тоалети кои беа постојано исплакнати и можеле да примат од 50 до 60 луѓе. Често се случувало притоа тие разговараат, да се дружат и да се договараат. Исчезнувањето на тоалетот Но, приказната за падот на Римската империја е исто така приказна за назаден чекор во цивилизацијата на многу начини. Меѓу другото, исчезна и возвишената култура на тоалетот. Обичните луѓе во средниот век повторно вршеле нужда во нокшир и ја празнеле содржината на улица. Жителите на утврдените градови обично имаа тоалетни вдлабнатини во ѕидовите, но исто така се истурале фекалии - обично во ровот околу замокот. Последиците биле чума, колера и тифус. Во Средниот век обично имале тоалетни вдлабнатини во ѕидовитеФотографија: Herve Champollion / akg-images/picture-alliance Тоалетите останале реткост во текот на Средниот век. На почетокот на 16 век, познатиот сликар Албрехт Дирер бил казнет во Нирнберг затоа што поставил тоалет во неговата кујна. Но, бидејќи немало канализација, фекалии и урина завршувале во површинскиот одвод на улицата и мирисале лошо. И во подоцнежните времиња, работите оделе бавно. Познато е дека во дворот на Луј XIV во Версај имало две илјади соби - и само еден тоалет. Познато е дека ценетиот крал примал посетители додека се олеснувал на тоалетното столче – стол со дупка. Изметот потоа бил фрлан на куп. А, кога ги правел познатите дворски седенки, достоинственици клечеле во кталскиот парк, завршувајќи работа. Луѓето од дворот на Луј XIV вршеле нужда на овој столФотографија: Bernd Settnik/dpa/picture alliance Генијален сифон На крајот на 18 век, мажите и жените со долги наметки им нуделе на минувачите за пари да се клекнат под наметката и да завршат работа, иако тоалетите со вода беа измислени од британскиот поет сер Џон Харингтон уште во 1596 година. Но, тоа сигурно им изгледало како непотребна научна фантастика на неговите сонародници во тоа време. Неговите планови паднале во заборав. Британскиот пронаоѓач Александар Камингс околу двесте години подоцна поднел барање за патент со двојно свиткана одводна цевка, таканаречениот сифон, кој служи за одржување на чиста вода во неа и спречување на мириси да навлезат во просторијата. Тоалетот со вода започна победнички поход во европските градови на крајот на 19 век. Само пред околу сто години се етаблираше дека реките и потоците треба да бидат поштедени од човечки измет. Мобилните тоалети, како оној на карневалот во Келн, станаа незаменливи на големите настаниФотографија: Rolf Vennenbernd/dpa/picture-alliance А денес? Екстремните разлики опстојуваат до ден-денес кога станува збор за санитарните услови. Тоа може да се види по начинот на кој се зборува за тоалетите во различни делови на светот. Додека индискиот премиер Моди влезе во една од изборните кампањи со ветување дека ќе ја покрие земјата со тоалети, во развиените земји како САД или Германија, продолжуваат дискусиите дали трансродовите лица треба да имаат посебни тоалети и дали да се воведат писоари за жени, така што можат да уринираат стоејќи. Додека жените на глобалниот југ често се плашат од силувачи кога одат во јавен тоалет, жените во Јапонија можат да изберат која мелодија ќе им свири на нивниот хај-тек тоалет. Писоар за жениTo view this video please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video КоментарВаш коментарРеклама...

ОпштествоСеверна МакедонијаБулингот зема замав во основните училишта ДТЗ19.11.202419 ноември 2024Булингот зема замав во основните училишта, при што не се поштедени ниту децата од второ и трето одделение. До канцеларијата на Народниот правобранител годинава пристигнале 30-тина претставки за врсничко насилство.https://p.dw.com/p/4nAOgБулингот зема замав во училиштата - се повеќе инциденти меѓу најмладите Фотографија: Imago Images/blickwinkelРекламаБулингот зема замав во основните училишта, при што не се поштедени ниту децата од второ и трето одделение низ училиштата во Македонија. До канцеларијата на Народниот правобранител годинава пристигнале 30-тина претставки за врсничко насилство. Состојбата секоја година се влошува, а особено загрижувачки е што повеќе инциденти има меѓу основците, отколку во средните училишта. Васка Бајрамовска-Мустафа, државен советник во канцеларијата на Народниот правобранител, вели дека при посети на училиштата и во разговор со ученици, нивните тимови констатирале дека врсничкото насилство често се користи како алатка за прикажување моќ или доминација на некои деца меѓу нивните соученици. Повлечените деца - најчести жртви „Како жртви секогаш се јавуваат или послабите деца, децата кои се поповлечени, многу често децата со попреченост или децата кои потекнуваат од многу посиромашни или недоволно едуцирани семејства“, вели таа. Податоците покажуваат дека состојбата е иста, ако не и полоша за разлика од претходната година. „Претставките што ги добиваме покажуваат дека, за жал, врсничкото насилство сѐ уште е присутно и тоа особено во училиштата, а го има и надвор, во парковите. Наместо другарување, користиме насилство“, потенцира Васка Бајрамовска-Мустафа. Во пресрет на Светскиот ден на детето – 20 Ноември, Народниот правобранител (НП) ја најави претстојната кампања за подигнување на свеста за промовирање на правата на децата и нивна заштита од насилство, вклучително и од врсничкото. Нивната порака е дека мора да се укаже на штетните последици од врсничкото насилство и децата од мали нозе мора да се воспитаат и едуцираат дека конфликтите се решаваат преку дијалог, а не со употреба на сила. КоментарВаш коментарРеклама...

ОбразованиеСеверна МакедонијаУчење албански јазик: „Зошто да не?“To view this video please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 videoОбразованиеСеверна МакедонијаЕмилија Петреска19.11.202419 ноември 2024Колку го познавате албанскиот јазик? Дали би го учеле? Од неодамна, во скопскиот социјален центар „Дуња“ почна да се изучува албанскиот јазик. Екипата на ДВ присуствуваше на еден од часовите. https://p.dw.com/p/4n9K1РекламаДвапати неделно, во социјалниот центар „Дуња“ во Скопје се одржуваат часови по албански јазик. Тука секој е добредојден, потребна е само волја. Редовно има десетина ученици, а некогаш и повеќе. Фотографија: Emilija Petreska/DW Еден од нив е Александар Русевски од Охрид, кој живее во Скопје. Тој вели: „Сум имал идеја да го учам албанскиот јазик и порано, меѓутоа не сум испланирал некаде да одам на часови и едноставно ми било позади умот. Меѓутоа сега се отвори таа шанса, си реков: 'Зошто да не?'“ Повеќе во видеото!...

ПолитикаГерманијаГерманската СПД (не)сака да оди на избори со Олаф Шолц? Тагесшау | ЕМФ19.11.202419 ноември 2024На помалку од сто дена пред предвремените избори во Германија, владејачките Социјалдемократи наголемо дискутираат за својот кандидат за канцелар. Олаф Шолц засега нема добри карти.https://p.dw.com/p/4n9r4Во СПД сѐ уште дискутира дали Олаф Шолц е соодветен за нејзин врвен кандидатФотографија: Kay Nietfeld/dpa/picture allianceРекламаУнијата (ЦДУ/ЦСУ) го има Фридрих Мерц, Зелените го имаат Роберт Хабек, а прашањето на водечките кандидати е во голема мера решено и кај Либералите (ФДП), АфД и БСВ. Само партијата на канцеларот - СПД - на помалку од 100 дена пред предвремените избори сѐ уште дискутира дали Олаф Шолц е соодветен за нејзин кандидат за канцелар. Дали навистина треба повторно да се оди со канцеларот како главен кандидат, кога во сопствените редови се има Борис Писториус, омилен според актуелните истражувања на јавното мислење? Повиците за промена на главниот кандидат стануваат сѐ погласни, и покрај јасните про-Шолц изјави на партиското раководство. Сега раководството на СПД сака брзо да стави крај на дебатата. Но, дали тоа ќе ги замолчи критичарите? Што зборува против Шолц? Од перспектива на критичарите на Шолц, многу работи зборуваат против него. Ова се рефлектира и во бројките на истражувањето на јавното мислење Дојчландтренд: само 45 отсто од поддржувачите на СПД сметаат дека тој е добар кандидат на СПД за канцелар, а 47 отсто од поддржувачите се на мислење дека тој не е добар кандидат за канцелар. Речиси трите години на „семафор-коалицијата“ во Берлин се како баласт за рејтингот на Шолц. Незадоволството од работата на владата достигна ново ниво на крајот на октомври: според Дојчландтренд, само 14 отсто од испитаниците биле задоволни од работата на владејачката коалиција. Нормално, тоа првенствено го засега канцеларот како шеф на владата. Недостигот на лидерство е само една од работите за кои Шолц е обвинет. Покрај тоа, јавната комуникација на Шолц често се доживува како „здрвена и штура“. Тој постојано се соочува со обвинувања дека не покажува емоции и не се обраќа доволно „свртен“ кон граѓаните. „Шпигел“ пишува дека на состанок на конзервативниот Зехајмер Циркл (една од струите во пратеничката група на СПД, н.з.), било речено дека Шолц е „долу“ кај народот. Шолц никогаш не бил партиски миленик. Редовно постигнуваше слаби резултати на внатрешните избори во трката за лидерство на партијата - во 2019 година, тој и Клара Гејвиц загубија од Заскија Ескен и Норберт Валтер-Борјанс. По неговиот изненадувачки успех на сојузните избори во 2021 година, со кои СПД за првпат повторно стана „канцеларска партија“, внатрешните сомнежи на партијата за Шолц се чинеше дека беа отфрлени. Сега тие се вратија - со оглед на лошите бројки на СПД, многу од 207-те членови на пратеничката група на СПД мора да очекуваат дека нема да бидат реизбрани.Само 45 отсто од поддржувачите на СПД сметаат дека тој е добар кандидат на СПД за канцеларФотографија: Liesa Johannssen/REUTERS Што зборува „за“ Шолц? Искуството на Шолц и победата во 2021 година зборуваат „за“ Шолц. Освен тоа, фановите на Шолц ја фалат неговата разумност, компетентност и преглед. Шолц неспорно има многу владино искуство - прво како градоначалник на Хамбург, потоа како министер за финансии и вицеканцелар во кабинетот на Меркел и сега како канцелар на - иако неуспешна - „семафор-влада“. Трипартитната констелација беше новина на сојузно ниво и условите беа тешки. Многу потешко отколку што се предвидуваше кога се пишуваше коалицискиот договор. Руската инвазија на Украина од февруари 2022 година ја направи јасна енергетската зависност на Германија од Русија, заостанатите инвестиции во железницата, мостовите, образованието, Бундесверот, слабата економија - а по пресудата на Сојузниот уставен суд во ноември 2023 година, имаше и огромна дупка во буџетот од милијарди евра. Она што следеше беше постојана расправија на владејачката коалиција за пари, која конечно заврши со голем удар една година подоцна, на 6-ти ноември. Тоа што пратеничката група на СПД му аплаудираше на својот канцелар откако тој го разреши министерот за финансии Кристијан Линднер и со тоа стави крај на владата, кажува многу. Канцеларот конечно покажа силно лидерство, кое тврди дека го поседува. Канцеларот Шолц ја водеше Германија низ повеќе кризи во изминатите три години, спречи Германија да стане завојувана страна, испорача оружје на Украина во соработка со меѓународните партнери и веројатно беше неверојатно трпелив и упорен во посредувањето меѓу ФДП и Зелените и на тој начин се погрижи коалицијата да не пукне порано - сето тоа „Тимот Шолц“ го наведува на „про“ страната на аргументи. Владиното искуство и претпазливост наспроти неискуството и недостигот на контрола – веројатно на ова сакаат да се фокусираат стратезите на СПД за изборната кампања во дуелот Шолц против Мерц. Така може да се толкуваат и последните изјави од раководството на СПД.Коалицијата на СПД, Зелените и Либералите беше новина на сојузно ниво и работеше во тешки времиња (фото од лево кон десно: Кристијан Линднер, Олаф Шолц, Аналена Бербок и Роберт Хабек)Фотографија: Markus Schreiber/AP/picture alliance Што вели Шолц за Шолц? Самопофалбата не му е непозната на Шолц. Тој се смета себеси за прилично добар и тоа му е заедничко со политичари како Маркус Зедер и Роберт Хабек. Силната самодоверба е дефинитивно корисна особина во политиката, но неа кај Шолц многумина ја доживуваат и како ароганција. На Шолц му е сосема јасно дека повторно ќе влезе во трка за кандидат за канцелар - „патем, со цел да победи“, како што неодамна повторно нагласи. Тој уште во јули изјави: „Како канцелар повторно ќе се кандидирам да станам канцелар“. Тогаш сè уште постоеше „семафор-коалицијата“, а сојузните избори се очекуваа во нивниот редовен термин во септември 2025-та. Ризикот од промена на кандидатите На СПД ѝ треба некој како Ненси Пелоси, пишува „Зиддојче цајтунг“, осврнувајќи се на промената на кандидати во последен момент кај американските Демократи. Се вели дека влијателната Пелоси одиграла значајна улога во смената на Џо Бајден со Камала Харис. Но, такво сценарио би вклучувало голем ризик за СПД. И покрај „шушкањето“ во СПД, тоа во моментов не изгледа особено реално. Шолц би морал да отстапи, а не изгледа така. Исто така, нема некаков „СПД-Пелоси“ кој би го притиснал да го стори тоа. Писториус би морал јавно да се огради од Шолц и да каже: Ќе го сторам тоа. Ништо не укажува ниту на вакво нешто.Борис Писториус и Олаф Шолц (архивска фотографија)Фотографија: Christian Charisius/dpa/picture alliance Промената на кандидат на помалку од 100 дена пред изборите веројатно би била протолкувана како панична реакција на СПД и веројатно би била соодветно искористена од политичката конкуренција. Таа би оценила дека тоа е признание оти Шолц веќе не може да победи на изборите. Тоа би било еднакво на демонтажа на актуелниот канцелар. Би имало ли решение со кое ќе се зачува образот на Шолц? Тешко. Сепак, ниту алтернативниот кандидат Борис Писториус, инаку актуелен министер за одбрана, нема само поддржувачи во СПД. Неговиот бескомпромисен курс во политиката за Украина, испораките на оружје, барањето повеќе пари за Бундесверот и подигање на воената способност на армијата - сето тоа не е баш добро прифатено, особено во источните германски покраини и левото крило на пратеничката група на СПД. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаСеверна МакедонијаРадмила Шекеринска е нов заменик генерален секретар на НАТО ДТЗ19.11.202419 ноември 2024„Со нетрпение очекувам да работам со неа кога ќе ја преземе оваа витална улога“, изјави шефот на Алијансата, Марк Руте по именувањето на Радмила Шекеринска за него заменик во НАТО.https://p.dw.com/p/4n9erРадмила Шекеринска избрана за нов заменик генерален секретар на НАТОФотографија: DW/P. StojanovskiРекламаПоранешната министерка за одбрана Радмила Шекеринска ќе биде нов заменик генерален секретар на воената алијанса. Ваквата одлука ја соопшти генералниот секретар на НАТО, Марк Руте. Таа ќе ја преземе функцијата до крајот на годината. „Среќен сум што можам да го објавам именувањето на Радмила Шекеринска за заменик генерален секретар. Таа е вистински посветена на НАТО, ја знае работата што е потребна за приклучување во Алијансата и што значи да се биде полноправна членка. Со нетрпение очекувам да работам со неа кога ќе ја преземе оваа витална улога“, изјави шефот на Алијансата, Марк Руте. „Со нетрпение очекувам да работам со неа кога ќе ја преземе оваа витална улога“, изјави шефот на Алијансата, Марк Руте.Фотографија: Omar Havana/AP/dpa Ваквата можност пред неколку месеци ја најави „Политико“ повикувајќи се на изјава на висок дипломат на НАТО, кој посочи дека постои општ консензус меѓу сојузниците дека источноевропеец треба да биде назначен за заменик на новиот шеф на Алијансата, Марк Руте. Меѓу другите кандидати беа поранешната бугарска министерка за надворешни работи Марија Габриел, поранешната претседателка на Хрватска Колинда Грабар-Китаровиќ и Оливера Ињац, која беше министерка за одбрана на Црна Гора 2020-2022 година. Привилегија и високо признание Ексминистерката за одбрана и нов заменик генерален секретар на НАТО, Радмила Шекеринска се огласи на мрежата Х по повод изборот. „Ќе ми биде привилегија да служам како заменик генерален секретар на НАТО под раководство на @SecGenNATO. Посветена сум да работам со сите сојузници кон уште посилна и побезбедна Алијанса“, вели Шекеринска. Честитки за новата функција пристигнаа од американската амбасадорка Анџела Агелер. „Моите најтопли честитки до Радмила Шекеринска, следниот заменик генерален секретар на НАТО и до Христијан Мицкоски и Владата на Северна Македонија за застапување на нејзината кандидатура. Моќен доказ за стручноста и искуството на г-ѓа Шекеринска и улогата на Северна Македонија како ценет НАТО сојузник и партнер на САД“, напиша Агелер. „Вистински избор за значајна позиција“ Назначувањето на Шекеринска за заменик генерален секретар на НАТО, најмоќниот воено-политички сојуз во светот, според лидерот на СДСМ, Венко Филипче, е уште една силна потврда за исправноста на политиките на СДСМ. Тој нагласува дека членството на Северна Македонија во НАТО е резултат на посветена работа на СДСМ и претходната Влада, која обезбеди сигурност и меѓународен кредибилитет за државата. „Назначувањето на Шекеринска е доказ дека трудот и професионалноста се ценети на глобално ниво. Ова е уште еден показател дека Северна Македонија, како рамноправна членка на НАТО, има капацитет да придонесе за глобалната безбедност и стабилност“, вели Филипче. Тој смета дека Шекеринска, со своето долгогодишно искуство, посветеност и професионализам, е вистинскиот избор за оваа значајна позиција. „Силно верувам дека успешно ќе се носи со предизвиците кои ѝ претстојат. Нејзиниот успех е гордост за сите нас. Работата на Радмила ќе биде инспирација за многумина, особено за младите кои треба да веруваат дека со труд и посветеност може да се постигне секој успех“, порача првиот човек на СДСМ. Шекеринска, беше министерка за одбрана на Северна Македонија од 2017 до 2022 година. Северна Македонија влезе во НАТО пред четири години, а Шекеринска имаше клучна улога во нејзиното членство. Прозападната Шекеринска моментално е потпретседател на Партијата на европските социјалисти. Улогата на заменик-генерален секретар е зголемена на важност во текот на последната деценија. Примарната негова улога е да го заменува шефот и да претседава со состаноците на 32-та амбасадори во Северноатлантскиот совет двапати неделно или на кој било итен состанок, вклучувајќи го и Советот НАТО-Украина. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаГлобалноГ20: Изненадувачки договор за оданочување на супербогатитеЖА /АРД19.11.202419 ноември 2024Државите-членки на Г20 се согласија за завршна декларација која вклучува борба против гладот ​​и оданочување на супербогатите. За другите прашања е постигнат само минимален договор. https://p.dw.com/p/4n9eUГ20: Изненадувачки договор за оданочување на супербогатитеФотографија: Kay Nietfeld/dpa/picture allianceРекламаНа првиот ден од самитот во Рио де Жанеиро, земјите-членки на Г20 изненадувачки се договорија за заедничка завршна декларација. Бразил како домаќин успеа во него да ги вклучи најважните точки од своето претседавање, меѓу кои се борбата против гладот ​​и борбата против климатските промени и глобалното затоплување. Се очекуваше дека аргентинскиот претседател Хавиер Милеи нема да се согласи со одредени точки. Лидерите на водечките индустриски и земји во забрзан развој се обврзаа на поефикасно оданочување на супербогатите. „Ќе се обидеме да работиме заедно за да обезбедиме многу богатите поединци да бидат ’ефикасно оданочени'“, се вели во документот. Планирано е да се развијат механизми за борба против даночното затајување. Во Рио беше лансирана и Глобалната алијанса против гладот ​​и сиромаштијата. Во завршната декларација се нагласува дека недостига политичка волја да се обезбеди пристап на луѓето до храна, иако постојат знаење и ресурси. Г20 ја повтори целта за ограничување на глобалното затоплување на 1,5 степени Целзиусови. Сепак, не е постигнат значителен напредок во однос на финансирањето. Декларацијата останува нејасна, спомнувајќи само „трилиони долари“ кои треба да дојдат од „сите извори“, без да се елаборираат конкретно. Во документот се споменува постепено укинување на „неефикасните субвенции за фосилни горива“, но не и целосно напуштање на употребата на јаглен, нафта и гас. Што се однесува до војните на Блискиот Исток и Украина, постигнат е само минимален консензус. Руската агресија врз Украина, како и минатата година на самитот во Индија, не беше експлицитно осудена. На конференцијата на Бали пред две години, Русија беше јасно именувана како агресор, што сега не е случај. Во декларацијата се споменуваат само „човечкото страдање и дополнителните негативни влијанија од војната“, како што е несигурноста во снабдувањето со храна и енергија. Од германска гледна точка , проблематична не е само таа формулација, туку и делот што се однесува на Блискиот Исток. Во декларацијата не се споменува напад на Хамас врз Израел на 7 октомври 2023 година. Пред самитот, германската влада изјави дека таквиот исход би бил „неприфатлив“ во финалниот документ. Во декларацијата се изразува и загриженост за хуманитарната ситуација во Појасот Газа и ескалацијата во Либан. Г20 ја нагласува потребата од итно проширување на хуманитарната помош и подобра заштита на цивилите - јасна порака до Израел. Исто така, беше потврдено правото на Палестинците на самоопределување и „непоколебливата посветеност“ на решение за две држави. Најголемиот јаз меѓу членките на Г20 е околу конфликтот во Украина и на Блискиот Исток. Меѓу членките на Г20 се големите западни демократии како САД, Германија и Велика Британија, но и авторитарни земји како Русија и Кина. Бразил, како домаќин на овој самит, и земји како Индија и Јужна Африка беа меѓу овие два табора, кои претставуваа главно неутрални позиции. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаСеверна МакедонијаАлбин Курти ги налути „интегративците“ ДТЗ19.11.202419 ноември 2024Изјавата на косовскиот премиер Албин Курти дека албанскиот јазик не е под закана во Македонија, предизвика бурни реакции кај ДУИ. Тие порачаа дека станува збор за скандалозна изјаваhttps://p.dw.com/p/4n91sКосовскиот премиер Албин КуртиФотографија: Armend Nimani/AFPРекламаЕскалираат полемиките за употребата на албанскиот јазик во Северна Македонија.Темата којашто веќе извесно време ја бранува политичката сцена во земјата, дополнително ја завреа изјавите на косовскиот премиер Албин Курти кој вели дека не е вистина оти албанскиот јазик е под закана во Македонија. Тоа предизвика бурни реакции на албанската опозиција во Северна Македонија. Лидерот на ДУИ, Али Ахмети порача дека албанскиот јазик е официјален и „ќе го заштитат“. Според него, Охридскиот договор е постигнат со крвта на мачениците и е оживеан со најдобрите синови на ОВК кои го продолжија својот идеал во ДУИ, „додека ДУИ е жива, во опозиција или на позиција, нема да толерираме да биде погоден Охридскиот договор’. Како што објавува косовскиот „Бота сот“, Ахмети ова го изјавил на средба со стотина симпатизери и членови на партијата во Бутел. Разочарувањето на Ахмети следи откако тој во повеќе наврати минатиот период изрази уверување дека сите политички партии на Албанците во земјата, но и партиите во Косово ќе го заштитат албанскиот јазик. Лидерот на ДУИ, Али Ахмети порача дека албанскиот јазик е официјален и „ќе го заштитат“. Фотографија: Petr Stojanovski/DW „Очекуваме на заедничка средба со владата на Северна Македонија, владата на Косово да го покрене прашањето за албанскиот јазик. Очекуваме и реакција од сите партии во Косово. Ова прашање не засега сите“, порача тој во пресрет на меѓувладина седница која што се одржа во понеделникот во Приштина (18.11). Реагираше и потпретседателот на ДУИ, Бујар Османи. Тој вели дека изјавата на косовскиот премиер Албин Курти за албанскиот јазик во Македонија е „скандалозна“ и „штетна“. Османи смета дека Курти ја поткопува точката од Охридскиот договор која регулира употреба на албанскиот јазик во Македонија, која е постигната преку измена на Уставот во 2001 година. Бујар Османи вели дека изјавата на косовскиот премиер Албин Курти за албанскиот јазик во Македонија е „скандалозна“ и „штетна“.Фотографија: Petr Stojanovski/DW „Нема закана за албанскиот јазик“ Причина за ваквите реакции е изјавата на косовскиот премиер Албин Курти по средбите со македонската владина делегација којашто беше во посета на Косово. „Во Северна Македонија нема закон за употреба на албанскиот јазик ниту, пак, имало во минатото. Постои Закон за употреба на јазиците што го говорат најмалку 20 отсто од граѓаните. А, тоа не е закон за албанскиот јазик, туку Закон за употреба на јазиците“, рече Курти на прес-конференција по заедничката меѓувладина седница. Реакцијата следи откако пред еден месец, врвот на ДУИ испрати писмо до премиерот и лидер на ВМРО-ДПМНЕ, Христијан Мицкоски, во кое изразува загриженост за неодамнешните одлуки на Уставниот суд за укинување на „балансерот“, како и за најавата дека ќе бидат укинати делови од Законот за употреба на јазиците. „Ова прашање е на Уставниот суд во Северна Македонија. Три одредби од Законот за употреба на јазиците се доставени до Венецијанската комисија. Тие три одредби парадоксално никогаш не се применети во минатото. Сега Уставниот суд тоа треба да го оцени“, рече Курти. Според него, треба да се почека одлуката на Уставниот суд, кој вели дека нема да направи ниту исклучување ниту дискриминација и го почитува повеќејазичниот карактер во земјата. Уставниот суд има побарано мислење од Венецијанската комисија, коишто дале забелешки за три члена од Законот за употреба на јазиците во Република Северна Македонија.Фотографија: Petr Stojanovski /DW „Во Косово, иако Албанци се 93 отсто, а четири отсто е српско население, српскиот јазик е службен јазик. Но, во Северна Македонија не може да се каже дека албанскиот јазик е службен официјален јазик и сега е под закана“, вели косовскиот премиер. На истото прашање се надоврза и премиерот Христијан Мицкоски, кој вели дека судиите што во моментот се дел од Уставниот суд се избрани судии во време кога на власт беа ДУИ и СДСМ. „Не знам од каде е впечатокот дека ние имаме влијание и ги контролираме сите политички партии во Македонија, што не е така. Сите треба да знаат дека од првиот со последниот судија во Уставниот суд се избрани во македонското Собрание кога мнозинство беше владината коалиција СДСМ-ДУИ“, рече Мицкоски. „Албанскиот јазик ќе напредува“ На иста линија се и размислувањата на првиот вицепремиер и министер за животна средина и просторно планирање, Изет Меџити од коалицијата „Вреди“. Според него, во Северна Македонија не постои закон за албански јазик за да може да се каже дека се укинува. Тој додаде и дека во подготовка е посебен закон за соодветна застапеност на Албанците во институциите. „Прво, ќе се поврзам со одговорот на Курти кој рече дека во Македонија не постоел закон за албанскиот јазик, па сега тој сега се укинува или прекршува. И второ, не се оспорува од Владата, туку има иницијатива во Уставниот суд каде деветте судии избрани од Владата на СДСМ-ДУИ и проблемот го прават тие судии на Уставен суд со мандат од минатото мнозинство“, вели тој. Уставниот суд, на барање на Владата на СДСМ-ДУИ, има побарано мислење од Венецијанската комисија и тие дале забелешки за три члена од Законот за употреба на јазиците во Република Северна Македонија. „Правиме сè од себе да ги задржиме позициите на јазикот и да го унапредиме во иднина“, дециден е Меџити. „Гарантираме дека албанскиот јазик ќе напредува во Северна Македонија, исто како што најдовме решение и се формираше експертска група од партнерите во Владата кои работат на балансерот, кој беше само механизам, а сега зема димензии на законско решение или посебен закон за соодветна застапеност на Албанците во Македонија“, додава тој. КоментарВаш коментарРеклама...

КонфликтиУкраинаМалески: Сведоци сме на ескалација опасна за светскиот мирКатерина Блажевска19.11.202419 ноември 2024Што ќе донесе одобрението на САД со кое Украина ќе може да ги користи американските ракети со долг дострел за напади на руска територија?https://p.dw.com/p/4n96dПожарникари гаснат оган по руски ракетен напад во Доњецк, УкраинаФотографија: Ukraine National Police via AP/picture allianceРекламаНова драматична ескалација, очајно задоцнет или сосема логичен потег - во овој триаголник се вртат прашањата и прогнозите по прашањето - што ќе донесе одобрението на САД со кое Украина ќе може да ги користи американските ракети со долг дострел за напади на руска територија. Во светот интензивно се анализира дали таа одлука ќе ја промени играта на теренот, во чија корист, дали е тоа само притисок побрзо да се дојде до мировни преговори или поскоро води кон трета светска војна? „Ова се пресвртни денови“, коментираат аналитичари низ светот, пред денешното одбележување на 1000 дена од почетокот на руската инвазија во Украина. Така е насловена и темата на денешното вонредно заседание на Европскиот парламент (ЕП) на кое видео-обраќање ќе има украинскиот претседател Володимир Зеленски, а ќе се обрати и претседателката на ЕП, Роберта Мецола. Сибиха: Колку подалеку удираме, толку пократка ќе биде војната Во пресрет на „илјадитиот ден“, за агресивната руска војна во Украина расправаше и Советот за безбедност на ОН. Пред заседанието, на кое Западот ја потврдил својата поддршка за Киев, украинскиот министер за надворешни работи, Андриј Сибиха, ја поздравил дозволата дадена од САД неговата земја да ги користи од нив доставените ракети за удари на руска територија, пренесе АФП. „Ова може да ја промени играта“, изразил задоволство Сибиха пред новинарите во Њујорк, со аргументи дека „колку што подалеку може да удира Украина, толку пократка ќе биде војната“. „Позицијата на Украина отсекогаш била јасна - ние имаме целосно право да нанесуваме удари врз воени цели на руска територија. Ова е наше законско право и тоа ќе ги спаси нашите цивили“, нагласил Сибиха, со прогноза дека зеленото светло од Вашингтон „може да има многу позитивно влијание врз бојното поле“. Постојаната претставничка на САД во ОН, Линда Томас-Гринфилд не спомнала одлука за дозволување напади во Русија, но ја потврдила поддршката на Вашингтон за Киев. „САД ќе продолжат да ја зголемуваат својата помош за безбедноста на Украина“, изјавила таа, додавајќи дека „во следните неколку дена“ ќе биде објавена и дополнителна помош. Постојаниот претставник на Русија во ОН, Василиј Небензја, го критикувал одржувањето на тоа заседание, опишувајќи го како „медиумски настан за демонизирање на Русија“. Забрзување кон директен судир Администрацијата на Бајден со месеци одбиваше да и дозволи на Украина да гаѓа цели во Русија со проектили со долг дострел, стравувајќи од ескалација на конфликтот. Што ќе донесе сменетата одлука на претседателот во заминување? „Можеби пренесувањето на власта во Америка ќе биде мирно, но се чини дека нема да биде така и во меѓународните односи“, оценува Денко Малески, професор по меѓународна политика и прв министер за надворешни работи на независна Македонија. Денко Малески: Дали ескалацијата на Џо Бајден е обид дa демонстрира одлучност во една изгубена војна, или да му се одмазди на новоизбраниот претседател Трамп?Фотографија: Denko Maleski „Војната во Украина добива невидена ескалација во последниве неколку дена со ракетниот напад на Русија врз енергетските постројки во Украина и со одлуката на Бајден да дозволи употреба на американските ракети со дострел од 300 км. во длабочина на руската територија. Со поддршка се огласи уште еден политичар во заминување - еврокомесарот за надворешна и безбедносна политика на ЕУ, Жозеп Борел. Двајцата политичари го симболизираат расположението на Америка и Европа кои не сакаат да признаат дека оваа војна на агресија на Русија врз Украина, како што досега е водена, е изгубена. Во некаква поинаква хипотетична војна на директна конфронтација со Западот, Русија би доживеала брз и тежок пораз. Но, дали некој разумен сѐ уште верува дека политичарите кои ги водат нуклеарните сили се спремни на самоубиство, истурајќи го целиот свој нуклеарен потенцијал од по 6.000 интерконтинентални балистички нуклеарни ракети, плус оние на Франција и на Британија, врз противникот? Не, но сите знаат дека ескалацијата може да земе незапирливо забрзување кон директен судир. Токму тоа се случува последниве два дена“, вели Малески. Рускиот претседател Владимир Путин уште претходно предупредуваше дека употреба на западно оружје за напади во Русија ќе значи дека „земјите од НАТО се во војна со Русија“. Но, се чини и дека и дипломатските напори не дадоа резултати во смирување на теренот. Токму по минатонеделниот телефонски разговор Шолц-Путин, украинската енергетска мрежа се соочи со еден од најголемите руски напади во последните месеци. Премиерот на Полска, Доналд Туск искоментира дека тој напад, еден од најголемите во таа војна, докажал дека „телефонската дипломатија не може да ја замени вистинската поддршка од целиот Запад за Украина“. „Следните недели ќе бидат одлучувачки, не само за самата војна, туку и за нашата иднина“, напиша Туск на социјалната мрежа Х. Опасна ескалација Според Малески, учеството на 11 илјади војници од Северна Кореја е невидена провокација за Америка, но логиката на Русија е дека таа одговара на сојузничките напади со сопствен сојуз. Американски тактички ракетен систем АТАЦМСФотографија: U.S. Army/ABACA/picture alliance „Дали ескалацијата на Џо Бајден е обид дa демонстрира одлучност во една изгубена војна, или да му се одмазди на новоизбраниот претседател Трамп кој се прикажува како миротворец кој ќе ја запре војната за 24 часа? Воените аналитичари сметаат дека одлуката за употреба на ракетите е донесена предоцна за да може да ја промени состојбата на теренот. Оттаму, нејасноста за она што се случува во главата на претседател чии когнитивни способности ги доведуваат во прашање. Други ќе речат дека Трамп се фали со невозможна мисија и дека конфронтацијата на Америка со Русија ќе продолжи и во неговиот мандат. Трагедијата на ривалството на големите сили во сите времиња, е во тоа што секоја од нив се бори за примат преку јакнење на својата и намалување на туѓата моќ. Ривалство, кое неретко ги водело во војна. Трети ќе речат дека прашањето е пресериозно за да не биде координирано со новоизбраниот американски претседател. Без оглед кое мислење ќе се покаже како исправно, последните часови сме сведоци на ескалација на војната во Украина која станува крајно опасна за светскиот мир. Ситуација која наликува на онаа пред избувнување на големи светски конфликти кога почнува трката угоре по 'скалата на ескалација' и која води до директен судир“, оценува професорот по меѓународна политика. Тринаесетте денови кога светот умре од страв „Знаците покрај патот“ создаваат немир дека се случува своевидна увертира за поголема дестабилизација. Една од причините за тие стравувања е вчерашниот дефект на подморски телекомуникациски кабел кој ги поврзува Финска и Германија, кој ги нарушил комуникациските услуги. Особено што тоа се случува откако во септември од Вашингтон изразија загриженост поради сознанија дека Русија ги развива подморските способности за саботажа на критичната подморска инфраструктура и подморнички кабли, но и дека Вашингтон ќе ја смета секоја таква саботажа како значајна ескалација на руската агресија надвор од границите на Украина. Пред овој дефект, светот веќе го обиколија информации дека дел од скандинавските земји на своите граѓани електронски или по пошта им дистрибураат брошури со совети за подготовка при инциденти, војна или кризни состојби. „Слушам дека во некои скандинавски земји властите креваат паника и веќе го советуваат населението да создаде залихи од храна и да се снабди со многу јод. Како да одеднаш станале свесни за опасноста по човештвото“, вели Малески. Настаните го враќаат сеќавањето на кубанската криза пред 62 години. „Се сеќавам дека кога во 1962 година изби кубанската ракетна криза, целиот свет мина низ трескавични тринаесет денови до почетокот на деескалација и нејзино завршување. Во тие 13 дена светот умре од страв, а гледајте ја реакцијата денес. Што е тоа што ги направи луѓето рамнодушни кон војната, па била и нуклеарна? Повеќе од две години трае заканата од нуклеарна војна и сите си ги живееме животите како да ја нема, преокупирани со нашите секојдневни проблеми. Ја нема веќе паролата и ангажманот во прилог на мирот на нас, некогашните колеги студенти од Европа: ‘Подобро денес активен отколку утре радиоактивен!’. Како баш да ни е гајле на сите. Време е да се крене гласот во прилог на мирот. Време е за деескалација и крај на една непотребна војна. Оти нема победници во нуклеарна војна, макар и колку нуклеарно оружје да поседуваш. Се враќа ли светот на бесмислената трка во вооружување од Студената војна, илустрирана така вешто во дамнешна карикатура на 'Њујорк тајмс', на која е нацртан американски генерал кој влегува дома, ја фрла капата на троседот и луто и вели на жената: „Утврдивме дека можеме да го уништиме СССР сто пати, а тие Америка сто и еден пат“, потсетува Малески. Договор за безбедносно и одбранбено партнерство Покрај вонредна седница на ЕП, денеска во Брисел ќе заседава Советот за надворешни работи на ЕУ, на кој ќе се расправа за поддршката на Унијата за Украина и за одбранбената подготвеност на блокот. На маргините на заседанието на Советот, ќе се одржи церемонија, на која министерот за надворешни работи и надворешна трговија Тимчо Муцунски заедно со високиот претставник на ЕУ за надворешна политика и безбедност Жозеп Борел во Брисел ќе потпишат Договор за безбедносно и одбранбено партнерство меѓу Република Северна Македонија и Европската Унија. Се очекува овој Договор за партнерство да ја зајакне отпорноста на земјата и да овозможи заедничко справување со безбедносните предизвици и поефикасна соработка во сферата на безбедноста и одбраната. Катерина Блажевска Уредник, новинар, политички аналитичарКоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаЕвропаПутин го зголемува влогот: Русија ќе се брани со нуклеаркиБГ /АП19.11.202419 ноември 2024Рускиот претседател Владимир Путин потпиша декрет со кој се проширува опсегот за употреба на нуклеарно оружје, во директна порака кон Западот и Украина. https://p.dw.com/p/4n91HВладимир Путин потпиша декрет со кој се проширува опсегот за употреба на нуклеарно оружјеФотографија: Aleksei Nikolsky/Pool Sputnik Kremlin/AP/dpa/picture allianceРекламаРускиот претседател Владимир Путин во вторникот одобри измени во нуклеарната доктрина кои и ја отвораат вратата на Русија за користење нуклеарно оружје доколку земјата е цел на ракетен напад со конвенционално оружје поддржан од нуклеарна сила. Одлуката да се смени официјалната руска нуклеарна доктрина е одговор на Кремљ на одлуката на администрацијата на претседателот на САД, Џо Бајден да и дозволи на Украина да користи американски ракети со долг дострел против Русија. Ажурираната доктрина ги дефинира заканите кон Русија на кои раководството би одговорило со нуклеарен напад. Меѓу нив се вброени напади со конвенционални ракети, дронови и други летала кои ги исполнуваат критериумите. Исто така се дополнува дека агресија врз Русија од држава која е членка на коалиција, од Москва ќе биде сметана како агресија од целата коалиција. Средство за одвраќање Одлуката доаѓа на 1.000 ден од руската агресија врз Украина и откако САД му дадоа дозвола на Киев да користи ракети со долг дострел. Распоред на руското нуклеарно оружје „Беше неопходно да ги ускладиме нашите принципи со новата ситуација“, изјави портпаролот на Кремљ, Дмитри Песков, додавајќи дека Русија „секогаш го сметала нуклеарното оружје како средство за одвраќање“. Во изминатите три години од почетокот на агресијата врз Украина, Путин во повеќе наврати се закануваше со употреба на нуклеарно оружје. Кога измените за првпат беа најавени во септември годинава, Песков ги нарече „предупредување“ против секој кој има намера да учествува „во напад врз нашата земја со различни средства, кои не мора да биде нуклеарни“. КоментарВаш коментарРеклама...

КонфликтиУкраинаИлјада дена војна во УкраинаАндреас Нол | Јан Валтер19.11.202419 ноември 2024Бомбардирани градови, милиони бегалци, воена поддршка и постојано нови санкции: рускиот напад врз Украина има глобални ефекти. Последиците од војната прикажани на мапи и графики:https://p.dw.com/p/4n8n51000 дена војна оставија јасни траги во Украина (фото: Торецк, октомври 2024)Фотографија: Patrol Police of Ukraine/REUTERSРекламаПред 1000 дена Русија го започна својот голем напад врз Украина. По брзиот напредок на руската армија, украинските бранители успеаја да ги потиснат напаѓачите, особено на северната граница. На југ, Украина, исто така, ја врати руската армија зад Дњепар, најголемата река во земјата. Во летото 2024 година, украинската армија дури започна успешни контранапади на руска територија во Курската област. Официјалната украинска армија е делумно поддржана од паравоени партизански групи. Сепак, големи делови од источна Украина - особено во регионите Луганск, Доњецк, Запорожје и Херсон - остануваат под руска контрола. Москва веќе го окупираше и анектираше полуостровот Крим во март 2014 година. Севкупно, фронтот од пред две години речиси не е поместен. И се појавува војна на трошење. И, се исцртува војна на истоштување. Милиони луѓе се во бегство Со раселени над 10 милиони луѓе, војната во Украина предизвика една од најголемите кризи со раселување во светот, оценува агенцијата на ОН за бегалци - УНХЦР. 6,7 милиони украински бегалци досега нашле засолниште во други европски земји, околу 400.000 дојдоа само во првата половина на 2024 година. Четири милиони луѓе сè уште се во бегство во Украина. Од август, 170.000 луѓе ги напуштиле своите домови на истокот на земјата. „Безброј деца го продолжуваат своето образование преку интернет, пропуштајќи ја социјалната интеракција и искуствата во училницата“, рече минатата недела во Женева, Кели Т. Клементс, заменик висок комесар на УНХЦР. Генерално, хуманитарната ситуација во Украина, според Канцеларијата на ОН за хуманитарни прашања (УНОЦХА) драматично се влоши од почетокот на војната. Според ОН, околу 40 отсто од населението зависи од хуманитарна помош. За да се задоволат основните потреби на овие луѓе, на УНОЦХА и УНХЦР им е потребна помош во висина од 4,2 милијарди американски долари (околу 4 милијарди евра). Руската воена економија покажува отпорност Европската унија и другите западни сојузници наметнаа далекусежни економски санкции врз Русија по големиот напад кој започна пред 1000 дена, но со прегледни последици. По привременото намалување во 2022 година, брутодомашниот производ на Руската Федерација брзо се опорави благодарение на преминот кон воена економија и благодарение на поддршката од Пекинг. Истото важи и за курсот на националната валута, рубљата. Ова може да се објасни, меѓу другото, и со фактот дека обемната блокада на увозот на фосилни горива како природен гас, нафта и јаглен од Русија во голема мера не ја постигна целта за драстично намалување на заработката на Москва од извозот. Државните компании најдоа благодарни купувачи за нивните суровини, меѓу другото, во Кина и Индија. Исто така, постојат некои индикации дека руските минерални ресурси завршуваат во ЕУ и покрај ембаргото - преку заобиколување преку трети земји. Благодарение на неодамнешното зголемување на цените, особено на природниот гас, Русија ги задржа загубите во потесни граници отколку што се надеваа државите кои санкционираат. Милијарди за украинската војска ЕУ и НАТО ја поддржуваат Украина не само преку санкции против агресорот Русија. Киев добива и хуманитарна и финансиска помош. САД имаат убедливо најголем придонес. Според проценките на Килскиот институт за светска економија, помеѓу почетокот на војната на 24 февруари 2022 година и крајот на август 2024 година, САД обезбедиле помош во вредност од речиси 85 милијарди евра. Помошта од самата ЕУ и нејзините земји-членки изнесуваше нешто повеќе од 100 милијарди евра во тој период. Покрај тоа, Обединетото Кралство и Канада се исто така меѓу најголемите донатори. Но, новоизбраниот американски претседател Доналд Трамп за време на предизборната кампања најави дека драстично ќе ја намали помошта за Украина. Украина веројатно има шанса да продолжи да ја брани својата земја од Русија само ако другите земји донатори соодветно ја зголемат својата помош. Овој текст првично е објавен на ДВ на германски јазик КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаФинскаФинска и Германија - сомневање за саботажа на подводен кабел ЖА19.11.202419 ноември 2024„Овој инцидент веднаш предизвикува сомнеж“: Берлин и Хелсинки не исклучуваат саботажа на подморски кабел во Балтичкото Море. Во соопштението конкретно се споменува Русија. https://p.dw.com/p/4n8pqФинска и Германија изразија загриженост по дефектот на кабелот за податоци во Балтичкото МореФотографија: Heikki Saukkomaa/Lehtikuva/dpa/picture allianceРекламаФинска и Германија изразија загриженост по дефектот на кабелот за податоци во Балтичкото Море. „Овој инцидент веднаш предизвикува сомнеж за намерна штета“, се вели во заедничката изјава на министерствата за надворешни работи на двете земји објавена во понеделникот вечерта. Дефектот е откриен во понеделникот во подморскиот кабел C-Lion1, кој минува во Балтичкото Море меѓу Финска и Германија, соопшти финската државна компанија Cinia. „Безбедноста на Европа е загрозена не само од руската агресорска војна против Украина, туку и од хибридната војна од страна на злонамерните актери. Фактот што ваков инцидент веднаш покренува сомнеж за намерна штета зборува многу за нестабилноста на нашето време“, се вели во соопштението. Кабелот C-Lion1 поминува во должина од повеќе од 1.170 километри од финскиот главен град Хелсинки до Росток во Мекленбург-Западна Померанија. Тој стапи во функција во пролетта 2016 година и е единствениот подморски податочен кабел што води директно од Финска до Централна Европа. Сè уште е нејасно колку време ќе биде потребно за да се реши проблемот. Според финскиот радиодифузер Yle, поправките на подморските кабли обично траат помеѓу пет и 15 дена. Според радиодифузерот, дефектот на телекомуникациската линија досега немал забележително влијание врз интернет-врската на земјата. Пред речиси една година беше оштетен гасоводот Балтикконектор помеѓу новата членка на НАТО Финска и државата на НАТО Естонија. Според финските истражители, сидрото на кинескиот контејнерски брод наречен Нова поларна мечка најверојатно удрило во гасоводот. Сè уште не е јасно дали тој инцидент бил несреќен случај или намерна саботажа. Уште тогаш, покрај гасоводот, беше оштетен и кабел за податоци меѓу двете земји од ЕУ. КоментарВаш коментарРеклама...

Природа и животна срединаГерманијаВнимателно по пат19.11.202419 ноември 2024Автомобил вози по пат што се извива низ шума покриена со снег во близина на Телерхојзер во Саксонија. Утринава во регионите над 600 метри надморска височина наврнале уште пет сантиметри снег. https://p.dw.com/p/4n8mn Телерхојзер во СаксонијаФотографија: Jan Woitas/dpa/picture allianceРекламаЗимата го потврди своето присуство во германската покраина Саксонија со врнежи од снег во ниските планински масиви и лизгави патишта. Како што соопшти Германската метеоролошка служба, изутрината во регионите над 600 метри надморска височина наврнале и до пет сантиметри свеж снег. Според прогнозата, на планините над 700 до 800 метри надморска височина повторно ќе паѓа снег кој подоцна ќе премине во дожд. На фотографијата направена со дрон, автомобил вози по пат што се извива низ шума покриена со снег во близина на Телерхојзер во Саксонија. КоментарВаш коментар...

ПолитикаСеверна МакедонијаМицковизмот е новата ера на режимЕрол РизаовКолумна19.11.202419 ноември 2024Затскриено зад примитивен популизам во наводна одбрана на националните интереси се демонтира македонското општество во еднопартиски диктат полош и од времето на „едноумие“. Пишува Ерол Ризаов https://p.dw.com/p/4n8gsРекламаХристијан Мицкоски, премиер на Северна МакедонијаФотографија: Government North MacedoniaНајголемиот успех на премиерот Христијан Мицкоски и владата на ВМРО ДПМНЕ во изминатите пет месеци, по големата изборна победа и освојување на апсолутна власт, е инсталирањето на режим. Македонија длабоко загазува во нова ера на уривање на и онака малкуте макотрпно стекнати демократски придобивки од осамостојувањето на државата до денес. Многу бргу излезе на виделина „груевизмот“ во ново руво со добри изгледи да биде надмината страховладата на Никола Груевски. Затскриен зад примитивен популизам во наводна одбрана на националните интереси се демонтира македонското општество во еднопартиски диктат полош и од времето на „едноумие“. Вакво безумие откако паметам во Македонија немало последните 50 години. Веднаш по преземање на власта почна комплетната допартизација на државата. Кадровскиот „геноцид“ е извршен во речиси сите јавни институции на системот и државните компании. Веќе е во прилично напредната фаза девалвацијата на општествено економскиот поредок на државата. Поделбата на извршна, законодавна и судска власт постои само на хартија. Сѐ е во рацете на владата и на премиерот Мицкоски кој ги следи упатствата на авторитарните десничарски лидери. Се работи на уништување на опозицијата која жестоко се сатанизира, иако не претставува никаква пречка за донесување на одлуките и промените кои беа ветувани во предизборната кампања од победниците. Перфидниот притисок е типичен вмровски. Прво во четири очи се повикува на оставки, ако до тоа не дојде, се оди на компромитација, јавни закани, подметнувања и жигосувања. Покрај компаниите и фондовите кои не се во надлежност на владата на силен удар се изложени комплетниот правосуден систем, од најниските инстанци до Врховниот суд и до уставните судии, обвинителствата , апелационите судови, полицијата, армијата, разузнавачките служби, дипломатијата, здравството, образованието, институциите во областа на културата, администрацијата, спортот.... Кадровските промени се вршат брутално како да се работи за воен плен. Не се менуваат само вообичаените високи функционерски позиции кои припаѓаат на победниците на изборите, туку се оди многу подлабоко и пошироко со вмровизација до степен на најниските ешалони во институциите и во јавната администрација и со уцени и на локално ниво во малкуте општини кои не се под капата на ВМРО ДПМНЕ. Дополнително стравот ги расцвета сончогледите на прагот на зимата со што се воспоставува апсолутна власт во сите сфери. Во Македонија нема законска заштита, или прецизна одредница кои сѐ функционери се менуваат по изборите. Во демократските општества покрај Собранието, владата, претседателот на државата, владините кабинети, министрите, нивните заменици и помошници министри, мал дел од високата администрација, точно е одредено уште кој ги пакува куферите и се враќа на претходното работно место. Никој не ги менува долгогодишните докажани кадри кои професионално ги извршуваат своите работни обврски. Тоа ја обезбедува стабилноста на системот. Тука Мицкоски не запре. На авторитарниот систем кој е веќе воспоставен со промена на преку илјада луѓе тоа не му е доволно. Последниот удар е врз акционерските друштва, па и врз целосно приватните компании кои не се „кооперативни“ според очекувањата на власта. Тие не можат да добијат ни денар од државниот буџет, односно ангажман од државата, или тендер без оглед дали ги исполнуваат условите. Невиден притисок врз банките Деновиве сме соочени со невиден притисок врз банките - владата да го регулира нивното работење и условите за давање кредити иако тоа не ѝ е во надлежност. Премиерот Мицкоски не се симнува од екраните и од социјалните мрежи делејќи популистички лекции што тој очекува да направат, како што вели општествено одговорните банки за да ја преземат и споделат одговорноста за стотици милиони евра кредит од Унгарија. Ретки се случаите на стручни луѓе и медиуми кои предупредуваат на штетите од ваков упад во банките. За одбележување е јавниот настап на поранешниот министер за финансии Никола Поповски кој излезе со храбар и дециден став дека станува збор за опасен преседан. Поповски во телевизиско интервју јавно ќе каже: „Од ова што се случува и што го гледаме во последниве 7-8 дена, мислам дека сме сведоци на еден невиден политички притисок врз банките во Македонија да го прилагодат нивното пазарно работење по барање на политиката, на владата. Регулацијата на работењето на банките не е во владина надлежност и дека токму актуелните случувања се еклатантен пример зошто не треба да бидат таму.... Нема евтин кредит. Не се во прашање каматите, во прашање е милијардата што се повлекува. Таа ќе треба да се врати, плус каматите. Од каде ќе ја вратиме милијардата е прашањето? Била евтина? Па и бесплатно да ви ја дадат, 250 милиони одат во општините. Ги слушате ли вие овие владини конференции што ги пренесуваат и општините кои конкурираат за тие 250 милиони преку свои проекти, зашто ги трошат? За тротоари, мегапарк, канализациски цевки, ќе поправаат покриви“, вели Поповски. Ако се потсетиме на поранешните предвремени парламентарни избори во времето на владеење на Никола Груевски кога пред секоја предизборна кампања следеше кредит од 250 милиони евра нештата ќе станат појасни. Разликата е во тоа што тоа беа кредити од финансиски институции, но без политички притисоци врз банките. Од тогаш задолжувањето стана успех на владите и удар врз стандардот на граѓаните кои ќе ги враќаат коруптивните предизборни кредити. Но овој пат се надминати сите законски ограничувања. Класична злоупотреба од позиција на власт. Кој ги попречува преговорите со ЕУ Уште една заблуда која владата и премиерот Мицкоски и партискиот врв на ВМРО ДПМНЕ ја лансира дење ноќе за замајување на јавноста. Тоа се преговорите и членството на Македонија во ЕУ. Пред домашната јавност претставата е дека храбро и достоинствено се бранат државните интереси.Во суштина станува збор за намерно одолговлекување да се влезе на отворената врата за продолжување на преговорите со ЕУ. За тоа единствен предуслов се уставните измени. Тоа да се постигне не се пречка ни Бугарија ни ЕУ, ниту опозицијата и домашните „предавници“. Најголемиот и единствен проблем е тоа што произлегува од продолжување на преговорите со ЕУ. Кажано со разбирливи зборови тоа е спроведување на реформите. Во Македонија постои силен отпор на центри на моќ за спроведување на сериозните и тешки реформи иако за нив постојано се зборува дека сме подготвени и сме во напредна фаза. Тоа е причината што се различни изјавите на премиерот за домашни потреби од она што го кажува пред европските политичари. Дома зборува за двосмерни улици во односите со ЕУ и со соседите и за достоинствено непопушатање пред притисоци. Според она што веќе може јасно да се види од неговите средби со европските политичари, премиерот Мицкоски е соочен со јасен и дециден заеднички став на ЕУ: Никој не ве попречува да ги продолжите преговорите и да ги спроведувате реформите за што ќе ја добиете нашата финансиска и стручна помош. Спроведените реформи се најсилната позиција и гаранција за членство во ЕУ. Толку и ништо повеќе. Тој консензус за исполнување на условите за членство во ЕУ во Македонија е постигнат, се разбира ако се приклучат на тоа ВМРО ДПМНЕ и неговите коалициони партнери во поделба на власта кои само декларативно се изјаснуваат дека најзначајниот државен интерес останува членството во ЕУ. Ама во првите пет месеци во таа насока не мрдна со прст. Напротив, ги влошија односите и со соседите и со ЕУ и што е најлошо и внатре во земјата. Активностите за одземање на стекнати права е најголемата опасност со кои ќе се соочува Македонија во блиска иднина. Распадот на Југославија почна со одземање на стекнати демократски права. Оваа колумна го изразува личното мислење на авторот и може да не се совпаѓа со редакцискиот став на македонската редакција на Дојче Веле или со ДВ во целина. Ерол Ризаов Новинар и публицистКоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаГерманијаШто уште може да направи канцеларот Олаф Шолц?Бенџамин Најт19.11.202419 ноември 2024Олаф Шолц е решен да ги искористи последните недели како канцелар на малцинска влада за да донесе закони од витален интерес. За тоа, пак, му е потребна поддршката од опозицијата.https://p.dw.com/p/4n7ceГерманската малцинска влада под Олаф Шолц (десно) сака да го протурка законот со помош на централно-десничарската опозицијаФотографија: Steffen Kugler/Bundesregierung/dpa/picture allianceРекламаПомеѓу конфронтациите со неговиот поранешен министер за финансии, минатата недела за време на неговиот на моменти лут говор во Бундестагот, канцеларот Олаф Шолц се обиде во исто време да испрати помирувачки тонови до опозицијата: „Мојот предлог, мојот апел до овој дом е: каде што имаме унифицирано мислење, ајде да се однесуваме единствено. Тоа би било добро за нашата земја“, рече Шолц пред Бундестагот . Веднаш потоа потсети на некои од многуте предлог-закони кои во моментов се заглавени во парламентот, а кои би сакал да ги протурка пред крајот на мандатот - меѓу нив заштитата на Уставниот суд, зголемувањето на детскиот додаток и намалувањето на даноци. Зборовите на Шолц беа главно насочени кон опозицискиот блок од десниот центар, Христијанско-демократската унија (ЦДУ) и нејзината баварска сестринска партија Христијанско-социјалната унија (ЦСУ). Тие сега, по распаѓањето на коалицијата на Шолц со Либералите (ФДП) , ги држат клучевите на политичкото мнозинство во Бундестагот. Канцеларот Олаф Шолц за време на обраќањето во Бундестагот на 11 септември 2024 годинаФотографија: Ebrahim Noroozi/AP Photo/picture alliance Фридрих Мерц, лидер на парламентарната група на ЦДУ/ЦСУ (и всушност сега канцелар во очекување), го предупреди шефот на германската влада дека неговата партија нема да биде „резервен играч за вашата распадната коалиција“. Сепак, како што забележуваат набљудувачите, постои простор за соработка меѓу страните. За еден или два од нацрт-законите, партијата на Мерц ќе треба да бидат заинтересирана за да бидат усвоени пред изборите во Бундестагот на 23 февруари 2025 година. Ризици за ЦДУ Еден закон, всушност, веќе беше усвоен во четвртокот, со поддршка од сите партии во Бундестагот, освен екстремно десничарската Алтернатива за Германија (AfD) и социјалистичката Левица: закон со кој се регулира наследството на фармите. Но, тој е релативно мал и може да се покаже како исклучок, бидејќи соработката со Шолц претставува тактички ризик за ЦДУ во претстојната изборна кампања. Урсула Минх, директор на независната Академија за политичко образование од Туцинг, верува дека во следните неколку недели ЦДУ ќе се обиде што помалку да соработува со малцинската влада на Шолцовите социјалдемократи (СПД) и Зелените . „Дури и во однос на оние закони за кои ЦДУ би можела да смета дека вреди да се усвојат, таа секогаш ќе чувствува притисок да не го подобрува имиџот на Шолц на овој начин“, рече Минх за ДВ. Мерц, исто така, ќе биде свесен дека секоја таква соработка ќе го изложи на напади од екстремно десничарската Алтернатива за Германија (AfD) и популистичкиот Сојуз на Сара Вагенкнехт (BSW), кои не пропуштаат можност да ги претстават ЦДУ и СПД како неразделни делови од истиот мејнстрим „картел“ на политичките елити. Загарантирано усвојување: заштита на Уставниот суд Засега сигурно е дека еден од големите планови на Шолц сигурно ќе добие поддршка од ЦДУ/ЦСУ: оној за највисокиот суд во Германија. Тој предлог-закон, во чие подготвување учествуваа пратениците на ЦДУ, ќе обезбеди дека бројот на судии (16), нивниот мандат (12 години) и нивната максимална возраст (68) ќе бидат фиксирани во германскиот устав. Истовремено, со посебен предлог закон се дефинираат алтернативни начини за избор на судии, доколку дојде до ќорсокак во германскиот парламент. Има договор меѓу повеќе партии за донесување закон за заштита на Уставниот судФотографија: Uli Deck/dpa/picture-alliance Тие закони ефективно ќе ја спречат АфД - или која било друга партија која ќе освои повеќе од една третина од местата во Бундестагот - да го блокира изборот на нови судии на Уставниот суд или да ги промени правилата што го дефинираат. Со оглед на тоа што АфД може значително да го зголеми бројот на членови во Бундестагот на изборите во февруари, се смета дека е од витално значење законот да биде усвоен сега. Добри шанси: даночни олеснувања и поддршка за Украина Но, за сè друго што Шолц планираше се потребни преговори - и ЦДУ/ЦСУ веќе рекоа дека ќе ги започнат тие разговори само откако Шолц ќе ја почне процедурата за нови избори и ќе изгуби на гласањето доверба на владата на 16 декември. Поддршката на Германија за Украина засега е сигурна работа, бидејќи и СПД и ЦДУ и Зелените се согласуваат дека тоа е неопходно. Сепак, поранешната коалициска влада не успеа да го договори буџетот за 2025 година (затоа и се распадна), што значи дека уште не е договорена дополнителна поддршка за Украина - иако тоа не влијае на досегашните одлуки. Затоа Шолц се надева дека ЦДУ ќе се согласи побрзо да испрати повеќе пари во Украина, иако тоа се уште е предмет на дискусија. Друг проект што би можел да добие поддршка од ЦДУ е изнаоѓање дополнителни пакети помош за поддршка на германската индустрија. Ова беше главна тема на говорот на Мерц во средата во Бундестагот, но и пред тоа на т.н. „самит на индустријата“ во октомври, на кој присуствуваше и Шолц, кога водечките индустриски здруженија се пожалија на високите трошоци за енергија во Германија. Шолц сака да наметне ограничувања на трошоците за енергија за индустријата, а Мерц би можел да биде подготвен да го стори тоа, но само ако оцени дека тоа е толку итно што не може да чека додека тој стане канцелар. Поддршката на Берлин за Киев засега е сигурна: знамињата на ЕУ, Украина и Германија пред БундестаготФотографија: Bernd von Jutrczenka/dpa/picture alliance Исто така, планот што има шанса да помине во Бундестагот, без разлика дали ЦДУ и ЦСУ го поддржуваат или не, е намалувањето на даноците за да се спречи појавата на т.н. „ладна прогресија“ - феноменот каде што зголемувањето на платите ги турка они што заработуваат во повисоки даночни давачки, што всушност предизвикува пад на нивните нето приходи. Тоа може да доведе до намалување на потрошувачката и таканаречен „фискален отпор“ во економијата. Тоа даночно олеснување беше барање на Либералите, од кои сега се очекува да го поддржат планот, и покрај острите поделби за други прашања. Тоа наводно ќе чини 23 милијарди евра, што значи дека би можело да остави дупка во финансиите на владата. Во сличен статус е и „Дојчландтикет“ (Deutschlandticket) , билет за цела Германија што овозможува патување со целиот локален и регионален превоз по фиксна цена. Владата веќе одлучи да продолжи со него, но цената на билетот од 49 ја покачи на 58 евра месечно. ЦДУ и ЦСУ најавија дека ќе поддржат континуирано финансирање на овој билет. Мали шанси: пензиска реформа, зголемување на детски додаток, билет за превоз Шолц веројатно ќе мора да се збогува со многу свои големи планови. Пензиската реформа, изготвена од Министерството за труд предводено од неговата СПД, би значело дека нивото на пензија ќе се задржи на 48 отсто од просечниот личен доход до 2039 година. Пакетот вклучуваше и воведување пензии засновани на акции, што треба да го олесни системот за пензиско осигурување со користење на приход од фонд од 200 милијарди евра финансиран со заеми и берзански инвестиции. И ЦДУ и либералите јасно ставија до знаење дека нема да го поддржат предлогот, тврдејќи дека одржувањето на пензиите на високо ниво ќе ги загрози помладите генерации. Друг план на СПД, кој сега изгледа малку веројатен, е зголемување на детскиот додаток од 250 на 255 евра месечно. Тоа веројатно ќе треба да го почека донесувањето на буџетот за 2025 година на следната собраниска седница. Бундестагот теоретски би можел да го усвои по посебна процедура, но, како што оценува Урсула Минх, „мислам дека ЦДУ нема да му ја направи таа услуга на Шолц“. Се поизвесно е опстанокот на месечниот билет „Deutschlandticket“Фотографија: Wolfgang Maria Weber/IMAGO Месечната карта во моментов е заеднички субвенционирана од федералните и покраинските влади, но за проширување на шемата ќе биде потребна реформа на тој договор. Некои покраини предводени од конзервативците од редовите на ЦДУ и ЦСУ, како што е Баварија, би сакале таа целосно да се укине. *Овој тескт е првично објавен на англиски јазик КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаЕвропаРакети за Украина: ЕУ одобрува, Русија се закануваАРД18.11.202418 ноември 2024Сојузниците на Украина во Европа ја поздравуваат одлуката на САД да дозволат оружје со долг дострел да се употребува против цели во Русија. Кремљ ја обвинува американската влада дека дотура „масло на огнот“.https://p.dw.com/p/4n86bТактички ракетни системи АТАКЦМС на САД во УкраинаФотографија: picture alliance/dpa/U.S. Army via APРекламаНа состанокот на министрите за надворешни работи на ЕУ во Брисел, одлуката на САД да дозволи поширока употреба на ракетите АТАКМС од страна на Украина, наиде на одобрување. По многу двоумење, американската влада сега ѝ дозволува на Украина да го користи оружјето испорачано од САД за напади длабоко во руска територија. Дозволата, според медиумски извештаи, првично е ограничена на регионот Курск, каде што руски и севернокорејски војници очигледно се пред голема офанзива. Засега нема официјална потврда од американската влада за промената на курсот, но веќе има реакции од сојузниците кои индиректно ја потврдуваат. Големо одобрување во Брисел Сојузниот министер за надворешни работи на Германија, Аналена Бербок, рече дека дозволата ќе ѝ овозможи на Украина да уништи руски бази за лансирање ракети. Во одбраната на Украина е важно „да не се чека ракетата да прелета над границата“, оцени Бербок за РББ. Некои украински населени места се толку блиску до границата со Русија што против-воздушната одбрана не помага бидејќи ракетите премногу брзо ја погодуваат целта. И полската влада ја поддржа одлуката на американскиот претседател Џо Бајден, кој според полскиот министер за надворешни работи Радослав Сикорски одговорил на распоредувањето на северно-корејски трупи во Русија и масовните руски ракетни напади „на јазик што го разбира Владимир Путин“. Тој додаде дека „жртва на агресија има право да се брани“, но според литванскиот министер за надворешни работи Габриелиус Ландсбергис, не е јасно дали Украина има доволно ракети за да направи разлика на бојното поле преку напади во Русија. „Сè уште не го отворам шампањот“, рече Ландсбергис, кој заедно со другите балтички земји долго време води интензивна кампања за поголема воена поддршка за Украина. Ќе има ли дозволи и од Франција и Велика Британија? Шефот за надворешна политика на ЕУ, Жозеп Борел, ги повика земјите-членки на ЕУ и тие да дозволат употреба на оружје за украински напади врз цели во Русија. „Постојано кажував дека Украина мора да биде во состојба да го користи оружјето што ѝ се испорачува, не само за да ги спречи стрелите, туку и да го погоди стрелачот“, рече Борел. Украинскиот претседател Зеленски со месеци се обидуваше да добие дозвола од западните партнери. Покрај САД, такво оружје имаат испорачано и Франција и Велика Британија од каде неодамна имаше наводи дека се размислува за издавање дозвола за употреба на руска територија. Францускиот министер за надворешни работи Жан-Ноел Баро денеска изјави дека и натаму се разгледува таквата опција. Русија предупредува од трета светска војна Москва реагираше со остра осуда на одлуката од САД. Доколку официјално се потврдат наводите, тоа би довело до „фундаментално нова ситуација во врска со американското учество во овој конфликт“, предупреди портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков. Очигледно е дека американската влада во заминување сака да долее „масло во огнот“, рече тој и се осврна на изјавите на рускиот претседател Владимир Путин во септември годинава дека Москва ќе го протолкува таквиот чекор како влез во војна на земјите од НАТО. Путин најави „соодветни одлуки“ во таков случај. Владимир Јабаров, првиот заменик-претседател на Комитетот за меѓународни работи на Советот на Руската Федерација, предупреди дека одобрувањето може да доведе до почеток на трета светска војна. „Тоа е многу голем чекор“, изјави Јабаров за руската новинска агенција ТАСС. „А, Американците го одат заради еден старец кој си заминува и кој за два месеца веќе нема да одговара за ништо“, потенцираше Јабаров. Критики од Северна Кореја Севернокорејскиот лидер Ким Јонг Ун, кој е сојузник на Русија, ја критикуваше улогата на САД и на Западот. Тие го користат конфликтот во Украина за „да го прошират опсегот на нивните воени интервенции низ целиот свет“, се цитира диктаторот Ким во државната новинска агенција КЦНА. Тие ги користат украинските војници за да стекнат искуство во борбата против Русија, смета тој. Според западните разузнавачки служби, Северна Кореја испратила околу 10 илјади војници во Русија и ја поддржува и со испорака на оружје. Дебата за испораката на „Таурус“ Канцеларот Олаф Шолц до сега го оправдуваше својот став да не испорача крстосувачки ракети „Таурус“ на Украина со предупредувања за можна ескалација. Според владиниот портпарол, Шолц ниту по издавањето дозвола од страна на САД не гледа причина да ја преиспита својата одлука. Од друга страна, Зелените се подготвени за испорака на „Таурус“. „Доколку ракети, беспилотни летала и бомби би паѓале врз нашата земја, кога би биле напаѓани детски болници, снабдувањето со електрична енергија, кога би бил нападнат нашиот нормален живот, тогаш и ние би се бранеле“, рече министерката за надворешни работи Бербок. Унијата исто така поддржува употреба на ракети со долг дострел против конкретни цели во Русија. „Би било логично Германија да се однесува како САД“, рече експертот за одбрана на ЦДУ, Јохан Вадефул за Рајнише пост. Украина бара укинување на сите ограничувања Украинскиот амбасадор во Германија, Олексеј Макејев, во Утринскиот магазин АРД повика на прекин на сите постоечки ограничувања за употребата на оружјето. Руски аеродроми и складишта за муниција каде што се чуваат бомби и ракети „мора, може и смее да бидат нападнати според меѓународното право“, рече Макејев. „Многу луѓе овде на Западот велат дека не сакаат трета светска војна, но за нас Украинците третата светска војна трае веќе долго време“, рече амбасадорот. Вчера претседателот Зеленски во вечерното обраќањеиндиректно се осврна на наводите за дозволата од САД. „Напади не се водат на муабет“, рече тој и додаде дека „такви работи не се најавуваат, проектилите сами ќе зборуваат за себе“. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаСеверна МакедонијаСопартијците и токмат „црвен картон“ на Моника Зајкова ДТЗ18.11.202418 ноември 2024Сопартијците бараат раководството на ЛДП да престане со додворување на власта. Моника Зајкова, пак, тврди дека ќе делуваат независно и дека не кокетираат со Владатаhttps://p.dw.com/p/4n72TРаскол во ЛДП: Сопартијците и токмат „црвен картон“ на Моника ЗајковаФотографија: Petr Stojanovski/DWРекламаПревирањата во Либерално-демократската партија (ЛДП) кулминираат со притисок и барања за смена на лидерката на партијата, Моника Зајкова. Таа изминатиот период е мета на критики дека кокетира со власта, особено откако во октомври во телевизиско гостување ја поддржа идејата на ВМРО-ДПМНЕ за уставни измени со одложено дејство. Шпекулациите беа допопнително подгреани со изјавата на премиерот Христијан Мицкоски кој порача дека е „добредојден секој што ги споделува и поддржува политиките на Владата“. „ЛДП не кокетира со власта“ Но, Зајкова и во најновото интервју во Дневникот на МРТВ вели дека ЛДП во парламентот делува независно, како што делуваше и во минатиот парламентарен состав, бранејќи ја својата либерално-демократска политика и идеја. „ЛДП не кокетира со власта, како и секоја политичка партија, ЛДП се стреми да биде власт, а не да биде кокета“, децидна е Зајкова. Според неа, ЛДП има одлични програми и идеи, наведувајќи ја како пример изборната програма „Има Излез“, која ЛДП ја усвоила во 2011 година, за од таа програма денеска да се најдат низа решенија ископирани во други партиски програми, па дури мерки од таа програма се преземени и во водењето на државната политика. Премиерот Христијан Мицкоски порача дека е „добредојден секој што ги споделува и поддржува политиките на Владата“.Фотографија: Petr Stojanovski/DW „И не е грев да се преземаат идеи затоа што намерата е добра и ЛДП ќе соработува овие идеи да бидат имплементирани, затоа што се покажа дека се добри за граѓаните. Мене единствено што ми е жал е тоа што ЛДП во минатото не успеала да се наметне и да ги испромовира тие идеи подобро. Меѓутоа, еве ќе дадеме можност да соработуваме и тие идеи да станат во целост имплементирани, но не само да бидеме еден обичен соработник или да бидеме дел од власта, туку да бидеме препознаени како партија која работи на решенија за граѓаните и добробит на државата“, посочува Зајкова. Говорејќи за искуството од претседателските избори во САД годинава, Зајкова ѝ ја честита победата на новоизбраната администрација и претседателот Доналд Трамп и истакна дека е важно сите да се стремиме да го достигнеме нивото на демократија при одржување и спроведување на избори кое што го имаат САД. „За Македонија и за Балканот не би требало да има некакви големи поделби, затоа што една од клучните стратешки цели на САД е токму стабилизација на Балканот и негова целосна европска интеграција. Сметам дека треба повеќе да се занимаваме со оние прашања кои што можат кај нас да предизвикаат одредени последици. Ние некако многу влеговме во еуфоријата за тоа кој ќе биде американскиот претседател, слушаме и стравуваме од одредена криза поради пад на германската економија. Мислам дека тука треба малку Македонија да ги збие редовите и да почне да работи, за да може и таа да даде и придонесе за развој на тоа стратешко партнерство, но и за развојот на економијата“, заклучува Зајкова. Лидерката на ЛДП „подава рака на левите и на десните сили, сите заедно да ги пребродат овие работи и да градат решенија и сите заедно да бидеме сведоци на европскиот напредок на државата“. Сопартијците бараат раководството на ЛДП да престане со додворување на власта. Фотографија: Petr Stojanovski/DW „Непринципиелна политика“ Но, од Иницијативниот одбор на ЛДП ги оценија нејзините изјави како „небулозни“. Според нив, непринципиелната политика на раководството на ЛДП и Моника Зајкова оди до таму што наместо почитување на интересот и желбата на граѓаните, единствено со што се занимаваат е остварување на желбите и интересите на раководството на ЛДП. „Изборната волја на граѓаните беше јасно кажана на последните избори каде Зајкова како коносител на листа доби црвен картон од граѓаните за нејзините погрешни политики. И наместо да понесе одговорност за изборниот пораз, таа без срам објавува желби да била дел од власта“, велат сопартијците. Според нив, „дволичната политика на раководството е веќе осудена од членството и од широката јавност“. „Очигледно на политичката сцена се најде достојна замена за Амди Бајрам и неговата парола „Кој е на власт, ја сум со вас”, велат од Иницијативниот одбор, кој бара од раководството на ЛДП, да престане со додворување на власта и да ја прифати опозиционата улога којашто им ја доверија граѓаните. КоментарВаш коментарРеклама...

КонфликтиГерманијаБербок ѝ се заканува на Кина поради дронови за Русија ЖА18.11.202418 ноември 2024Од септември, западните разузнавачки агенции јавуваат дека Кина му помага на Путин да развие борбени беспилотни летала што се користат во Украина. Германската министерка Бербок ѝ се заканува на азиската светска сила. https://p.dw.com/p/4n79aГерманската министерка за надворешни работи Аналена Баербок Фотографија: Bilal Hussein/AP/dpa/picture allianceРекламаГерманската влада претпоставува дека Кина обезбедува помош со беспилотни летала на Русија. „Ова мора и ќе има последици. Агресорската војна на рускиот претседател Владимир Путин против Украина е исто така напад на слободата во Европа и влијае на основните интереси на сите европски држави", изјави министерката за надворешни работи Аналена Баербок на маргините на состанокот на ЕУ во Брисел. Службата за надворешна политика на ЕУ претходно потврди дека моментално ги испитуваат индициите дека во Кина се произведуваат дронови за руската агресорска војна. „Добивме извештаи од разузнавачки извори за постоење на фабрика во Кина која произведува беспилотни летала кои се испорачуваат на Русија и се користат во војната против Украина“, изјави претставник на ЕУ. Во моментов се работи на разјаснување дали има директна соработка меѓу Кина и Русија во делот на воената опрема. Доколку ова се потврди, може да се воведат санкции. Според дипломатите, се вели дека производството на дронови во Кина е заеднички проект меѓу Русија, Кина и Иран. Кина досега ги отфрла обвинувањата. Во однос на извозот на оружје, Кина отсекогаш заземала одговорен став и никогаш не им дала на страните во конфликтот смртоносно оружје, изјави портпаролот на Министерството за надворешни работи Лин Џијан во Пекинг непосредно пред состанокот на министрите за надворешни работи на ЕУ. Кина строго ги контролира беспилотните летала за воени цели и оние кои можат да се користат за цивилни и воени цели во согласност со законот. Пекинг се надева дека одредени земји и луѓе нема да прават неосновани шпекулации против Кина и не треба да ја оцрнуваат Народната Република без никаква фактичка основа, рече Лин. ЕУ веќе воведе санкции кон Иран поради испорака на дронови и балистички ракети на Русија. Меѓу погодените е и иранската државна авиокомпанија Иран Ер. На состанокот на министрите за надворешни работи денеска треба да се одлучи за натамошен пакет казнени мерки против Иран. КоментарВаш коментарРеклама...

АрхитектураСеверна Македонија#ОваИлиОва: Скопски модернистички објектиTo view this video please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 videoАрхитектураСеверна МакедонијаЕмилија Петреска18.11.202418 ноември 2024Кој е вашиот омилен модернистички објект во Скопје и зошто? Во новото видео #ОваИлиОва вакво прашање ѝ поставивме на Ноеми Чаусидис од платформата МАРХ – Македонска АРХитектура, која со промотивен настан на 23 ноември ќе одбележи 10 години постоење. https://p.dw.com/p/4mzr0Реклама...

ПолитикаГерманијаГ20: Германија сака да се доближи до Бразил и Мексико Оливер Пипер18.11.202418 ноември 2024Во геополитички тешки времиња, на Германија ѝ се потребни сојузници и таа сака конечно да го запечати договорот за слободна трговија меѓу ЕУ и државите од Меркосур. https://p.dw.com/p/4n6IQГерманскиот канцелар Олаф Шолц и бразилскиот претседател Лула да Силва во Берлин, декември 2023 годинаФотографија: Bernd von Jutrczenka/dpa/picture allianceРекламаКога на 1 октомври Клаудија Шејнбаум стана првата жена претседател на Мексико и пратениците со еуфоричен аплауз го поздравија нејзиниот говор во Конгресот во Мексико Сити, аплауз имаше и од многу меѓународни гости како бразилскиот претседател Лула да Силва, чилеанскиот Габриел Бориќ и првата дама на САД, Џил Бајден. А Германија? Франк-Валтер Штајнмајер кој последен пат во Мексико беше во септември 2022 година, токму на историскиот настан испрати замена – поранешниот претседател Кристијан Вулф. Олаф Шолц всушност требаше на 12.ноември 2024 да слета во Мексико Сити и следниот ден да биде примен од Шејнбаум, но владината криза ги помати сметките на канцеларот кој сега директно ќе си замине дома од самитот на Г20 во Рио де Жанеиро. Но, барем во Бразил треба да се одржи билатерална средба, а Германија очигледно сепак сфаќа колку се важни релациите со Мексико во времиња на геополитички предизвици. Државата со трговски обем од 29 милијарди евра е најважниот трговски партнер на Германија во Латинска Америка, а околу 300 илјади работни места обезбедуваат германски компании. Германија истовремено е трговски партнер број еден на Мексико во ЕУ. Мексикански негуватели се на цена, а офанзивата на германската економија во Латинска Америка има за цел да привлече и инженери и научници во Германија. Во Мексико се намножуваат барања за дополнително интензивирање на односите. Клаудија Шејнбаум стана првата жена претседател на МексикоФотографија: Juan Carlos Rojas/picture alliance Стефани Хенеро, мексикански геополитички експерт, за ДВ посочува дека „секогаш се вели оти Мексико треба да се приближи до Европа за да ја намали својата зависност од САД. Но, тоа до сега се нема случено, 80 проценти од мексиканскиот извоз оди во САД. Но, сега се отвора временски прозорец за продлабочување на односите со Германија, особено во делот на обновливите извори на енергија и автомобилската индустрија“. Дали кризата на Фолксваген наскоро ќе стигне до Мексико? Хенеро вели дека кризата на Фолксваген во Германија со можно затворање на фабрики и кратење на десетици илјади работни места, во Мексико сè уште не е тема. Но, сигурно и мексиканската економија ќе страда и на крајот на краиштата Фолксваген е најважниот играч во тамошната автомобилска индустрија во Мексико со локалната подружница „Фолксваген де Мексико“. Во најголемата фабрика за автомобили во Пуебла минатата година се произведени речиси 350 илјади автомобили. Фабрика за автомобили Фолксваген во Пуебла, МексикоФотографија: Pedro Pardo/AFP/Getty Images И изборите во САД со победникот Доналд Трамп, кој веројатно ќе ја размеша геополитичката ситуација во светот, секако се на врвот на агендата на Шолц и Шејнбаум. Во Мексико има голема загриженост дека Доналд Трамп сериозно ќе ја спроведе заканата за масовно депортирање илегални имигранти. Од проценетите 11 милиони мигранти без регулирани документи, речиси половината се Мексиканци. И тоа би имало големо влијание врз економијата во Мексико. Според податоци од Светска банка, земјата по Индија добива најмногу странски дознаки во светот, односно во 2023 година тоа биле околу 67 милијарди американски долари. Повеќе германско ангажирање би било сосем добредојдено, вели Стефани Хенеро и додава дека „ако го поделите континентот на средина, југот тргува првенствено со Кина, централните подрачја и северот повеќе со САД. Европа не смее да ги ограничи трансатлантските односи само на САД, туку треба да има и латиноамерикански „атлантизам“. Германската економија се надева на пробив во договорот за слободна трговија меѓу ЕУ и Меркосур Ако нештата се одвиваат оптимално, германскиот канцелар во среда кога ќе слета во Германија, со себе ќе донесе вест дека на маргините на самитот во Бразил, е потпишан Договорот за слободна трговија меѓу ЕУ и државите Меркосур - Аргентина, Уругвај, Парагвај и Боливија и тоа по 25 години преговори. И така ќе се создаде најголемата трговска зона во светот со повеќе од 720 милиони луѓе. „Таков договор би бил ослободување за германската економија. Мора да ја искористиме шансата, оти тешко дека може да се замисли геополитички потешка ситуација“, вели Фолкер Трајер, шефот за надворешната трговија при Германската стопанска и индустриска комора. „Сега прозорецот на можностите е отворен. Не може да преговарате 25 години, да не дојдете до заклучок и да верувате дека можете како мастика да го тегнете до недоглед. Ако не сега, кога?’“, прашува тој. Трајер за ДВ раскажува за заедничка анкета спроведена од европските здруженија на комори во Брисел и дека резултатот е „прилично блед“. Токму поради заканата од протекционизам од идниот американски претседател, договорот би бил важен сигнал за Европа и за германската економија. Батерии, соларни панели, енергија од ветер, зелен водород – Европа би можела зелената трансформација да ја постигне побрзо и поодржливо со јужноамерикански суровини, смета Трајер. Кина како искористувач? За возврат, ќе отпаднат четирите милијарди евра што европските компании ги плаќаат секоја година на царини за нивниот извоз во земјите на Меркосур, пресметува Фолкер Трајер. „Веќе имаме добри релации со Меркосур, но недостасува вистинска динамика. Причина за тоа е и што земјите од Меркосур за класичните германски извозни стоки како автомобилите, но и за електротехничките или машинските производи пресметуваат многу високи царински стапки меѓу 25 и 30 проценти“, посочува Трајер. Поранешната премиерка на Естонија и иден претставник на ЕУ за надворешна политика на ЕУ, Каја Калас вели дека „ако не потпишеме ние трговски договор со нив, тогаш овој вакуум ќе го пополни Кина“. Меѓу 2020 и 2022 година Кина 34-кратно ги зголемила своите инвестиции во регионот. Во Чанкај во Перу штотуку е отворено новото и прво мега пристаниште контролирано од Кина. Доколку потпишувањето на договорот за слободна трговија ЕУ-Меркосур не се склучи на Самитот на Г20, следната шанса би бил Самитот на Меркосур земјите што се одржува на 5 и 6 декември во Монтевидео, главниот град на Уругвај. Противници на договорот во Европа и Јужна Америка Истовремено расте и отпорот во Јужна Америка и Европа, и тоа не само кај еколошките здруженија. Европските земјоделци критикуваат дека има двојни стандарди и нелојална конкуренција од нивните колеги во Латинска Америка. 600 француски пратеници преку весникот „Ле Монд“ апелираат до претседателката на ЕК, Урсула фон дер Лајен, да не го потпишува договорот. Што е уште пострашно – и францускиот премиер Мишел Барние најави дека Франција не може и нема да го прифати договорот во сегашната форма. Раул Монтенегро предупредува од последиците на индустриско земјоделство - на фотографијата: протест против пестициди во АргентинаФотографија: Raúl Montenegro Аргентинскиот биолог и алтернативен Нобеловец, Раул Монтенегро, за ДВ вели дека „од договорот меѓу Меркосур и ЕУ, Европа има многу поголема корист отколку Јужна Америка. Главни жртви на овој договор неизбежно ќе бидат биодиверзитетот на Јужна Америка, малите и средните компании и сиромашните во двата региона“. Бразил на пат кон врвот на меѓународната сцена Домаќинот на Г-20, Лула, кој сака борбата против гладот ​​и климатските промени да влезе во завршната декларација во Рио, со вечната тема за договорот за слободна трговија е соочен со уште една огромна задача. „Никогаш порано не сум бил толку оптимист за договорот ЕУ-Меркосур“, изјави првиот човек на Бразил на маргините од Генералното собрание на ОН во Њујорк пред два месеци. Лула за време на неговиот трет и веројатно последен мандат како претседател сака да го направи Бразил еден од најважните светски играчи. И тоа е уште една причина зошто времето притиска, оценува Фолкер Трајер, од Германската индустриска и трговска комора. „Расте самодовербата на земјите од Меркосур, како и на другите земји од глобалниот југ. Пред две и пол недели бевме во Индија со азиската конференција и таму е аналогно - луѓето сè уште ни подаваат рака, но тоа нема да остане засекогаш така“, предупредува Трајер. Оливер Пипер DW- Репортер и уредникКоментарВаш коментарРеклама...

КонфликтиУкраинаДозвола од Бајден, Зеленски: ракетите ќе зборуваат за себе ЖА18.11.202418 ноември 2024Американскиот претседател Бајден му дозволи на Киев да користи американско оружје со поголем дострел против цели во Русија. Зеленски порача дека „ракетите ќе зборуваат сами за себе“, а Москва се заканува со брза реакцијаhttps://p.dw.com/p/4n68ZАмериканскиот претседател Џо Бајден и украинскиот претседател Володимир Зеленски, архивска фотографијаФотографија: Susan Walsh/POOL/AFP/Getty ImagesРекламаУкраинскиот претседател Володимир Зеленски навести дека добил дозвола од САД да користи оружје со долг дострел против Русија. Вакви извештаи кружеа во медиумите, изјави Зеленски во својот вечерен говор. Но, ударите не би биле зададени со зборови: „Такви работи не се најавуваат. Ракетите ќе зборуваат сами за себе“. „Њујорк тајмс“, а потоа и неколку новински агенции, повикувајќи се на американски владини кругови и инсајдери, претходно објавија дека американскиот претседател Џо Бајден ќе и дозволи на Украина да користи ракети со долг дострел против одредени цели во Русија. Досегашните ограничувања се укинати, се вели, а одлуката е реакција на распоредувањето на илјадници севернокорејски војници на руска страна. На прашањето, Пентагон и Советот за национална безбедност на САД првично не сакаа да ги коментираат извештаите, но ниту ги демантираа. Според упатените се претпоставува дека дозволата важи за ракети од Армиски тактички ракетни системи, АТАЦМС (Atacms). Тие имаат домет од околу 300 километри. Досега Бајден и дозволи на Украина да користи американско оружје на цели во Русија само за одбрана на руската офанзива во источниот украински град Харков. Овде Вашингтон ја одобри употребата на системот за ракетни фрлачи од типот Химарс со дострел од околу 80 километри. До денес имаше ограничувања за употребата на Армискиот тактички ракетен систем. Зеленски со месеци бара одобрување за напади подлабоко во руската внатрешност. Од Русија стигнаа предупредувања за ескалација поради украинската употреба на американско оружје со поголем дострел. Владимир Џабаров, првиот заменик-претседател на Комитетот за меѓународни прашања на рускиот Горен дом, изјави дека одлуката на Бајден може да доведе до трета светска војна и ќе поттикне брза реакција, според руската новинска агенција Тас. Руската пратеничка Марија Бутина исто така порача дека владата на американскиот претседател Џо Бајден ќе ризикува трета светска војна ако и дозволи на Украина да користи такво американско оружје за да нападне цели длабоко во Русија. Администрацијата на Бајден се обидува да ја ескалира ситуацијата додека се уште е на власт. Бутина се надева дека новиот новоизбран претседател на САД Трамп ќе ја повлече оваа одлука, доколку таа е донесена. Бутина помина 15 месеци во затвор во САД поради разузнавачки активности, а сега е пратеник во Думата на владејачката партија Единствена Русија. Одлуката на Бајден доаѓа околу два месеци пред неговиот назначен наследник Доналд Трамп да ја преземе власта во Белата куќа. Не е јасно дали Трамп ќе го продолжи новиот курс. За време на изборната кампања тој постојано тврдеше дека „ќе ја заврши војната во Украина во рок од 24 часа“. КоментарВаш коментарРеклама...

КлимаБразилСветот тоне, а вие не правите ништо18.11.202418 ноември 2024Водата е стигната до грло - импресивен протест на домородни претставници против глобалната неактивност за акција за спречување на климатските промени, пред почетокот на самитот на Г20. https://p.dw.com/p/4n67LПланетата тоне, а вие не правите ништо за да ги ублажите климатските промени - протест пред Г20 во БразилФотографија: Tuane Fernandes/REUTERSРекламаПланетата тоне, а вие не правите ништо за да ги ублажите климатските промени. Тоа е пораката на домородните заедници на овој протест во заливот Ботафога, област во Рио де Жанеиро, каде нивни претставници во водата ги ставија лицата на лидерите на Г-20. Самитот на Групата 20 започнува во Рио денеска (понеделник,18-ти ноември), со очекувани протести и силно полициско присуство. КоментарВаш коментар...

ПолитикаСеверна МакедонијаОпозициски бабици „пораѓаат“ теми за седницата во ПриштинаКатерина Блажевска18.11.202418 ноември 2024Да се разговара за одбрана на албанскиот јазик во Македонија и против прогон на ветераните на УЧК, побараа опозициски партии во двете земји пред денешната седница на македонската и косовската влада https://p.dw.com/p/4n5zxМакедонскиот премиер Христијан Мицкоски со косовскиот колега Албин Курти во Скопје, август 2024 годинаФотографија: Government of North MacedoniaРекламаОпозициски партии од Македонија и Косово се обидуваат да ја дополнат тематската агенда на меѓувладината седница помеѓу македонската и косовската влада што денеска напладне се одржува во Приштина. Претседателот на Демократската унија за интеграција (ДУИ) уште пред три дена испрати порака од Врапчиште: „Народот ќе го брани албанскиот јазик, Приштина да го крене гласот на меѓувладината седница“. „Очекуваме на заедничката средба со Владата на Северна Македонија, Владата на Република Косово да го покрене прашањето за албанскиот јазик. Очекуваме реакција од сите партии во Косово“, порача Ахмети. Вчера од ДУИ уште еднаш предупредија дека се наближува денот на одлуката на Уставниот суд за преиспитување на Законот за употреба на јазиците, со партиска оценка дека тоа ќе биде најголемиот удар врз мултиетничкиот карактер на државата. Испратија апел до меѓународната заедница - САД, НАТО и ЕУ како гаранти на Охридскиот договор, до граѓанското општество, до Република Албанија и Република Косово, итно да реагираат против опасноста што му се заканува на духот и достигнувањата на Охридскиот договор. Претседателот на Демократската унија за интеграција (ДУИ), Али Ахмети порача: „Народот ќе го брани албанскиот јазик, Приштина да го крене гласот на меѓувладината седница“Фотографија: Petr Stojanovski/DW „Таквата одлука би претставувала последниот клинец во ковчегот на Охридскиот рамковен договор и директна закана за меѓуетничката хармонија што ја гарантира овој договор (...) Не можеме и не смееме да дозволиме самиот темел на мировниот договор да биде доведен во прашање. Ова е линија што не треба и не смее да се премине!“, предупредија од ДУИ. Красниќи: Не е потребно политичко шоу без содржина Повикот од Мала Речица беше дочекан од најголемата опозициска партија во Косово. Во пресрет на меѓувладината седница, со статус на Фејсбук се огласи Мемли Красниќи, лидер на опозициската Демократска партија на Косово. Иако заедничката седница на косовската и македонската влада ја оцени како „добар чекор кон зајакнување на регионалната соработка“, сепак смета дека Косово најпрвин треба да ја врати добрата традиција на средби со Албанија, важна практика за меѓуалбанско единство и соработка, која била прекината во времето на актуелната влада на Албин Курти. Во однос на денешната седница посочува „најмалку две клучни прашања кои треба сериозно да се решат, а кои воопшто не се на дневен ред“. Прво, да не се повтори прогон и апсење на ветерани на УЧК во Северна Македонија, како што се случило на почетокот на годинава. Тој оценува дека денес ниту еден ветеран на УЧК не бил безбеден да ја премине границата со Северна Македонија поради ризикот таа да спроведе налози за апсење издадени од Србија. „Второ, основните права на Албанците во Северна Македонија, вклучително и употребата на албанскиот јазик, мора одлучно да се бранат. Владата на Косово, особено албанските политичари кои се дел од Владата на Северна Македонија, треба да го кренат својот глас и да се заложат никому и никаде да не му биде забранета употребата на албанскиот јазик. Секој обид за кршење на овие права треба веднаш да се прекине“, пишува Красниќи. Според него, сè додека овие итни прашања не се решат соодветно, другите точки од дневниот ред ризикуваат да останат под сенката на нерешените незадоволства на албанскиот народ во Северна Македонија. Тој порачува дека вистинската соработка бара „искрен и проактивен пристап кон таквите предизвици, обезбедувајќи дека се почитуваат и штитат достоинството и правата на сите граѓани“, бидејќи во спротивно „никому не му се потребни заеднички собири за политичко шоу без содржина“. Меџити: Доаѓаме со искрен и проактивен пристап „Владата на Северна Македонија доаѓа во Приштина со проактивен пристап и искрен интерес за решавање на сите прашања од интерес за нашите две земји“, напиша на Фејсбук првиот вицепремиер Изет Меџити. „И покрај проблемите што новата влада ги наследи од претходните влади, и покрај оркестрираните тенденции да се обвинува новата Влада за секој неуспех наследен од минатото, духот на меѓудржавната соработка ќе се зајакне и меѓусебната доверба меѓу Северна Македонија и Косово ќе продолжи да расте и да се гради, бидејќи тоа е наша заедничка обврска кон нашите граѓани“, порача Меџити. Опозициски партии од Македонија и Косово се обидуваат да ја дополнат тематската агенда на меѓувладината седница помеѓу македонската и косовската владаФотографија: Reinhard Kaufhold/picture alliance/dpa Притоа ги информира политичките партнери, пријатели и сите други општествени актери во Република Косово, дека Владата на Северна Македонија е решена и непоколеблива да работи на трансформирање на Западен Балкан во развиен регион интегриран со модерни институции и услуги, со гарантирана слобода на изразување, слобода на движење и слобода на организирање за секој поединец или група, без разлика на нивната припадност. По повиците од ДУИ и од претседателот на ДПК за заштита на албанскиот јазик во Македонија, со своја оценка на Фејсбук реагираше и Зеќирија Ибрахими, претседател на Алтернатива, партија која е дел од владејачката коалиција Вреди. Без да го спомнува ДУИ, тој напиша дека Хашим Тачи и Еди Рама еднаш биле измамени дека албанскиот јазик во Северна Македонија е официјализиран, а тие (се однесува на ДУИ-н.з.) се фалеле дека имаат заслуги за тоа. И дека сега повторно залажуваат некои други политичари во Тирана и Приштина - дека „јазикот што оттогаш го официјализирале“, а се покажало дека не е официјализиран - сега е загрозен. „Се разбира, за нас што живееме овде знаеме дека поттекстот на овие солзи ‘за јазикот’ е страста за моќ и стравот од правдата. Времето на измамниците заврши“, напиша Ибрахими. Договори за соработка Меѓувладината седница ќе почне во 12 часот, а ќе и претходи тет-а-тет средба меѓу премиерите Христијан Мицкоски и Албин Курти, како и меѓу министрите од двете влади. По седницата ќе бидат потпишани билатерални договори и меморандуми за соработка во повеќе области, по што двајцата премиери ќе одржат заедничка прес-конференција. Во пресрет на денешната заедничка седница, косовската влада соопшти дека вчера одржала седница на која усвоила иницијатива за склучување Протокол меѓу косовската и македонската влада за спроведување на Договорот за граничните премини ЕлзеХани - Блаце и Глобочица - Јажинце. Усвоена била и иницијатива за склучување Меморандум за разбирање помеѓу косовското Министерство за економија и македонското Министерството за енергетика, рударство и минерални суровини на Република Македонија во секторот енергетика, во согласност со нивните политики и стратегии. Катерина Блажевска Уредник, новинар, политички аналитичарКоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаСоединети Американски Држави„Проект 2025“: Мастерплан за вториот мандат на Доналд Трамп Инес Ајзеле18.11.202418 ноември 2024По победата на Доналд Трамп, неговите противници стравуваат дека Републиканците ќе спроведат радикален план. Се зборува за „втора американска револуција“. Досега Трамп се оградуваше од „Проектот 2025“.https://p.dw.com/p/4mrfUПротести против „Проект 2025“ пред зградата на Трамп во ЊујоркФотографија: Gina M. Randazzo/ZUMA/IMAGOРекламаНа 20 јануари 2025 година, Доналд Трамп ќе положи заклетва како 47-ми претседател на САД на скалите на Капитол во Вашингтон. Дотогаш, тој и неговиот тим имаат време да направат патоказ за работата на владата. Или тој постои веќе долго време? Многумина веруваат дека Трамп може да се потпре на манифестот од приближно 900 страници што предизвика бура во текот на летото. Соодветно за периодот на преземање на функцијата, тој се нарекува „Проект 2025“. Тоа вклучува далекусежни чекори кои би можеле да ги обликуваат Соединетите држави на долг рок. Загриженоста на либералните и прогресивните сили во земјата тешко може да биде поголема - на крајот на краиштата, републиканците на Трамп не само што го освоија претседателството, туку и мнозинството во Сенатот и веројатно ќе продолжат да го контролираат Претставничкиот дом. Оваа загриженост тешко се намалува со фактот дека Трамп постојано се дистанцираше од документот. Кој стои зад „Проект 2025“? „Проектот 2025" претставува десно-конзервативен план за работа на следниот републикански претседател. Неофицијалниот политички концепт за втората администрација под водство на Трамп е подготвен од фондацијата Херитиџ и поддржан од други конзервативни организации и тинк-тенкови. Фондацијата со децении составува такви политички „желботеки“ за можните републикански претседатели и таквото постапување во САД е вообичаено, посочува политикологот Ханс Ноел од универзитетот Џорџтаун во Вашингтон. „Експерти, аналитичари и други лица го развиваат идеолошкиот правец пред да биде преземен од партиите и политичарите", вели тој. Доналд Трамп досега се дистанцираше од „Проект 2025“Фотографија: Julia Demaree Nikhinson/AP/dpa/picture alliance Во подготовката на документот се вклучени многу личности од опкружувањето на Трамп, како поранешни соработници и луѓе од доверба, меѓу кои и Расел Воут, кој во време на Трамп ја водеше американската сојузна институција за администрација и буџет. Кои се важните планови? Во препораките на „Проектот 2025" се работи особено за „четири фронта кои ќе бидат решавачки за иднината на Америка": враќање на фамилијата, укинување на бирократската држава, одбрана на националниот суверенитет и обезбедување на „нашите индивидуални и од Господ дадени слободарски права". Еве некои од основните предлози: • Претседателот треба да добие значително повеќе моќ. Замената на сојузни чиновници со соработници верни на Трамп треба да биде олеснета, повеќе сојузни институции како Министерството за правда, треба да бидат реформирани или целосно укинати. „Тоа бирократијата би ја променило на начин што ќе бидат поткопани стручното знаење и независноста", посочува Ноел. • Треба да дојде до пресврт во енергетската политика и економијата и наместо потпирање на обновливи извори на енергија, повторно треба повеќе да се користат нафта и гас. Фокусот веќе не треба да биде на намалување на емисиите и зелени субвенции. Даноците за фирмите и на личните приходи треба да бидат намалени. • Поими како сексуална ориентација, полов идентитет или репродуктивни права нема што да бараат во закони и подзаконски акти, се вели во документот. „Штетните учења на 'критичната расна теорија' и на 'половата идеологија' треба да бидат тргнати од државните училишта и од наставната програма за сите школи во земјата“, се препорачува во документот, а во однос на абортусот стои дека задача на следната конзервативна влада е „нероденото да биде заштитено од страна на секој суд во САД ". Таблетата за абортус Мајфпристон треба да биде забранета. •„Еклатантните дупки во нашиот доселенички систем" треба да бидат затворени, меѓу другото со повеќе средства за ѕидот, за технологија и персонал на границата кон Мексико. Се бараат и построги правила за азил, со кои бегалците ќе мора попрецизно да го докажат ризикот од прогон. • Меѓународни обврски нема да имаат предност во однос на внатрешноамериканските интереси. НАТО треба да биде реформиран на начин што сојузниците ќе преземаат поголема одговорност, бројот на американски војници во Европа ќе биде намален, но истовремено ќе се вложува повеќе во војската. • Во однос на војната во Украина се претставуваат две гледишта, кои се исклучуваат едно со друго. Имено, некои конзервативци сметаат дека е потребно продолжување на ангажманот на САД, вклучително и воена помош и економска поддршка за Украина, додека други тврдат дека поддршката за Украина „воопшто не е во национален интерес на САД. Украина не е членка на НАТО и е една од најкорумпираните нации во регионот“, се вели во документот. Кевин Робертс, претседател на фондацијата ХеритиџФотографија: Schwartz Aaron/CNP/ABACA/picture alliance Какво значење има стратешкиот документ? Кевин Робертс, претседател на фондацијата Херитиџ, според сопствениот исказ е убеден дека со неговиот стратешки документ ќе започне „Втора американска револуција која ќе помине без крвопролевање ако тоа го дозволи Левицата". Реакцијата од другата страна уследи брзо, со изјава на Бајден дека Трамп и неговите сојузници сонуваат за „насилна револуција за да ја уништат идејата за Америка". Политичкиот експерт Ноел смета дека посебност на „Проектот 2025" е неговиот обем во случај претседателот да е републиканец. „Од една страна, со тоа се определува агендата на актуелното конзервативно движење", вели Ноел, а од друга страна - Републиканците добиваат план за постапување со кој веднаш може да владеат, како на програмски, така и на персонален план, што недостигаше во 2016 година, кога Трамп дојде на власт и што често беше предмет на критики. Зошто Доналд Трамп се дистанцира? Интересно е што Доналд Трамп јавно се огради од „Проектот 2025“ за време на изборната кампања. Тој на својата социјална мрежа Truth Social во јули напиша: „Немам поим кој стои зад ова. Не се согласувам со некои работи што ги кажуваат и некои работи што ги кажуваат се апсолутно смешни и неосновани. Што и да прават, им посакувам среќа, но јас немам никаква врска со нив." Во телевизиската дебата со демократката Камала Харис во септември, Трамп даде слични коментари: „Немам никаква врска со Проектот 2025. Не сум го прочитал и нема да го читам“. Пред изборите, експертот Ханс Ноел ја објасни стратегијата зад оваа изјава на следниов начин: Недореченоста за некои конзервативни цели му се исплатеше на Трамп во минатото и му донесе успех со неодлучните гласачи. И многу од мерките во десничарскиот конзервативен манифест веројатно нема да бидат добро прифатени од оваа група. Колку Трамп всушност ќе се приближи до идеологијата на „Проектот 2025“ во неговиот втор мандат, веројатно ќе стане јасно од јануари 2025 година. Доналд Трамп прогласи победа на изборите во САДTo view this video please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video КоментарВаш коментарРеклама...

ЕкономијаГерманијаФранција и Германија - двете влади остануваат без париАндреас Нол16.11.202416 ноември 2024Во Франција буџетскиот план за 2025 година пропадна во парламентот, а Германија новата година ја започнува без конечен буџет. Државните средства се поретки, а последиците силно ги погодуваат не само тие две земји.https://p.dw.com/p/4n39GОлаф Шолц и Мишел Барние во април 2018 годинаФотографија: Thomas Imo/photothek/picture allianceРекламаГерманскиот канцелар Олаф Шолц и францускиот премиер Мишел Барние во моментов се соочуваат со слични проблеми: сакаат да делуваат политички, но за тоа (повеќе) не добиваат пари од парламентот. Националното собрание во Париз во вторникот вечерта со големо мнозинство го отфрли првиот дел од буџетскиот план за 2025 година, кој се однесува на приходите. Владиниот блок и пратениците на десничарскиот популистички Национален собир се изборија против законот со 392 гласа против 192. Тоа беше резултат на двонеделна дебата во која левичарксиот сојуз, кој го претставува најголемиот политички блок во парламентот, го прилагоди владиниот предлог за измени во согласност со нејзините интереси. Премиерот Мишел Барние не успеа при првиот обид со неговиот предлог-буџет во Националното собраниеФотографија: Andrea Savorani Neri/IMAGO Во нацртот, тие вклучија данок на богатството на милијардерите, данок на супер дивиденди на големите корпорации, данок на мултинационални компании и повисок данок за дигитални компании, како и нов данок за особено бучните мотоцикли. Од друга страна, пратениците без измена го исфрлија повисокиот данок за електрични и гасни греалки - којшто го планираше Владата. Германија и Франција: Со или без буџет? Државниот буџет ја претставува владината програма изразена во бројки. Токму во турбулентни времиња на Берлин и Париз им недостига тој буџет. Додека Мишел Барние, и покрај неговиот пораз, сè уште може да се надева на редовен буџет за 2025 година, сегашната малцинска влада во Берлин веќе ја нема таа опција. Најмногу што може да се донесе со поддршка на опозицијата пред распуштањето на Бундестагот е ребалансот на буџетот за 2024 година. Без опозицијата, ништо не се случува во моментов во Берлин: Лидерот на опозицијата Фридрих Мерц (ЦДУ)Фотографија: Lisi Niesner/REUTERS Тој ребаланс стана неопходен бидејќи на Владата ѝ недостигаат средства за годинава: за дополнителни трошоци од 3,7 милијарди евра за социјална помош на граѓаните и повеќе од десет милијарди евра за дополнителни инвестиции во обновливи извори на енергија. До крајот на годината владата мора да ги најде парите или да ги замрзне буџетските расходи. Берлин и Париз - ослабени во Брисел и Вашингтон Кога Доналд Трамп ќе влезе во Белата куќа по вторпат на 20 јануари, Бундестагот веројатно веќе ќе биде распуштен. Помалку од пет недели подоцна, на 23 февруари, Германците ќе излезат на гласање за да изберат нов парламент. Формирањето влада, во зависност од изборните резултати, би можело да потрае до пролет. И по распуштањето на парламентот, благодарение на одлуката на сојузниот претседател, Германија би имала канцелар и министри, но тие би имале само технички мандат. Во таа преодна фаза не треба да носат основни или далекусежни одлуки. Емануел Макрон беше еден од првите што му честиташе на Доналд Трамп по неговата изборна победа (архивска слика)Фотографија: Michael Kappeler/dpa/picture alliance Само новата влада ќе може да преговара со новата администрација на Трамп или да носи одлуки на ниво на Европската Унија. Дотогаш останува само да се чека. Можеби и олеснување, бидејќи неуспешната „семафор коалиција“ во изминатите години важеше за тежок партнер во Брисел. Во неколку наврати, како што се гласањето за законот на ЕУ за синџирите за снабдување и правилата за емисија на гасови за камиони, „семафор коалицијата“ избегнуваше тешки одлуки гласајќи преку таканареченото „германско гласање“, односно воздржано гласање. Драматично задолжување во Франција На самитите на ЕУ во Брисел или во Белата куќа, Франција ја претставува претседателот Емануел Макрон, но во дневно политичката работа во министерските совети на ЕУ, владата на премиерот Мишел Барние од конзервативната Републиканска партија (ЛР) игра клучна улога. Претседателот Макрон го назначи 73-годишниот политичар по предвремените парламентарни избори одржани во текот на летото, бидејќи неговиот политички сојуз претрпе голем пад на поддршката. Сепак, дури и обединети, претседателскиот сојуз и ЛР немаат мнозинство во Националното собрание. Дури по нешто повеќе од два месеца на функцијата, партнерите сè уште немаат обврзувачка владина програма - и редовно се појавуваат несогласувања. Сепак, неуспехот на буџетот за 2025 година во Националното собрание може да биде во корист на премиерот. Сега првичниот предлог на владата, а не изменетиот предлог ќе стигне до вториот собраниски дом. Ништо не се случува во Париз без опозицијата - Марин Ле ПенФотографија: FRANCOIS WALSCHAERTS/AFP Планираните заштеди на социјалните бенефиции, во јавната администрација - вкупно околу 60 милијарди евра за буџетската 2025 година - би можеле полесно да поминат во конзервативниот Сенат отколку во Националното собрание. Во јуни Европската комисија покрена постапка поради високиот долг на Франција. Ситуацијата ја следат и рејтинг агенциите. Со дефицит од шест отсто од БДП годинава и долг од 113 отсто од БДП, состојбата на буџетот е драматична. По гласањето доверба следува гласање недоверба Недолго откако германскиот канцелар Олаф Шолц на 16 декември го постави прашањето за довербата во Бундестагот, може да се реши судбината на неговиот француски колега. Според сегашниот план, францускиот буџет за 2025 година треба да ја напушти комисијата за посредување со еднаква застапеност од двата дома на парламентот во последната недела пред Божиќ. После тоа, Националното собрание мора да ја донесе конечната одлука. Можно е француската влада, која се соочува со можен пораз, да се потпре на посебен член од Уставот за да го донесе буџетот без конечно гласање. Доколку власта го искористи членот 49.3, опозицијата има рок од 24 часа да поднесе барање за изгласување недоверба. Доколку тоа барање добие мнозинство, владата би морала да поднесе оставка, а предлог-буџетот би бил соборен. Еве каде ќе се решава судбината на владата на Барние: Поглед во пленарната сала на француското национално собраниеФотографија: Telmo Pinto/NurPhoto/picture alliance Доколку се оствари тоа сценарио, двете најголеми економии на ЕУ ќе се соочат со привремено управување со буџетот, политички парализирани на прагот на клучната година. Тоа привремено управување и во двата случаи е ограничено на законски пропишани и постоечки обврски и служи само за обезбедување на основните функции на државата. Ќе се финансираат плати, пензии и социјални надоместоци, но политичките проекти ќе бидат во мирување. Канцеларот Олаф Шолц и неговиот француски колега Мишел Барние ќе се сретнат следната недела во Берлин. Барние ќе дојде како дел од неговата прва официјална посета како француски премиер. Дали тоа ќе биде средба за запознавање и збогување повеќе не зависи од нив. *Овој текст е првично објавен на германски јазик КоментарВаш коментарРеклама...

ЗдравјеГлобалноРизик од рак на белите дробови поради електронските цигари?Фред Швалер16.11.202416 ноември 2024Многумина се откажаа од цигарите и се префрлија на уживање во никотинската пареа од е-цигарите. Но, дали тоа го намалува ризикот од рак на белите дробови?https://p.dw.com/p/4gKibСè уште не е докажана директна врска помеѓу електронските цигари и ракот на белите дробовиФотографија: picture-alliance/R. PetersРекламаОние кои се откажале од пушењето, а потоа почнале да користат електронски цигари, имаат поголема веројатност да заболат од рак на белите дробови отколку оние кои не користеле електронски цигари, покажа студија спроведена во Јужна Кореја. „Ова е прва голема студија заснована на популација која покажува зголемен ризик од рак на белите дробови кај корисниците на електронски цигари по откажувањето“, вели Џеон Вук Ким, раководител на студијата во Националната универзитетска болница Бунданг во Сеул. Најголем ризик кај поранешните пушачи Истражувачите ги испитувале медицинските досиеја на над четири милиони Корејци кои пушеле класични цигари. Тие ги проверувале податоците за девет години, од 2012 до 2021 година. Истражувачите откриле дека 53.354 луѓе развиле рак на белите дробови, а 6.351 починале во меѓувреме. Поранешните пушачи кои преминале на електронски цигари имале поголем ризик од дијагноза на рак на белите дробови и смрт од рак отколку поранешните пушачи кои целосно престанале да уживаат во никотин. „Нашите резултати покажуваат дека кога станува збор за интервенции за одвикнување од пушење за да се намали ризикот од рак на белите дробови, мора да се земе предвид и потенцијалната штета од користењето на електронските цигари како алтернатива на пушењето“, посочува Ким. Дали е-цигарите се помалку штетни од вистинските цигари? Електронските цигари загреваат течност која се претвора во пареа што се вдишува. Понекогаш содржат тутун, кој е главниот штетен дел од цигарите и кој предизвикува рак. Сепак, електронските цигари содржат и други потенцијално штетни хемикалии, иако на пониски нивоа од тутунските цигари. „Опасните хемикалии кои се наоѓаат во таканаречените производи за испарување кои можат да ги оштетат белите дробови вклучуваат акролеин, формалдехид, дијацетил и ултрафини честички кои можат длабоко да се вдишат. Производите може да вклучуваат и тешки метали како што е олово“, истакнува Ешли Меријанос, вонреден професор на Универзитетот во Синсинати во САД. Многу здравствени работници и организации веруваат дека електронските цигари се многу побезбедни од пушењето тутун. Тие се препорачуваат и како средство за откажување од конвенционалните цигари. Експертите велат дека електронските цигари се безбедни на краток до среден рок, но веројатно нема да бидат без ризик на долг рок. Меријанос вели дека има многу непознати работи околу ова, особено оние кои се однесуваат на долгорочните ефекти врз здравјето на луѓето. „Сегашните резултати сугерираат дека е-цигарите може да се поврзани со предизвикување проблеми со белите дробови, вклучително и астма. Покрај тоа, ограничените студии што ги имаме покажуваат дека индиректната изложеност на аеросоли е поврзана со респираторни симптоми и болести“, вели Меријанос за ДВ. Многу здравствени работници и организации веруваат дека електронските цигари се многу побезбедни од пушењето тутун. Тие се препорачуваат и како средство за откажување од конвенционалните цигари.Фотографија: Alfred Hofer/Colourbox Дали е-цигарите предизвикуваат рак? Течностите од е-цигарите може да содржат многу ниски концентрации на голем број хемикалии за кои се знае дека предизвикуваат рак. Оние кои интензивно користат такви производи можат да ги вдишуваат овие хемикалии секојдневно и многу години. Но, дали има докази дека испарувањето директно предизвикува рак? Не баш – моментално не е познато колку изложеноста на состојките во тие производи е доволна за да предизвика рак. Од една страна, студиите покажуваат дека употребата на помалку од две години не е поврзана со зголемување на бројот на дијагнози на рак. Но, оваа најнова студија од Јужна Кореја е една од неколкуте тековни студии кои покажуваат дека е-цигарите може да го зголемат ризикот од развој на рак подоцна во животот, барем за луѓето кои претходно пушеле традиционални цигари. Студијата објавена во март покажа дека корисниците на вап и пушачите имаат слични промени во ДНК на клетките во устата. Ваквите промени се поврзани на друго место со идниот развој на рак на белите дробови кај пушачите, но не докажуваат дека корисниците на е-цигари нужно ќе развијат рак. Меријанос вели дека на истражувачите им недостасуваат дефинитивни докази за да извлечат заклучоци за долгорочните здравствени ефекти од користењето на електронски цигари. Научниците исто така немаат конкретни докази за тоа дали и колку тоа е поштетно за некои групи луѓе, на пример бремени жени или деца. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаСоединети Американски Држави27-годишната Керолајн Левит ќе биде портпарол на Белата куќа Тагесшау | ЕМФ16.11.202416 ноември 2024Керолајн Левит е паметна, жилава и ефективна, вели Доналд Трамп, номинирајќи ја 27-годишната девојка за портпаролка на Белата куќа.https://p.dw.com/p/4n4X0Керолајн Левит е номинирана за портпаролка на Белата куќаФотографија: Jabin Botsford/Getty Images/AFPРекламаИдниот американски претседател Доналд Трамп ја номинираше Керолајн Левит за портпаролка на Белата куќа. „Имам целосна доверба дека таа ќе заврши одлична работа на говорницата и ќе ја пренесе нашата порака 'Да ја направиме Америка повторно голема' до американскиот народ“, соопшти Трамп во писмена изјава. Левит, според Трамп, е паметна, жилава и се покажала како исклучително ефективна комуникаторка. Керолајн Левит, родена во Њу Хемпшир, беше заменик-портпаролка во втората половина од првиот мандат на Трамп од 2017 до 2021 година. Таа се приклучи на кампањата на Трамп во 2024 година и беше главен портпарол на преодниот тим. Најмладата личност на оваа позиција 27-годишната Левит е позната по својата страсна одбрана на Трамп во интервјуата и бескомпромисниот стил, велат советниците на Трамп. Левит ќе стане најмладата личност во историјата на САД што ќе ја преземе функцијата портпарол на Белата куќа. Најмладиот портпарол досега беше Рон Циглер, назначен од претседателот Ричард Никсон во 1969 година на 29-годишна возраст. Оние кои официјално зборуваат во име на Белата куќа обично се многу присутни во јавноста како лица на владата и секојдневно даваат прес-конференции во владината централа. Меѓутоа, работите беа поинакви во првиот мандат на Трамп. Во Белата куќа на моменти воопшто немаше брифинзи за печатот. Портпаролката во тоа време, Стефани Гришам, ја напушти функцијата по неколку месеци без да направи ниту еден брифинг за новинарите. Наместо тоа, Трамп честопати самиот држеше долги прес-конференции и одговараше на прашања од новинарите. Во исто време, тој тогаш, како и сега, ги оцрни медиумите како „непријатели на народот“. Во првите четири години на функцијата, Трамп имаше вкупно четворица портпароли: Шон Спајсер, Сара Хакаби Сандерс, Стефани Гришам и Кејли МекЕнани. КоментарВаш коментарРеклама...

ЕкономијаГерманијаГерманското здравство „плаче“ за физиотерапевтиЕМФ / дпа16.11.202416 ноември 2024Физиотерапевти, инсталатери на парно греење, негуватели - во многу професии во Германија често има многу непополнети работни места. Каде има најголем недостиг во моментов?https://p.dw.com/p/4n4O6Фотографија: Andriy Popov/Panther Media/picture allianceРекламаЗдравствениот сектор е еден од секторите кои се најмногу погодени од недостигот на квалификувани работници во Германија. Во 2023/2024 година околу 47.400 позиции не можеле да се пополнат со соодветно квалификувани кандидати. Ова произлегува од студија на Центарот за обезбедување на квалификувани работници (Кофа) на Институтот за германска економија (ИВ), кој им е близок на работодавачите. Најмногу тесни грла во овој сектор - со речиси 11.600 непополнети работни места - е во делот на физиотерапевтите. Кај стоматолошките асистенти има 7.350 места, а кај негувателите - 7.100 места. Стареењето на населението може да го зголеми недостигот од вакви стручни работници. „Населението кое старее предизвикува зголемена потреба за здравствени услуги. Ова го зголемува товарот на постоечките квалификувани работници“, пишуваат авторите на студијата. Здравствениот сектор беше на прво место на ранг-листата и во претходните години.Дали сакате да работите како медицинска сестра во Германија?To view this video please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video Tешкотии во градежништвото Вториот најголем недостиг на квалификувани работници се бележи во делот на градежништвото. Тука не можат да се пополнат околу 42.000 работни места. Посебно голем недостиг има во електротехниката (10.350), како и во водоводот, греењето и поставувањето клима уреди (8.700). Според студијата, тесните грла придонесуваат и за бавното темпо на изградба на станови. Со 41.250 непополнети места, трет најголем недостиг на квалификувани работници има во „јавната администрација, одбраната; социјалното осигурување“. Особено многу се погодени јавната администрација, социјалната работа и педагогија, како и згрижувањето на децата и образованието. На четврто и петто место во рангирањето се секторите малопродажба (29.800) и социјални услуги (28.000), не вклучувајќи ги тука домовите.Даночни олеснувања за странските работници во ЕУTo view this video please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video Ситуацијата принудува многу вработени да го намалат работното време Експертот на Кофа, Филип Херцер, гледа проблем пред сѐ во тесните грла во делот на социјалните и здравствените услуги. Тие би можеле да имаат негативно влијание врз недостигот на квалификувани работници во други професии. Скудната понуда на јавни услуги на пример во градинките и старечките домови, често ги принудува родителите и старателите да го намалат своето работно време за да се грижат за децата и старите лица. Во целина, недостигот од квалификувани работници во последната година малку се намали. Помеѓу јули 2023 и јуни 2024 година, имало просечен недостиг од околу 532.000 соодветно квалификувани работници. Тоа се речиси 13 отсто помалку во споредба со периодот една година порано. Сепак, според студијата, историски недостигот на квалификувани работници останува на „многу високо ниво“. КоментарВаш коментарРеклама...

МиграцијаАлбанијаИталијанските центри за азил во Албанија пред затворање?Давид Ел16.11.202416 ноември 2024И вториот обид на италијанската десничарска влада да спроведува процедури за азил надвор од ЕУ не успеа. Повторно суд нареди враќање од Албанија. Ревизорскиот суд во Рим исто така е критичен. https://p.dw.com/p/4myoWИталијанскиот центар за азил во АлбанијаФотографија: Florion Goga/REUTERS РекламаТешко дека можеше да има поголем срам за италијанската десничарска влада. Пред само една недела, на самитот на ЕУ, премиерката Џорџа Мелони го промовираше својот модел за обработување на барањата за азил во трета земја. Но, новоизградениот камп во Албанија – со исклучок на италијанскиот персонал - повторно е празен и тоа по вторпат за краток рок. Уште во октомври Италија мораше да ги врати првите 16 баратели на азил кои беа одведени таму - четворица затоа што тврдеа дека се малолетни или болни, а другите дванаесет затоа што законски имаат право на постапка во Италија. Изминатиот петок владата направи втор обид со седум возрасни мажи од Египет и Бангладеш. Во понеделникот повторно пресврт, откако суд во Рим нареди привремено враќање на седумте лица и случајот го достави до Европскиот суд на правдата (ЕСП) за конечно разјаснување. Брод на крајбрежната стража барателите на азил ги пренесе во Бриндизи во јужна Италија. Со користење на полниот капацитет, италијанската влада се надеваше дека ќе може да донесе до 40 илјади одлуки за азил годишно во Албанија. Но, и еден месец по неколку пати одложуваниот почеток, е нејасно дали воопшто некогаш ќе заживее идејата со кампот во Албанија. Кавга со судството „Сега вистински чекор всушност би бил ако владата на г-ѓа Мелони рече: 'Во ред, се обидовме, но едноставно не е можно'“, вели Кристофер Хајн, политиколог специјализиран за миграциска политика и право за азил при Универзитетот Луис во Рим. Во последните неколку недели Европскиот суд на правдата, како и разни италијански судови изразија загриженост за концептот на безбедни земји на потекло што се практикува во Италија, а особено „во однос на Египет и Бангладеш, но исто така и Тунис, една од главните земји на потекло на барателите на азил во Италија“, вели Хајн во интервју за ДВ. Протести и критики за договорот на Џорџа Мелони со албанскиот колега Еди Рама за миграција Фотографија: Florion Goga/REUTERS Но, наместо тоа, десничарската трипартитна коалиција почна со напади врз судството, со кое веќе си ги одмерува силите и на други полиња. Десноекстремниот вицепремиер Матео Салвини, кој и самиот може да заврши во затвор поради неговото справување со бегалците, рече дека „тоа е уште една политичка пресуда - не против владата, туку против Италијанците и нивната безбедност“. Поумерениот министер за надворешни работи Антонио Тајани исто така зборуваше за „неколку судии кои сакаат на владата да ѝ ја наметнат својата политичка определба“. Технолошкиот мултимилијардер Илон Маск, кој наскоро ќе стане советник за дерегулација во тимот на новоизбраниот американски претседател Доналд Трамп, исто така ги критикуваше италијанските судии на неговата платформа Х. ИОМ: „Нема застрашувачки ефект“ Моделот со Албанија не е единствената рестриктивна мерка со која владата предводена од постфашистичката Фратели д'Италија се обидува да ја спречи нерегуларната миграција во земјата. Од преземањето на власта во октомври 2022 година, таа донесе рестриктивни закони за спасување на бродоломници. Бродовите сега мора да ја завршат својата мисија веднаш штом ќе ги качат првите бродоломци на бродот. Потоа често им се доделуваат далечните северни италијански пристаништа како дестинација, што ги прави мисиите уште поскапи и понеефикасни. Италијанската крајбрежна стража досега мораше да ги врати во Италија сите баратели на азил однесени во Албанија Фотографија: Florion Goga/REUTERS Службата на ОН за миграција признава дека годинава се забележани значително помалку пристигнувања отколку во истиот период минатата година. Но, портпаролката на организацијата потенцира дека „ако ги погледнете пристигнувањата во минатиот месец, кога времето беше лошо, може да се каже дека договорот меѓу Италија и Албанија досега немаше застрашувачки ефект. Во последните единаесет дена само по морски пат се регистрирани повеќе од 3.300 мигранти“. Портпаролката додава дека Европа е далеку од вонредната состојба што ја имаше во 2015 година во однос на бројот на бегалци. Голем интерес како и за договорот на Британија со Руанда Сепак, договорот што Италија го склучи со својот сосед отаде Јадранот, го привлече вниманието и на други европски земји. Данска, Холандија, но и некои политичари од германската опозиција, искажаа идеи за ангажирање на трети земји како „подизведувачи" за контрола на миграцијата. Италија направи преседан во рамки на ЕУ и привлече исто толку внимание колку и Велика Британија со договорот со Руанда, кој летоска беше финално погребан, и тоа откако поранешната ториевска влада веќе имаше инвестирано околу 830 милиони евра. „Правните, логистички и финансиски потешкотии, како што покажа албанскиот модел, се толку големи што на крај целата приказна не се исплати", вели Кристофер Хајн. Станува збор за „очајни обиди за справување со ситуацијата со миграцијата и азилот на погрешен начин, која ниту им одговара на барателите на азил, ниту на оправданите потреби на населението за повеќе ред по ова прашање“, порачува Хајн. Ќе стане ли Албанија за Џорџа Мелони гробница за милиони? Албанскиот модел исто така има потенцијал да стане финансиска катастрофа за Италија, чија што влада смета со тековни трошоци поголеми од 500 милиони до 2029 година. Во меѓувреме се јави и судот на ревизори на длабоко задолжената Италија. Професорот по право од Рим, Хајн, зборува за очигледна диспропорција меѓу трошоците и бројот на баратели на азил и предупредува дека „ова може да има дури и кривични последици“. Според Хајн, Судот на ревизори има и овластување да спречи понатамошни издатоци како резултат на неговата ревизија. Во следните неколку недели се очекува пресуда од највисокиот суд во Италија за прашањето дали државата го прекршува европското право со своите правила за безбедни земји на потекло. Одлуки се чекаат и од ЕСП во Луксембург. Сосема е можно на италијанската влада наскоро да ѝ биде одземена можноста да реши дали да продолжи со примената на „албанскиот модел“. КоментарВаш коментарРеклама...

КонфликтиГерманијаЗеленски го критикува Шолц по телефонскиот разговор со Путин Тагесшау | ЕМФ16.11.202416 ноември 2024По телефонскиот разговор помеѓу германскиот канцелар Шолц и рускиот претседател Путин, Украина изразува незадоволство. Против Путин помага само железна изолација, изјави украинскиот претседател Зеленски. https://p.dw.com/p/4n4J7Украинскиот претседател Зеленски и канцеларот Шолц (архивска фотографија)Фотографија: Kay Nietfeld/dpa/picture allianceРекламаГерманскиот канцелар Олаф Шолц предизвика лутина на Украина со својот прв телефонски разговор со рускиот претседател Владимир Путин по речиси две години. Украинскиот претседател Володимир Зеленски го обвини Шолц дека со телефонскиот повик ја отворил „Пандорината кутија“: „Путин долго време го сака токму тоа. За него е исклучително важно да ја олабави изолацијата во која се наоѓа“, оцени Зеленски. Зеленски потврди дека Шолц однапред го информирал за телефонскиот повик. Министерството за надворешни работи во Киев претходно соопшти дека она што е потребно во справувањето со Путин се „конкретни и силни дејствија што го принудуваат да склучи мир, а не убедување и аppeasement (политика на смирување, н.з.), кои тој ги гледа како знак на слабост и ги користи за своја предност“. Зеленски: Нема да има нов договор од Минск Зеленски истакна дека на Украина ѝ треба „вистински мир“. Нема да има натамошен договор од Минск, додаде тој, мислејќи на двата договори од Минск склучени во 2014 и 2015 година по интензивните дипломатски напори на Германија и Франција. Во тоа време Берлин и Париз заедно се обидоа да посредуваат меѓу Русија и Украина. Но, договорите од Минск не доведоа до сузбивање на конфликтот во источна Украина. Двете страни меѓусебно се обвинуваа за неуспехот на договорите. Шолц: „Русија мора да покаже подготвеност да преговара“ Шолц во телефонскиот разговор со Путин, според сопствени наводи, го повикал рускиот претседател „да стави крај на војната против Украина и да ги повлече своите трупи“. Русија мора да води преговори со Украина за „праведен и траен“ мир, напиша канцеларот на платформата X. Кај Путин нема содржински промени на ставот. Кремљ објави дека може да се постигне договор само доколку Киев ја признае „новата територијална реалност“ во Украина. Со анексијата на полуостровот Крим во 2014 година и во текот на војната која трае од 2022 година, Русија создаде факти во Украина и присвои околу 20 отсто од Украина како дел од својата територија. Но, тоа не е признато на меѓународно ниво, бидејќи Москва ги анектираше окупираните територии во Украина со кршење на меѓународното право. Шолц и Путин претходно последен пат разговараа по телефон на 2 декември 2022 година, односно девет месеца по почетокот на руската инвазија на Украина. КоментарВаш коментарРеклама...

ПанорамаСоединети Американски ДржавиВраќањето на Мајк Тајсон и поразот од Џејк Пол16.11.202416 ноември 2024Поранешниот светски првак во бокс Мајк Тајсон се врати во рингот и загуби од 31 година помладиот Јутјубер, Џејк Пол. Поразот, сепак, го „засладуваат“ големите пари за борбата.https://p.dw.com/p/4n4AXФотографија: Julio Cortez/AP/picture allianceРекламаПоследната борба на 58-годишниот Мајк Тајсон се одржа во 2005 година. „Среќен сум. Никому не морав да му докажам ништо, освен себеси“, изјави Тајсон по вчерашната борба, која се претвори во огромно шоу на фудбалскиот стадион на Далас Каубојс. За победникот Џејк Пол ова е единаесетта победа во 12 борби. Пол стана познат како инфлуенсер, а кариерата на боксер ја почна во 2020 година. Тајсон ја почна борбата агресивно и во првите две рунди имаше повеќе вистински удари отколку неговиот противник, но потоа многу помладиот противник ги презеде работите во свои раце. Дали сега Тајсон се враќа во пензија? Неговиот одговор е дека има уште планови: „Не верувам дека ова беше моја последна борба“, рече тој. Финансиски нова борба би се исплатела во секој случај - за оваа борба двајцата боксери добиле по 40 милиони долари. КоментарВаш коментар...

ПолитикаСоединети Американски ДржавиРазочарување меѓу дворјаните на виконтот ГренелЉупчо ПоповскиКолумна16.11.202416 ноември 2024Во Скопје, Белград, Бања Лука, врвните политичари беа сигурни дека „добриот пријател“ Гренел ќе стане државен секретар на САД. Еуфоријата спласна, него го нема на ниедна од клучните функции. Пишува Љупчо Поповскиhttps://p.dw.com/p/4n46NРекламаМакедонскиот премиер Христијан Мицкоски и Ричард Гренел во Вашингтон, 07.07.2024Фотографија: Nordmazedonischer Premierminister Hristijan MickoskiУтрото на 6 ноември изгледаше како директно од Мар-а-Лаго во Флорида да пристигнал автоматот за исполнување желби. Не во вид на славниот џубокс „Вурлицер“, туку во лицето на вистинскиот Дедо Мраз на балканските патриоти, популисти, националисти, десничари, крајни десничари, нативисти, суверенисти – Доналд Трамп. Нема никакво сомнение дека второто доаѓање на Трамп во Белата куќа ќе предизвика шокантни бранови низ целиот свет. Ќе видиме какви ќе бидат тие. Нема да се занимаваме со тоа какви ќе бидат идните односи со ЕУ, со Германија, на пример, со Кина или Русија, со војните во Украина и на Блискиот Исток. Она што изгледа прилично интригантно е како таа еуфорија во Белград, Бања Лука, Тирана, а за нас посебно важно, во Скопје, наеднаш ја снема. Или се претвори во грицкање нокти. Откако Трамп почна да ги објавува своите номинации за идните министерски и други позиции и кога стана јасно дека во идната највисока номенклатура нема место за „балканскиот виконт“ – Ричард Гренел. Во Белград провладините медиуми и провладините аналитичари не можеа да дочекаат кога Трамп ќе го номинира Гренел за државен секретар, нивниот најголем пријател од опкружувањето на новоизбраниот претседател. Во Скопје, некои од политичарите објавуваа дека доаѓа „златното доба“ за Македонија, по неколкуте средби со Гренел и овде и во Вашингтон. И тука поголемиот дел од политичарите на новата власт веруваа дека доаѓањето на Гренел за шеф на Стејт департментот е неизбежно, како што Земјата се врти околу Сонцето. „Мојот добар пријател Ричард Гренел“ Најдалеку отиде министерот за надворешни работи, Тимчо Муцунски, рано утрината на 6 номеври. Тој мислеше дека ги знае сите тајни на дневно-ноќните сеанси во Мар-а-Лаго за распределба на функциите пред да се случи победата и по неа. Муцунски му честиташе победа на Трамп објавувајќи фотографија на која тој и премиерот Христијан Мицкоски седат со Гренел и напиша: „Со нетрпение очекувам да работам со мојот добар пријател Ричард Гренел и новата администрација на Трамп да ја унапреди нашата заедничка визија за глобален мир и просперитет. Заедно, можеме да изградиме силни партнерства и да поттикнеме позитивни промени на меѓународната сцена“. Ваков аматеризам, поплавен од нескротливата желба сопствениот адут да се проектира во одлуките на транзицискиот тим и на самиот Трамп, без да се знае што навистина се случува во Мар-а-Лаго, не е забележан во аналите на македонската дипломатија. Тоа може да му се припише на неискуството на Муцунски, на екстремното брзање да се нареди во стројот на американските победници (а таму самиот Гренел да му помогне да се смести), но во основа тоа покажува длабока неумешност да се разбере што се случува во Америка, кои ќе бидат приоритете на идната администрација и каде ќе биде регионот, и Македонија како негов мал дел, во плановите и активностите на следната екипа на Стејт департментот. Муцунски можеше да ја препрати истата честитка до сенаторот од Флорида, Марко Рубио, номинираниот за државен секретар и да ги исфрли или смени зборовите „мојот добар пријател Ричард Гренел“, а другото да остане исто. Според она што пишуваат новинарите од Вашингтон и Њујорк, Рубио лесно ќе ја помине номинацијата во Сенатот, па Муцунски посрамотен од избрзаната честитка можеби ќе причека сенаторот од Флорида и официјално да стане државен секретар и да ги испрати сличните поздрави. Премиерот Мицкоски беше малку поумерен, но во слична егзалтација. Тој меѓу првите неколкумина во Европа му ја честита победата на Трамп утрото на 6 ноември, пред Муцунски. „Оваа победа е потврда на длабоката верба на американскиот народ во принципите на слободата и демократијата. Со нетрпение очекуваме натамошно продлабочување на нашето цврсто партнерство и соработка, особено во областите на безбедноста, економскиот развој и демократските реформи“, напиша Мицкоски во честитката. Спласната еуфорија Но подоцна во денот и тој не издржа, па се се пофали пред новинарите колку бил близок со некои луѓе од тимот на Трамп. „Знаете, на почетокот на август или на крајот на јули во Македонија беа Хауард Лутник, кого што можевте да го видите како стои веднаш до семејството на господинот Трамп денеска на прес-конференцијата. Господинот Лутник е претседател на транзицискиот тим во којшто се пет члена, меѓу кои е и Дон Џуниор, односно синот на претседателот Трамп. Tаму е и сега потпретседателот Џеј Ди Венс, таму е самиот нов претседател на САД, таму е госпоѓата Мекмахон и претседател на тој тим е Хауард Лутник, Тој беше тука, разговараме за многу проекти, остана подолго време, комунициравме денеска, разменивме и по некоја порака“, рече Мицкоски. После тој прв еуфоричен ден, атмосферата кај владините луѓе спласна, па тие гледаа како еден по еден нивните пријатели, или фаворити ако сакате, ги снемува од списокот на номинираните. Во оваа битка за наклоност, српскиот претседател, како и многупати досега, отиде најдалеку од регионалните лидери. Тој пет дена по изборите лично разговараше со Трамп за да му каже дека поддршката во Србија за неговиот избор за претседател на САД „била најголема во цела Европа“, а потоа во изјавата на неговиот профил на Инстаграм рече: „Благодарен сум му на Трамп што одлично знаеше многу работи за Србија. Немате да верувате – дури зборуваше и за спортските успеси на нашата земја“. И разговорот го окарактеризира како „одличен, содржаен и многу срдечен“.Критичарите на Ричард Гренел ги потсетија луѓето вклучени во транзицијата во САД на неговата бодликава личност, која на погрешен начин комуницираше со некои клучни луѓе блиски до Трамп, напиша „Политико“Фотографија: Sven Hoppe/dpa/picture alliance Но Вучиќ не би бил тоа што е ако не се претстави во посјајно светло отколку што е, па подоцна на новинарите им изјави дека бил меѓу првите 15 светски лидери со кои разговарал Трамп. Тоа не е ни блиску до вистината, туку многу далеку – до телефонската конверзација со Вучиќ, Трамп веќе разговараше со најмалку 60 светски лидери. На некои и директно им се јави и ги најде во неочекувани околности. На пример, телефонот на ирскиот премиер Сајмон Харис заѕвони кога тој со автобус беше во северниот дел на Ирска во кампањата за изборите што ќе се одржат на 29 ноември. Тој на оние што го чекаа насобрани во еден мал град им се извини затоа што доцни 20 минути. „Извинете, но ме задржа претседателот Трамп“. Вучиќ, пак, веднаш ги пренасочи очекувањата од Гренел (кому му даде и орден, а со кого и зетот на Трамп, Џаред Кушнер, планира големи инвестиции на местото на урнатиот од НАТО генералштаб), кон оној што сега во голем дел од американската јавност се претставува како копретседател на САД – Илон Маск. „Трамп одлично ја познава Србија, посебно Илон Маск, кој беше заедно со него. Мислам дека неговата победа донесе мал зрак надеж за светот“, го дообјаснуваше потоа разговорот српскиот претседател. Како да се допре до Рубио? Ако го нема Гренел во првата постава на луѓето околу Трамп, тогаш кого нашите нови власти би го претставиле како „добар пријател“? За синот на кубанските емигранти, Марко Рубио, тоа не би можело да се каже. Тој е сенатор од 2010. Рубио влезе во претседателската трка во 2016 година, соочувајќи се со преполното поле на Републиканската партија во кое беше вклучен и Трамп. Тој ја напушти трката откако Трамп го порази во неговата родна Флорида. Рубио и Трамп разменија вербални удари за време на трката, при што Трамп го нарече Рубио „Малиот Марко“. Рубио одговори со навреда за големината на рацете на Трамп и нарекувајќи го „измамник“ и „вулгарен“. Нивниот однос се подобри кога Трамп беше во Белата куќа. Како заменик-претседател на Комитетот за разузнавање на Сенатот и член на Комитетот за надворешни односи, Рубио сега често разговара за странски воени и економски закани, особено за Кина. Тој предупредува дека Кина, Иран, Северна Кореја и Русија сè повеќе соработуваат против САД. „Сите тие споделуваат една цел, а тоа е, тие сакаат да ја ослабат Америка, да ги ослабат нашите сојузи, да ја ослабат нашата позиција и нашата способност и нашата волја“, рече тој во говорот минатиот март. Јасно е дека светогледите на Рубио во надворешната политика пролетуваат над Балканот. А да не ја споменуваме Македонија. Второто големо очекување на балканските дворјани од виконтот Гренел беше тој евентуално да стане советник за национална безбедност на Трамп. Надежите за таа функција или онаа во Стејт департментот се зголемија кога Трамп на крајот на септември во Њујорк се сретна со украинскиот претседател Володимир Зеленски. Покрај Трамп, на таа средба беше и Ричард Гренел. Тоа за овдешните дворјани изгледаше како непобитен доказ дека за Гренел е предодредена голема функција.Како да се допре до Марко Рбио?Фотографија: Michael Brochstein/ZUMAPRESS/picture alliance Но во првото распределување на номинациите местото советник за национална безбедност отиде кај конгресменот Мајк Волц (исто од Флорида), уште пред да биде објавена онаа на Рубио. Трамп на својот профил на социјалната мрежа Truth Social објавувајќи ја номинацијата рече дека Волц е „експерт за заканите што ги претставуваат Кина, Русија, Иран и глобалниот тероризам“ и „шампион на мојата агенда за надворешната политика Америка прво и ќе биде огромен шампион во нашата потрага по мир преку сила“. Волц е познат јастреб околу Кина. Тој ја нарече Кина „егзистенцијална закана“ за САД во интервју за Фокс њуз во 2020 година. Истиот ден, во понеделникот, Трамп објави дека ќе ја постави конресменката од Њујорк, Елизе Стефаник за амбасадор во ОН. Кога потоа „Њујорк тајмс“ објави дека се очекува Доналд Трамп да го именува сенаторот Марко Рубио за свој државен секретар, некои од најнаклонетите кон Гренел МАГА онлајн воини побрзаа да стават сомнеж во изборот и дали одлуката всушност била направена од Трамп. Веројатно, балканските дворјани внимателно ги читаа вестите во вторникот (12.11) во кои се велеше дека сојузниците на Рик Гренел тврдат оти номинацијата на Рубио не е завршена работа. „Сè уште ја чекаме одлуката од претседателот Трамп и раководството на кампањата за тоа каква е нивната официјална одлука“, рече еден сојузник на Гренел во вторникот наутро за американското издание на „Политико“. „Она што го слушавме е дека не е донесена одлука“. Подоцна во вторникот наутро, самиот Гренел одговори на објавата велејќи дека одлуката не е конечна и неговите сојузници не се откажуваат од борбата: „Престанете да се мачите. Не е точно“. Гренел беше поранешен директор за национално разузнавање на Трамп, а исто така служеше како негов амбасадор во Германија и негов специјален претседателски пратеник за мировните преговори за Србија и Косово. Тој е контроверзна личност во круговите на Трамп, и покрај тоа што има воспоставено блиски односи со членовите на семејството на Трамп, вклучувајќи ги Меланија Трамп и Џаред Кушнер. На некои луѓе блиски до Трамп не им се допадна тоа што изгледаше дека Гренел активно лобира за улогата на државен секретар - големо „не“ во светот на Трамп. Зад сцената во изминатите неколку дена, критичарите на Гренел, исто така, ги потсетија луѓето вклучени во транзицијата на неговата бодликава личност, која на погрешен начин комуницираше со некои клучни луѓе блиски до Трамп, напиша „Политико“. Веста за изборот на Рубио за државен секретар значеше дека „мојот добар пријател Гренел“ (Муцунски) отишол прилично назад во новата номенклатура. Расолот допрва ќе стаса Од целиот круг луѓе од околината на Трамп што ги познаваат овдешните дворјани останува само Хауард Лутник, копретседавачот на транзицискиот тим на Трамп. Милијардерот од Волстрит и неговата транзициска копретседавачка, Линда Мекмахон, до денот на инаугурацијата на 20 јануари имаат задача да пополнат околу 4.000 позиции во федералната влада. Лутник гледа дека додека тој се занимава со транзицијата други луѓе ги пополнуваат клучните места. Тој го сака местото министер за финансии. Меѓу Лутник и инвеститорот Скот Бесент, како и меѓу нивните поддржувачи, владее вистинска „студена војна“ кој да ја добие наклонтоста на Трамп за оваа исклучително важна функција. Еден од главните фактори што ја одложува одлуката е количеството на контрола што Лутник ја извршува при одредувањето на информациите што доаѓаат до новоизбраниот претседател. Бесент, сопственик на хеџ-фонд, ќе се состане со Трамп во Мар-а-Лаго во петок, објави „Вашингтон пост“. Министерот за финансии е моќна позиција чија јурисдикција ги вклучува финансиските пазари, издавањето на американскиот долг, прашањата за економската национална безбедност, даночната политика и јачината на доларот. Бесент, кој беше малку познат во политичките кругови во Вашингтон пред кампањата, се здоби со важност на националната сцена откако се појави како еден од главните економски советници на Трамп. Тој одржува блиски врски со традиционалистите од Волстрит. Во оваа тешка битка за позиции Трамп можеби ќе го врати Лери Кудлоу, врвен економски советник за време на првиот мандат, во неговата администрација, напиша „Волстрит џорнал“. За време на првиот мандат на Трамп, Кудлоу го водеше Националниот економски совет и тогаш често беше на телевизија, минимизирајќи ја сериозноста на економскиот колапс предизвикан од Ковид-19 и предвидуваше брзо закрепнување. Можеби веќе во сабота или недела ќе се знае дали Хауард Лутник, еден од оние луѓе кои дојдоа во Скопје да се сретнат со Мицкоски, ќе биде дел од врвниот круг околу Трамп. А и да биде, политички и економски тој нема да има никакви врски со Македонија, освен да му каже некој добар збор на Марко Рубио за македонските политичари додека овој размислува за Кина и Иран. А во меѓувреме да се чека „мојот добар пријател Ричард Гренел“ да добие некоја нова функција од далеку понизок ранг за Западен Балкан. Расолот допрва ќе стаса за политичко отрезнување од политичката еуфорија. Дополнително, кога се знае дека токму првата администрација на Трамп одигра огромна улога во изработката на Преспанскиот договор и неговото потпишување. Толку колнат од овдешните популисти и националисти. Оваа колумна го изразува личното мислење на авторот и може да не се совпаѓа со редакцискиот став на македонската редакција на Дојче Веле или со ДВ во целина. Љупчо Поповски Уредник, новинар и политички аналитичарКоментарВаш коментарРеклама...

КонфликтиСоединети Американски ДржавиДали Израел во 2025-та ќе го анектира Западниот Брег?Давид Ел16.11.202416 ноември 2024Додека Трамп го пополнува својот тим за Блискиот Исток со хардлајнери, министри во Израел зборуваат за анексија на Западниот Брег. Палестинците стравуваат за својата егзистенција, но и за Трамп некои работи се на коцка.https://p.dw.com/p/4n0dHФотографија: Ohad Zwigenberg/AP Photo/picture alliance РекламаНеизвесност, загриженост, цинизам - вака Симон Енгелкес го опишува моменталното расположение во Рамалах. Таму тој раководи со канцеларијата на фондацијата „Конрад Аденауер“, која е блиска до конзервативната германска партија ЦДУ. „Многу луѓе овде стравуваат, меѓу другото, од проширување на израелските населби и пунктови и од можна анексија на делови од Западниот Брег“, вели Енгелкес за ДВ. Причина за голема загриженост се претстојната промена на власта во САД - и исчекувањето на десничарската, религиозна израелска влада. Во понеделникот, десноекстремниот израелски министер за финансии, Безалел Смотрич, во Кнесетот во Ерусалим рече: „2025 година, со Божја помош, ќе биде година на суверенитет во Јудеја и Самарија“. Ова се однесува на Западниот Брег, кој според меѓународното право е окупирана палестинска територија. Израелската влада, пак, ги користи библиските имиња за регионот. Амбасадорот на Трамп за Ерусалим - поглед на светот без Палестинци Досега познатите кадровски решенија на Доналд Трамп сугерираат дека следната американска администрација нема да го критикува таквиот пристап, туку повеќе би го поздравила: преферираниот кандидат на Трамп за амбасадорската функција во Ерусалим, поранешниот гувернер на Арканзас, Мајк Хакаби, притоа игра клучна улога. „Тој го сака Израел и Израелците, а Израелците го сакаат него“, напиша Трамп во една изјава. Хакаби очигледно има помал интерес за Палестинците: Во американските медиуми кружи видео од 2008 година на кое се слуша како Хакаби вели: „Не постои такво нешто како Палестинец“. Според него, има Арапи и Персијци - но Палестинците се „политичка алатка за одземање на територија од Израел“. Евангелистичкиот христијанин Хакаби и самиот постојано зборува за Јудеја и Самарија наместо за Западниот Брег. Тој меѓународно правно нелегалните израелски населби таму ги нарекува „заедници“, а окупацијата - исто така нелегална според последниот извештај на Меѓународниот суд на правдата - според него не ни постои.Мајк Хакаби не е непознат во Израел: Кога во 2015 година се бореше за републиканска номинација за претедателски кандидат, тој се сретна со израелскиот премиер Нетанјаху и дури и одржа донаторска вечера во населба на Западнот Брег Фотографија: ßEPA/AMOS BEN GERSHOM/GOVERNMENT PRESS OFFICE/HANDOUT/dpa/picture alliance Израел се потпира на поддршка на „најмногу произраелски настроениот американски претседател“ Со враќањето на Доналд Трамп во Белата куќа, израелската влада чувствува силен ветер во грбот за своите идни планови. Премиерот Бенјамин Нетанјаху исто така го менува својот главен дипломат во Вашингтон: нов амбасадор ќе биде Јехиел Лајтер, кој и самиот живее во населба меѓу Ерусалим и Хеброн - и од едно здружение на доселениците е пофален како „централен партнер во заложбата за Јудеја и Самарија во англиското говорно подрачје“. Лајтер со години се залага за анексија и во одреден период беше член на „Еврејската одбранбена лига“, која повикува на протерување на Палестинците од „еврејската наследена земја“ и беше класифицирана од ФБИ како насилна екстремистичка еврејска организација.Во септември 2020 година, Доналд Трамп го организираше свеченото потпишување на Аврамскиот договор, со кој Израел првично ги нормализираше своите односи со Бахреин и Обединетите Арапски Емирати, а потоа и со Мароко и Судан Фотографија: Alex Wong/Getty Images Први чекори кон анексија - и остра критика Сè уште не е јасно како всушност може да изгледа можната анексија на Западниот Брег. Би било можно да се обноват плановите суспендирани во 2020 година за прогласување на целата Јорданска долина за израелска територија. Со ваквиот предлог Нетанјаху беше во лов на гласови од десницата - на моменти и со одобрување на Трамп - но на крајот се откажа од плановите во текот на преговорите за Аврамскиот договор. Се вели дека министерот за финансии Смотрич веќе му наложил на одделот за населби во Министерството за одбрана и на цивилната администрација да направат подготовки за анексија следната година. Германскиот амбасадор во Тел Авив, Штефен Зајберт, веднаш предупреди дека ваквата најава ја загрозува стабилноста на регионот: „Секоја подготовка за спроведување на оваа цел јасно го прекршува меѓународното право“. Германската влада и САД официјално продолжуваат да се залагаат за решение со две држави - дури и ако тоа станува сè понереално со оглед на децениската изградба на израелски населби на Западниот Брег. Нетанјаху долго време се противи на какво било признавање на палестинска држава, а тоа стана уште поизразено по терористичкиот напад на Хамас на 7 октомври 2023 година.Како министер за финансии, Безалел Смотрич има одредени овластувања со кои може да ги турка напред плановите за анексија - и, според извештаи во медиумите, веќе ги направил првите чекори во таа насокаФотографија: Bezalel Smotrich/newscom/picture alliance Нема јасна перспектива за Палестинците Фокусот е веројатно ставен на таканаречените Ц-региони, кои сочинуваат околу 60 проценти од Западниот Брег: како дел од процесот во Осло, Израел и Палестинските автономни власти во 1990-тите го поделија Западниот Брег во категории А, Б и Ц - од палестинска самоуправа до безбедносна и цивилна контрола од страна на Израел. Областите Ц вклучуваат и многу важни патишта, така што Палестинците кои патуваат низ Западниот Брег често се соочуваат со израелската окупација. Во Ц-регионите веќе сега има повеќе доселеници отколку Палестинци, објаснува Енгелкес и ги наведува последиците од можна анексија: „Палестинските градови и села би останале во изолирани енклави, практично како острови на самоуправа, кои би биле опкружени од израелските територии. Тоа веројатно би значело уште поголеми ограничувања на движењето на Палестинците и изгледите за решение со две држави и идна палестинска држава на крајот би станале невозможни.“ Сосема е нејасно што за Палестинците кои живеат таму би значело анексија на дополнителни територии: десничарско религиозната влада на Израел веројатно нема да им даде целосно државјанство. Организациите за човекови права веќе го обвинуваат Израел дека создава режим на нееднакви права на Западниот Брег сличен на поранешниот расистички систем на апартхејд во Јужноафриканската Република. Анексијата без државјанство што го прекршува меѓународното право ќе ја доведе оваа нееднаквост до крајност. Кандидатот на Трамп за амбасадор, Мајк Хакаби, во минатото неколкупати се изјасни за целосно отстапување на сегашните палестински територии на Израел и изградба на палестинска држава на територија на соседна муслиманска земја.Во големи делови на Западниот Брег, израелските сили се дел од секојдневието на улиците - армијата постојано спроведува контролиФотографија: Majdi Mohammed/AP/dpa/picture alliance За Трамп многу работи се на коцка Во никој случај не е сигурно дали Доналд Трамп би поддржал такви планови. По настапот на министерот за финансии Смотрич во Кнесетот, поранешниот советник на Трамп, Џејсон Гринблат, рече дека израелските министри не треба да бидат премногу сигурни во согласноста на Трамп. „Трамп прво би повикал на консултации и би сакал да ги процени последиците од проширување на Аврамскиот договор по кое копнееше“, смета Томас Ворик од вашингтонскиот Атлантски совет. „За израелските министри не би било мудро да го стегаат Доналд Трамп додека тој сака да го забави темпото“, изјави Ворик за ДВ. Голема анексија би можела да ги налути арапските регионални сили и ако тоа го спречи проширувањето на Аврамскиот договор, тоа би било сериозно назадување за Трамп. Нил Квилијам од лондонскиот тинк-тенк Чатам хаус, исто така го именува Аврамскиот договор како централна политичка цел за вториот мандат на Трамп - заедно со завршувањето на војната против терористичките организации Хамас и Хезболах. „Тој сака да го зголеми бројот на земји кои ги нормализираа односите со Израел, а на Саудиска Арабија е ставен неговиот главен фокус. Ријад ќе се колеба сѐ додека Трамп не се посвети на долгорочната цел за палестинска држава.“ КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаГерманијаШолц за првпат по две години разговараше со Путин БГ/ ДПА15.11.202415 ноември 2024Германскиот канцелар Олаф Шолц за првпат по пауза од две години телефонски разговараше со рускиот претседател Владимир Путин. Шолц се заложил за Украина, Путин барал да се земат предвид руските безбедносни интереси. https://p.dw.com/p/4n3dcГерманскиот канцелар Олаф Шолц телефонски разговараше со рускиот претседател Владимир ПутинФотографија: Kay Nietfeld/Sputnik/AP/dpa/picture allianceРеклама„Канцеларот ја потврди континуираната и непоколеблива германска солидарност со Украина во очи на руската агресија, која трае веќе речиси 1.000 денови“, соопшти кабинетот на Олаф Шолц по едночасовниот разговор со Владимир Путин. „Шолц дал уверување дека Германија ќе продолжи да ја поддржува Украина, вклучително и во воената сфера, во блиска координација со европските и меѓународните партнери“. Претходно германскиот канцелар разговарал со украинскиот претседател Володимир Зеленски, а најавено е дека ќе разговара со него повторно. Неименуван извор од кабинетот на Зеленски изјави за агенцијата Ројтерс, дека Зеленски го предупредил Шолц да не разговара со Путин, предупредувајќи дека тоа само ќе ја намали изолацијата на рускиот претседател и ќе ја продолжи војната. Шолц „ја осудил руската агресивна војна против Украина и го повикал претседателот Путин да и стави крај и да ги повлече трупите“, додаваат неговите портпароли. Барањата на Путин Според Кремљ, рускиот претседател му порача на Шолц дека евентуалниот договор за крај на војната во Украина треба да ги земе предвид руските безбедносни интереси, да биде базиран на „новата територијална реалност“ и да ги адресира корените на конфликтот. Кусо пред разговорот со Путин, во обраќање во парламентот, Шолц уште еднаш потврди дека Германија нема да ја снабди Украина со ракети со долг дострел од типот Таурус, кои Киев постојано ги бара. Целта на германскиот канцелар е да се обиде да организира втора мировна конференција за Украина, но овојпат и со учество на руски претставници. Засега, нема датум за одржувањето на таква конференција. Следната недела Шолц ќе присуствува на Самитот на Г20 во Бразил на кој е поканет и шефот на руската дипломатија Сергеј Лавров. Засега нема најави за нивна средба. КоментарВаш коментарРеклама...

ПанорамаГерманијаДубаи-чоколадна треска ја зафати ГерманијаTo view this video please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 videoПанорамаГерманијаСами Бехбани15.11.202415 ноември 2024Дубаи-чоколадото е рецепт од Обединетите Арапски Емирати кој благодарение на социјалните медиуми се претвори во глобален феномен. Во Германија чекор со ваквиот „хајп“ пробуваат да фатат и големите брендови и малите компании.https://p.dw.com/p/4n2fGРекламаЧоколадото „Дубаи“ ја освојува Германија. Дури и швајцарскиот бренд за чоколада Линд сега смисли сопствено ограничено издание. За 15 евра по табла! На денот на лансирањето на новиот производ во оваа продавница на Линд во Берлин, тој веднаш се распродаде. Но, има и попристапни верзии. Какви, погледнете во видеото!...

ЗдравјеСеверна МакедонијаДетската клиника без хидрофор и со ризична кујна ДТЗ15.11.202415 ноември 2024„Замислете, да имаме пожар по спратови, ние немаме притисок, односно немаме вода за гасење пожар. Е, ова е високо ризичен момент“, рече директорот Реџеп Мемеди на прес-конференција во Скопје.https://p.dw.com/p/4n2n5Детската клиника без хидрофор, со стари лифтови и ризична кујнаФотографија: DW/P. Stojanovski РекламаНиза наталожени проблеми на Детската клиника во Скопје излегоа на површина по прес-конференцијата на директорот Реџеп Мемеди, којшто е четири месеци на оваа функција. Тој алармира дека кујната во која се подготвува храна за пациентите е во амортизирана состојба, лифтовите се стари над 40 години и два од нив се вон функција, а надвор од употреба е и хидрофорот од кој се напојуваат со вода хидрантите. Тој вели дека има неколку пумпи за вода што секојдневно прават дефекти, па секоја недела има проблем и недостаток на вода. Една од тие пумпи е хидрофор што обезбедува висок притисок за хидрантите што се на спратови во случај на пожар и тој хидрофор од 2018 година е надвор од употреба. „Замислете, да имаме пожар по спратови, ние немаме притисок, односно немаме вода за гасење пожар. Е, ова е високо ризичен момент“, рече Мемеди на прес-конференција во Скопје. Најави дека за кратко време ќе биде обезбедена комплетно нова пумпна станица и ќе се монтираат комплетно нови лифтови. Амортизирана кујна, стар инвентар... Мемеди вели дека кујната каде се подготвува храната за децата и за бебињата е во комплетна амортизирана состојба, со инвентар што е над 20 години стар, што е многу тешко да се одржува по стандарди како што треба, со простории што се руинирани. „Во вакви простории на Детската клиника, со години се подготвува храната за деца. Ова не е високоризично? Веднаш презедов мерки - изготвување решенија и сега сме во фаза на решавање на овој проблем - просторно и во обезбедување комплетно нова опрема и инвентар“, вели директорот. Во однос на забелешките од инспекцискиот надзор дека на Клиниката дежураат специјализанти, Мемеди рече дека специјализантите се присутни во секое време. „Недостатокот на кадар е системски проблем што се провлекува со години. На нашата Клиника дежураат и специјализанти, меѓутоа во секое време тука се достапни специјалистите, кои исто така дежураат. Значи, не дека немаме специјалисти дежурни кои апсолутно дежураат. Меѓутоа, секако дека имаме сериозен недостаток на кадар. Во последните 14-15 години од нашата Клиника заминале 40 специјалисти, половина од нив во пензија, а половина во приватното здравство и се поставува прашањето, зошто се случил ваков егзодус на стручен кадар од Детската клиника? Тоа прашање треба да се анализира“, смета Мемеди. Помала стапка на смртност Во однос на смртноста на Детската клиника, Мемеди смета дека сега има двапати помала стапка на смртност во споредба од пред пет години. „Сега имаме скоро двапати помала стапка на смртност во споредба со пред пет години, односно трипати помала смртност во споредба со пред девет или 10 години, кога имало во просек и по девет умирања месечно, т.е. на секој трет ден по еден смртен исход просечно“, вели Мемеди. КоментарВаш коментарРеклама...

ЕкономијаСеверна МакедонијаБуџетот краток - листата на желби долга ДТЗ15.11.202415 ноември 2024Врие од незадоволство во правосудството и во културата, кои бараат повеќе средства и проектирање на реални буџети кои ќе ги исполнат основните услови за фукционирање на институциитеhttps://p.dw.com/p/4n19AБуџетот краток - листата на желби долгаФотографија: picture-alliance/K. OhlenschlägerРекламаПредлог-буџетот на 2025 година, кој е во собраниска процедура, предизвика лавина реакции кај институциите коишто бараат повеќе средства за реализирање на планираните проекти. Врие од незадоволство во правосудството и во културата, кои бараат повеќе средства и проектирање на реални буџети кои ќе ги исполнат основните услови за фукционирање на институциите. Алармантен недостиг на пари и кадри Јавниот обвинител на Северна Македонија, Љупчо Коцевски, пред членовите на собраниската Комисија за финансирање и буџет укажа дека износот на средствата предвидени за Јавното обвинителство и за следната година изнесуваат околу 0.2% од вкупниот износ на планираниот Буџет, што повторно е само половина од законски предвидениот минимум неопходни за ефикасност на постапките. „За сите овие реформи што како држава сме ги ветиле, а се однесуваат на работата на Јавното обвинителство, не се предвидени речиси никакви дополнителни средства во предлог-буџетот за следната година. Повторно и годинава, наместо законски одредениот износ на буџетот за обвинителството во висина од 0.4% од вкупниот државниот буџет, ни се одредуваат околу 14 милиони евра или нешто повеќе од 0,2%. Половина од законскиот минимум“, вели тој. Јавното обвинителство и писмено се произнесе дека ваквата буџетска рамка не е доволна за покривање на основните потреби на обвинителството, особено во услови на општ раст на трошоците по сите основи. „Како државен јавен обвинител чувствувам обврска и пред вас, народните избраници, да укажам дека проблемот со недостатокот на материјални и кадровски ресурси во обвинителството станува алармантен“, вели Коцевски. Вака како што е предложен буџетот за 2025 година, повторно е најнизок од сите обвинителства во регионот - и според процент од вкупниот буџет што се издвојува, но и според вкупен обем на издвоените средства. „Без доволно средства, не може да се зборува за реална поддршка на системот за ефикасна правда“, посочува јавниот обвинител. Поради недостиг на финансии, но и одредени законски слабости, одливот на кадар од обвинителството е огроменФотографија: Petr Stojanovski/DW Одлив на кадар Поради недостиг на финансии, но и одредени законски слабости, одливот на кадар од обвинителството е огромен, како по основ на пензионирање, така и по други основи. И меѓу јавните обвинители каде од предвидените 260 јавнообвинителски места пополнети се само 170, но и кај јавнообвинителската служба во која од систематизирани околу 1.000 работни места, пополнети се околу 360. „Практично работиме со една третина од потребните капацитети во службата која е поддршка на обвинителите, како и со над 30% помалку обвинители од оние кои ни се предвидени како минимум за ефикасност. Тоа се наведува и во Извештајот за ефикасност и квалитет на правдата во Европа на Европската комисија за ефикасност на правдата на Советот на Европа, каде стои дека со 8,5 јавни обвинители на 100 илјади жители ние сме далеку под европскиот просек од 12,2. За жал, континуираниот одлив на кадри не сме во можност да го надоместиме затоа што веќе известени сме дека и за следната 2025 година на обвинителството нема да му биде одобрено ниту едно вработување“, укажува Коцевски. Незадоволство и кај филмските работници Друштвото на филсмките работи упати отворено писмо до министерот за култура Зоран Љутков, во кое реагира на предлог буџетот за филм за 2025 година и барa од Владата, Министерството за култура и Министерството за финансии негово ревидирање и проектирање на реален буџет за филм. „Во момент кога сме длабоко навлезени во четвртиот месец од мандатот на в.д директорката на Агенцијата за филм, период во кој снимања речиси и да нема, не е потпишан ниту еден договор за финансирање на веќе одобрени проекти, не е прегледан ниту еден извештај за наменско трошење на средства, исплатите кон тековни и веќе реализирани проекти се стопирани и во кој годинешниот конкурс за производство на филмови е поништен, радоста исчезна, а одржувањето на надежта стана невозможно“, се посочува во писмото. Во него се додава дека македонските продуценти секојденево се соочуваат со притисоци и закани за меѓународни тужби и откажување на соработки, а државата престанува да биде дел од европското филмско семејство. „Загрозено е и нашето членство во значајни регионални, европски и светски организации и асоцијации. Во време кога филмските професионалци се во немилост и страдаат за елементарна егзистенција, а филмските продукции бараат алтернативни начини да опстанат, дојде и информацијата дека во предложениот буџет за 2025та година, ставката за филм изнесува само 2.4 милиони евра, бројка која е пониска и од основниот буџет за 2024 година. Оваа вест, секој еден филмаџија ја дочекува во шок и неверување“, велат тие. Филмските работници се децидни дека предложениот буџет за филм за 2025 година не е доволен за елементарно да се покријат потребите на кинематографијата. Затоа бараат од Владата, од Министерството за култура и Министерството за финансии ревидирање на овој предлог и проектирање на реален буџет за филм. Незадоволство поради предлог-буџетот изрази и опозициската СДСМ, која најави дека нема да го поддржи во Собранието и поднесе 200 амандмани. Фотографија: Petr Stojanovski/DW Се крати на животна средина - се зголемува на луксуз Незадоволство поради предлог-буџетот изрази и опозициската СДСМ, која најави дека нема да го поддржи во Собранието и поднесе 200 амандмани. Во предложениот буџет, според опозициската СДСМ, се намалени парите за животна средина, за енергетика и квалитет на воздух. Опозицијата е загрижена и што буџетот во секторот одбрана се намалува, додека за 75% се зголемуваат средствата за набавка на службени возила. „Дополнително, она што загрижува е драстичното зголемување на средствата за МВР наспроти средствата за Министерство за одбрана. Како земја членка на НАТО, сметаме дека намалувањето на средствата за буџетот на армијата е несоодветен и недозволен“, порача во четвртокот (14.11) лидерот на СДСМ, Венко Филипче на комисиската расправа којашто се води во парламентот. Опозицијата крритикува и дека има се помалку пари за развој на енергиката, парите за гасификација се речиси преполовени, додека за енергетска трансформација нема ништо. Министерката за финансии Гордана Димитриеска-Кочоска во експозето по предлог-буџетот за 2025 година во Комисијата за финансирање и буџет рече дека тој е дизајниран за исполнување на определбата за фискална консолидација и обезбедување фискална одржливост. „Клучно е дека тој е визија на Владата за наредната година којашто базира на реални макроекономски претпоставки и фискални проекции. При тоа обезбедува непречено функционирање на институциите и државата и редовно сервисирање на обврските“, истакна министерката. Вкупните приходи на Буџетот за 2025 година се планирани на ниво од 358 милијарди денари, додека расходите се планирани на ниво од 400 милијарди денари. Буџетскиот дефицит е проектиран на ниво од 41,3 милијарди денари или на ниво од 4% од БДП и е понизок за околу 3,3 милијарди денари. КоментарВаш коментарРеклама...

КонфликтиСеверна КорејаКим наредил масовно производство на дронови - камикази ЖА15.11.202415 ноември 2024Севернокорејскиот лидер Ким Јонг Ун сака да го прошири производството на воени дронови. За тоа би можел да добие поддршка од Русија, која редовно користи беспилотни летала во војната против Украина. https://p.dw.com/p/4n2fxСевернокорејскиот лидер Ким Јонг Ун сака да го прошири производството на воени дроновиФотографија: KCNA VIA KNS/AFPРекламаСевернокорејскиот владетел Ким Јонг Ун сака да го унапреди вооружувањето на земјата, која е сојузник со Русија, со масовно производство на таканаречените камикази беспилотни летала. Како што објави државната новинска агенција КЦНА, Ким лично следел тестирање на беспилотните летала по втор пат оваа година. Тој нагласил дека „целосното масовно производство“ на новоразвиените воени дронови мора да започне што е можно побрзо. Според КЦНА, севернокорејскиот владетел изјавил дека конкуренцијата за овие беспилотни летала за воени операции се зголемува ширум светот. Воените команданти веројатно ќе ја ценат ефикасноста на оружјето. Поради ваквиот развој на настаните, итно е потребно да се модернизира воената теорија, практика и обука, истакнал Ким. Ким уште во август повика на зголемено производство на камикази дронови. Ова се однесува на беспилотни летала кои се опремени со експлозивни полнења и наведувани во непријателски цели. Оружјето се користи интензивно во руската агресорска војна против Украина, меѓу другото. Тие се користат и во војната на Блискиот Исток. Со оглед на сè потесната соработка меѓу раководствата во Пјонгјанг и Москва, експертите сметаат дека е логично да се претпостави дека Северна Кореја добива техничка поддршка од Русија во нејзините амбиции да произведува беспилотни летала. Русија и Северна Кореја, која е предмет на санкции на ОН и е главно изолирана на меѓународно ниво, неодамна влегоа во сеопфатен стратешки воен сојуз. Севернокорејски војници се испратени да ја поддржат Русија во војната против Украина. Според јужнокорејското разузнавање, Пјонгјанг испратил повеќе од 10.000 војници во Русија. Раководството на Ким ја поддржува и руската армија со голема количина артилериска муниција. Во меѓувреме растат тензиите на Корејскиот Полуостров поради повторените ракетни тестови од страна на Северот. Раководството во Пјонгјанг, исто така, веќе испрати беспилотни летала преку границата на југ. Тие понекогаш летале со часови над главниот град Сеул и зоната на забранети летови над претседателската палата. Јужна Кореја потоа распореди одбранбени системи со кои може да се соборат беспилотните летечки објекти од Северна Кореја. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаСоединети Американски ДржавиМистер „Х“, Мистер „Т“ и глобалниот трампизамИвор МицковскиКолумна15.11.202415 ноември 2024Трамп сака да ја трансформира Америка и да покрене радикални промени во светот, промени кои веќе тропаат на нашата врата. Пишува Ивор Мицковски https://p.dw.com/p/4n0d3РекламаДоналд Трамп и Илон МаскФотографија: Anna Moneymaker/Getty ImagesПрвите номинации на Доналд Трамп јасно ја издаваат намерата на новата администрација да поведе војна против федералната бирократија, додека во исто време, ни ги навестува и целите на глобалниот трампизам. Сепак, првата и основа цел на новоизбраниот претседател е дисциплинирањето на таканаречената „Длабока држава“, како централен пакт со неговите избирачи и предуслов за следните чекори во меѓународната политика. Тоа што е интересно е што новата влада на Трамп сепак нема да биде целосно огледало на неговиот лик и имиџ. Трамп и во војна со апаратите, не може да функционира без луѓе блиски до апаратите, како што ни потврдува изборот на Марко Рубио за државен секретар на САД и Мајк Волц за советник за национална безбедност, двете клучни фигури во надворешната политика. Уште од номинацијата на Џ.Д. Венс за негов потпретседател и можен наследник на „МАГА“ движењето, Трамп покажа дека за разлика од првиот мандат, денеска ужива далеку поголема автономија во избирањето на соработниците. Така, ако не изненадува отфрлањето на Ники Хејли, заобиколувањето на Мајк Помпео има сосема друга тежина. Се испраќа порака до републиканските јастреби дека Трамп не сака нужно да влезе во отворен конфликт со Кина. Целта на Трамп не е да ја „порази“ Комунистичката партија на Кина, туку преку царини да ја принуди на трговски договор кој е во корист на Америка, без особени стратешки намери. Секако, Рубио и Волц иако не се челични трамписти и повеќе спаѓаат под „неокон“ категоријата, се двајца конгресмени кои се истакнаа како мошне воинствено настроени кон Кина. Во идеите на Мистер „Т“, веројатно еден од најголемите внатрешни непријатели е Пентагон. Транзицискиот тим на Доналд Трамп подготвува листа на воени офицери кои ќе бидат отпуштени по неговото враќање во Белата куќа, што би можело да ги вклучи и шефовите на генералштабот. За овој план се дозна само ден откако Трамп го избра Пит Хегсет за нов министер за одбрана. Водителот на „Фокс њуз“ и воен ветеран најави дека ќе спроведе чистка во Пентагон и дека ќе ја ослободи американската војска од генералите кои беа обвинувани дека водат прогресивна и левичарска политика. Останува нејасно дали тој ќе биде потврден од Сенатот поради недостиг на искуство за ваква функција. Самиот Хегсет инаку објави книга, „The War on Warriors", токму на темата како владата да се соочи политизацијата на старешините. Но, Пентагонот е една од најбројните и најкомплицирани бирократии на светот, тежок залак и за најдобрите светски менаџери. Идејата дека Пентагон може да се среди само со чистки, најверојатно лошо ќе заврши по тој што ќе се нафати со метлата. Конфликт на интереси Но, војната против системот, Државата и апаратите оди многу подлабоку. Илон Маск и Вивек Рамасвами ќе ја добијат задачата да го водат Одделот за владина ефикасност (ДОГЕ), ако позицијата воопшто се институционализира и не остане невладина служба. Технолошкиот магнат Маск, најбогатиот човек во светот, и претприемачот во фармацевстката индустрија Рамасвами, ќе ја водат оваа група во тесна координација со Трамп и владата, за да се исполнат ветувањата на кампањата на Трамп да му даде на Маск да ги надгледува и крати владините трошоци. Двајцата имаат рок до 2 јули 2026 година да извршат реорганизација на федералните бирократски управи, работeјќи во соработка со Канцеларијата за менаџмент и буџет. Една од идеите на ова пеколно дуо е дека треба да се затвори ФБИ, а 1,5 милиони државни службеници да бидат отпуштени. Целта е преку овие инструменти да се изврши освета врз непријателите на Трамп и Маск и да обезбедат колку што е можно помалку бирократски контроли над нивните бизнис или државни проекти. Проблемот за Маск или „The First Buddy" е што јавна функција би значело да ги открие своите средства и да ги довери на „blind trust“, додека во исто време би имал сериозен конфликт на интереси, затоа што би требало да надгледува агенции кои веќе имаат правни случаи или ги истражуваат неговите фирми. Темата имиграција Уште една тема е клучна во внатрешните и меѓународните логики на глобалниот трампизам предводен од Мистер „Т“ и Мистер „Икс“, а тоа е борбата против имиграцијата. Станува збор за амбициозен план на револуционерното движење на Трамп на темата имиграција, каде преку „борбата против нелегалноста“ и намерата да се депортираат 11 милиони мигранти без легален статус и благодарение на безбедносните служби и војската, целта е да се обезбеди „заштита“ за средната класа, особено за оние кои што живееат во деградираните и осиромашени делови од земјата, каде инаку највеќе гласови добиваат токму Демократите. За Трамп депортацијата на имигрантите е еден од првите и фундаменталните чекори во насока на трансформирање на федералната власт. За таа цел Трамп објави дека Том Хоман ќе служи како „граничен цар“ на Белата куќа кој ќе ја надгледува безбедноста и спроведувањето на политиката на имиграција. Хоман, непопустливиот поддржувач на масовната депоратација, човекот кој во првиот мандат на Трамп се залагаше за одвојување на семејствата на граница и на децата од нивните родители, ќе биде поддржан и од екстремнодесничарскиот бел националист и поранешен главен советник за имиграција на Трамп, Стивен Милер. Целта на обајцата е десеткратно да го надминат планот на Ајзенхауер кој во педесетите години од минатиот век, преку Операцијата „Wetbacks“, депортираше во Мексико преку 1,5 милиони имигранти. Сега интересно е дека Трамп во фузија со идеите на Маск, како стратегија која се роди против Харис, има за цел тотална војна со државните апарати, но и длабока трансформација на стратешките сектори како што се технологијата, енергетиката, вселената и функционирањето на Владата и бирократијата. Маск отиде и чекор понатаму од стриктно внатрешните прашања на Америка, кога пред некој ден си дозволи да се вмеша во внатрешната политика на Италија, на тема имиграција и околу одлуката на судиите дека имигрантите не смее да се носат во центрите во Албанија, за што ќе напише: „Овие судии треба да си заминат“. Вмешувањето на Маск беше смислено и посакувано, со цел да се наметне во италијанското општество и политика и да и даде поддршка на премиерката Мелони, на речиси ист начин како што го поддржуваше и Трамп за време на кампањата. Но, вмешувањето на Маск ни кажува и нешто друго, дека на многу теми, а особено на полето на имиграцијата новата американска администрација на Трамп ќе ги одредува и насочува своите сојузништва и пријателства, ќе одлучува со кого да се судира, а со кого да се среќава. Мелони како пријателка на Маск, но и политички суверенист, го премолчи вмешувањето на Маск во италијанскиот суверенитет, нешто што само италијанскиот претседател Матарела, јавно го искритикува и посочи како несоодветно. Со други зборови, перманентната револуција на трампизмот, како еден нов вид на троцкизам, нема да се ограничи на Америка, туку ќе сака да се наметне како природна платформа за конвергентна политичка акција со сите можни партнери низ светот кои го прегрнуваат трампизмот. Од Милеи во Аргентина, канадските конзервативци Пјер Полиевре и Мелиса Лантсман, Ле Пен во Франција, Фараж во Британија, преку германската ЦДУ на Фридрих Мерц, Унгарија на Орбан или Србија на Вучиќ, се очекува на глобалното движење на Трамп и Маск да се приклучат и додадат бројни нови и стари фигури, вклучувајќи ја токму и Џорџа Мелони како претставник на медитеранското крило. Сѐ тоа со цел да му се помогне на Трамп да ја трансформира Америка и да покрене радикални промени во светот, промени кои веќе тропаат на нашата врата. Оваа колумна го изразува личното мислење на авторот и може да не се совпаѓа со редакцискиот став на македонската редакција на Дојче Веле или со ДВ во целина. Ивор Мицковски Политички аналитичар и советник, колумнист и новинар.@nezenzabarКоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаУкраинаУкраина по победата на Трамп: „Не може да биде полошо“АРД | ЕМФ15.11.202415 ноември 2024Луѓето во Украина се уморни од војната и го вперуваат погледот кон Вашингтон. Нивната судбина би можела да зависи од победникот на претседателските избори во САД, Доналд Трамп. Има и понекој претпазлив оптимист. https://p.dw.com/p/4n0yNУкраинскиот претседател Володимир Зеленски во Њујорк, во септември годинава, со Доналд Трамп, кој тогаш беше републикански кандидат за претседателФотографија: Julia Demaree Nikhinson/AP Photo/picture allianceРекламаРасчистување по ударот на руската ракета во Кривиј Рих, родниот град на украинскиот претседател Володимир Зеленски. Повторно е убиено цело семејство. Преживеа само таткото Максим, неговите три деца и сопругата се мртви. Сосетката Викторија, која моментално положува цвеќе на местото на несреќата, вели дека спасувачите 13 часа се обидувале да стигнат до Максим. „Не можете да бидете рамнодушни“, вели таа. „Тоа ми го крши срцето. Имам четири внуци и многу сум загрижена за нив.“ Таа додава дека не можела да направи ништо друго освен да дојде да положи цвеќе. „Страшно е и не се знае кога ќе заврши“, вели Викторија. Третина од Украинците се подготвени на територијални отстапки Не е нејасно само кога ќе заврши војната, туку и како. Доналд Трамп, како нов претседател на САД, би можел да има големо влијание врз тоа. Според актуелните анкети, речиси една третина од украинското население е подготвено на територијални отстапки. Александра Квиткова од Киев е загрижена. Таа смета дека Трамп би можел да ја принуди Украина на територијални отстапки. „Нема да заврши добро за нас, бидејќи ќе изгубиме територии откако загинаа толку многу луѓе. Ќе ги загубиме Крим, Доњецк и Луганск. Се надевам дека барем ќе ни ги остават регионите Харков и Запорожје. На Трамп не му е потребна оваа војна и сака брзо да ја заврши. За нас ќе биде многу тажно, по загубата на сите тие животи и територии. Нема да заврши добро“, вели Квиткова.Не е нејасно само кога ќе заврши војната во Украина, туку и како (фото: Кривиј Рих)Фотографија: WDR Многу пријатели меѓу Републиканците Територии во замена за мир - многу луѓе во Украина не веруваат во ова. А рускиот властодржец Владимир Путин немилосрдно ги продолжува нападите врз Украина. Според податоците на украинската армија, Русија од август лансирала повеќе од 5.000 беспилотни летала и проектили кон Украина. Претставникот на партијата на претседателот Зеленски, „Слуга на народот“, Јехор Чернив, вели дека руските напади се интензивираат, додека украинското раководство се обидува да го убеди Трамп да не ја прекинува помошта за Украина: „Мораме да работиме и ќе работиме со Трамп и не ја започнуваме оваа работа од нула. Имаме историја на соработка со Трамп, неговиот тим и Републиканците во Конгресот“, нагласува тој и додава дека има многу пријатели меѓу Републиканците, кои направиле многу за Украина во изминатите две години.Претпазлив оптимизам: Украинците се надеваат дека непредвидливиот Трамп сепак би можел да донесе одлуки кои се добри за УкраинаФотографија: Nathan Howard/Getty Images „Не може да биде полошо“ Тоа е претпазлив оптимизам. Украинците се надеваат дека непредвидливиот Трамп сепак би можел да донесе одлуки кои се добри за Украина. Во таа трошка надеж е измешано и разочарувањето од сојузниците. Олена од Киев ги критикува западните сојузници тврдејќи дека тие не помогнале доволно. Таа има впечаток дека не може да биде полошо. „Со Демократите секако дека имаше поддршка, но беше многу бавна и неорганизирана. Моравме да чекаме со месеци“. Таа додава дека Републиканците можеби ќе бидат поимпулсивни, но и брзи. „Не може да биде полошо, или ситуацијата ќе остане иста или ќе се подобри.“ Олена потсетува на претходниот претседателски мандат на Трамп, за време на кој беа воведени санкции кон Русија. „Америка беше првата земја што испрати оружје и воена помош за Украина. Од тоа може да се извлечат одредени заклучоци“. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаСеверна МакедонијаОсудениот за пожарот во Пошта досега платил 1% од штетатаКатерина Блажевска15.11.202415 ноември 2024Од февруари 2023 заклучно со јуни 2024 година на рати биле уплатени вкупно 65 илјади денари или само 1% од утврденото побарување за надомест на штетата од над шест милиони денари. https://p.dw.com/p/4n0ttУште се чека на реконструкција на зградата на Пошта во СкопјеФотографија: Transportministerium NordmazedonienРекламаБавно се доставуваат поштенските пратки, но изгледа уште побавно се надоместува утврдената материјална штета од големиот пожар што ја пеплоса главната зграда на АД Пошта во 2013 година. За кривичното дело - тешки дела против општа сигурност беше осуден Арменд Фазлиу, тогашен шеф на кабинетот на директорот, на двегодишна казна затвор, која Скопска апелација ја намали на една и пол година. Во пожарот беа оштетени „Шалтер салата‘‘ и други делови од зградата. Само дел од објектот потоа е прилагоден за вршење на дејноста, но површина од околу 40% сѐ уште не е реставрирана и е со различен степен на оштетеност. Веднаш по пожарот е формирана интерна комисија за утврдување на претрпена материјална штета која изготвила неколку извештаи и записници. На 14.05.2013 година е изготвен Наод и мислење од страна на вешти лица преку тогашното Биро за судски вештачења, при што причинетата штета била проценета на над шест милиони денари. Бидејќи во периодот на пожарот објектот не бил осигурен, започнала судска постапка за надоместување на материјалната штета од страна на осуденото лице. Во март 2022 година, Врховниот суд одлучувајќи по барање за ревизија на тужителот (АД Пошта) изјавена против пресудата на Апелационен суд Скопје и пресудата на Основниот граѓански суд Скопје, донел пресуда лицето да ја надомести материјална штета во износ од 6.266 илјади денари поради предизвикан пожар. Двојна штета Дел од оваа хронологија, но и одговорот на прашањето - дали таа штета се надоместува, ги има во најновиот извештај на Државниот завод за ревизија АД „Пошта“ . „Со извршената ревизијата утврдивме дека почнувајќи од февруари 2023 година заклучно со 14-ти јуни 2024 година, од страна на физичкото лице на рати се уплатени вкупно 65 илјади денари или 1% од утврденото побарување“, се вели во Извештајот. Ако посочената сума се подели на 16 месеци (февруари 2023 – јуни 2024) излегува дека штетата се надоместува со месечна рата од 4.000 денари. Штетата сигурно е многу поголема, ако се има предвид и дека на забот на времото е оставен објект од голема архитектонска и културна вредност. Изграден е во годините по разорниот земјотрес во Скопје, во две фази - од 1972 до 1974 година, и од 1978 до 1980 година на површина од 5.170 m2. Во ноември 2021 година, споменичката целина Нова Пошта, која зафаќа повеќе катастарски парцели со површина од 16.236 m2, е прогласена за значајно културно наследство. Зградата на поштата проектирана од архитектот Јанко Константинов, е еден од примерите на бруталистичката архитектура кои се реализирани во македонската претстолнина, а во 2018 година беа и презентирани на изложба во MOMA (Museum of Modern Art) во Њујорк, посветена на архитектурата во поранешна Југославија „Кон бетонската утопија“. Вредноста на објектот беше зголемена и со муралите на Борко Лазески во неговата внатрешност. Ревизијата го посочува значењето на објектот Иницијативите за реставрација на објектот до денес не дадоа резултат, и покрај бројните повици, но и уметничките перформанси кои се обидуваа да го свртат вниманието кон таа цел. Дел од тие напори ги евидентира и ревизијата. „Во 2020 година имало иницијатива од германска невладина организација и странска фондација за реставрација на зградата, но истата била неуспешна. Во 2021 година, по претходно изготвен Проектен предлог за реконструкција, конзервација, реставрација и адаптација на објектот ‘Шалтер сала’‘ во споменистичката целина Нова пошта, зградата на Дирекцијата била номинирана, и ставена на листата на седум најзагрозени споменици и локалитети во Европа за 2021 година“, се вели во ревизорскиот извештај. Наведуваат дека листата ја изготвува „Европа Ностра - Европскиот глас на граѓанското општество посветено на културното и природно наследство“ и неговата партнерска организација, Институт на Европска Инвестициона Банка. Според Програмата водена од Европа Ностра, тогаш трошоците за рехабилитација на објектот биле проценети на околу 10 милиони евра, а временскиот период на вршење на активностите за обновување на објектот околу 3,5 години. Поради ковид-пандемијата проценката и реализацијата на Програмата биле нарушени и привремено оневозможени.Пошта - руина средe центарот на СкопјеTo view this video please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video „Со извршената ревизија сакаме да обрнеме внимание на големото културно и национално значење кое го има руинираниот градежен објект во кој е сместена Дирекцијата на друштвото, а кој подолг временски период е напуштен и неупотреблив“, се вели во ревизорскиот извештај. Поради неопходноста од значителни парични средства за рехабилитација и повторна употреба на објектот, како и поради неповолната финансиска положба во која се наоѓа АД Пошта, ревизорите ја истакнуваат потребата од воспоставување поголема меѓуинституционална соработка меѓу АД, Владата и Министерството за култура за обезбедување средства и преземање итни мерки за реновирање на објектот и негово враќање во првобитниот изглед како симбол на градот и државата. Мултифункционален комплекс Според најавите, првите чекори се на повидок. Министерот за култура и туризам, Зоран Љутков, минатиот месец изјави дека објектот на поштата во центарот на Скопје ќе биде реновиран и пренаменет во мултифункционален комплекс, подготвен и за потребите на Скопје „Европска престолнина на културата“ за 2028 година. За таа цел веќе била формирана работна група. Разговори на оваа тема почнаа во август, кога тогашниот евроамбасадор во заминување, Дејвид Гир, се сретна со вицепремиерот Александар Николоски и со претставници на Министерството за култура. „Негрижата за културното наследство доведе до овој степен да објектите кои ни се од културолошка и архитектонска важност да останат незаштитени. Тоа нема да го толерираме. Денешната средба со евроамбасадорот Гир беше токму во таа насока, оштетениот објект на централната зграда на Пошта да го реставрираме и да го заштитиме како објект кој има културна вредност во историјата на Македонија. Тоа нема да е ниту лесен, ниту евтин проект. Напротив, ќе треба да се вложи многу енергија, време и пред сѐ стручно знаење како и сериозни средства. Но, централниот објект на Пошта е од огромно историско и културно значење за Македонија и мора да биде заштитен во својата основна форма и ставен во функција”, рече Николоски по средбата. Евроамбасадорот Гир во повеќе наврати апелираше до македонските институции да не дозволуваат да пропадне таа зграда. Лани, на Денот на ослободувањето на Скопје, тој присуствуваше на изложба организирана токму во зградата на Пошта, каде Европската куќа во Скопје го одбележа 4-иот роденден. „Денес стоиме овде во Пошта, веројатно најзначајниот пример на бруталистичка уметност, естетика што го обликуваше постземјотресниот архитектонски идентитет на Скопје. Да се потсетиме на културното наследство што треба да се заштити и негува. Денес, Пошта сè уште нема покрив и сѐ поголем е ризикот повеќе да не се користи и да се распадне“, предупреди евроамбасадорот пред пеплосаните ѕидови. Катерина Блажевска Уредник, новинар, политички аналитичарКоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаШпанијаШпанија: Никој не сака да биде виновен за поплавитеКристина Бекер15.11.202415 ноември 2024Како можеа да се случат катастрофални поплави во областа Валенсија? Поминаа две недели, но на многу прашања нема одговор. Граѓаните сè уште чистат шут и кал и со страв ја следат временската прогноза.https://p.dw.com/p/4mz5MМалага, 13 ноември 2024 година: На сила е највисокото ниво на тревогаФотографија: Angel Martinez/Getty ImagesРекламаАнтонио дел Кампо се наежува и колената му се тресат секогаш кога го гледа видеото што го снимил на својот мобилен телефон. На него се гледа целосно уништена продавница на електрични апарати и опрема во градот Катароха во близина на Валенсија. Мебелот е два метри во вода. Антонио побегнал до скалите, стои меѓу таванот и последното скалило од скалата. И неговиот работник избегал на друга скала. Чекале шест часа. Друго видео покажува како улицата пред продавницата станува река и вратата повеќе не може да се отвори. СМС предупредување од покраинските власти на Валенсија пристигна во 19.32 часот. Премногу доцна. Прво поројот, па предупредување Во областа погодена од катастрофата има многу луѓе кои на ист начин го доживеале редоследот на настаните. Прво дошол поројот, а потоа предупредувањето. „Бесни сме затоа што никој не не предупреди“, вели соседот Едисон Таната. И неговиот локал беше поплавен. Тој вели дека природните непогоди не можат да се спречат, но можело да се избегнат толку многу жртви. Дали е тоа точно? Реконструкцијата на настаните покажува дека податоците биле забележани предоцна или прво биле погрешно протолкувани. Валенсија по поплаватаФотографија: Alberto Saiz/AP Photo/picture alliance Прво предупредување тоа утро Државната метеоролошка служба АЕМЕТ без сомнение издаде црвен аларм утрото на 29 октомври, советувајќи ги луѓето да избегнуваат патувања. Во 9.24 часот АЕМЕТ на социјалната мрежа Х препорача населението да ја следи временската прогноза и препораките на службата за заштита од катастрофи. Но, немаше такви препораки. Заштитата од катастрофи е одговорност на покраинските власти. Шпанските весници открија дека владините институции во текот на денот добивале различни информации од институтот за мерење на нивото на водата. Тој е одговорен за две реки - Појо и Рио Магро - како и вештачкото езеро Фората. Институтот испратил електронска пошта до покраинската влада, со предупредување за Појо уште во 11 часот. Кога нивото на водата во таа река привремено паднало, информациите за тоа биле проследени, па вниманието се свртело кон водостоите на другите две загрозени места. Каде беше претседателот на регионалните власти? Во 17 часот се состана регионалниот координативен штаб, но без регионалниот претседател Карлос Мазон. На повеќе места нивото на водата веќе беше драматично. Според шпанскиот печат, Мазон бил на договорен ручек. Појо инаку е мал поток во суво речно корито, но и таму водостојот се зголеми со вртоглава брзина. Околу 19 часот низ коритото течеше екстремна количина на вода од 2.200 кубни метри во секунда. Во текот на попладневните часови беа испратени предупредувања преку платформата Х или на веб-страниците на институциите. Но, СМС предупредувањето до сите граѓани во областа Валенсија пристигна дури после 20 часот. Во Паипорта кај Валенсија, последиците од поплавата се насекаде видливиФотографија: JOSE JORDAN/AFP/Getty Images Граѓаните се лути на политичарите Гневот поради пропустот тогаш донесе над 100.000 луѓе на улиците на Валенсија. Тие побараа оставка од Мазон, но лути се и на владата во Мадрид. Таа можела да прогласи национална вонредна состојба и на тој начин да ја преземе надлежноста. Наместо тоа, регионалната конзервативна влада и шпанската социјалистичка влада предводена од премиерот Педро Санчез се расправаат со денови. Меѓусебно се обвинуваат за лошо управување со кризи. Тоа го вклучува и фактот дека армијата доцна била повикана да помогне. За среќа, има многу волонтери. Два дена по поплавата, илјадници од нив дотрчаа во погодените области пеш за да помогнат во расчистувањето. Оваа подготвеност за помош не слабее, па напредокот е видлив на многу места. Има се повеќе и војници кои помагаат. Политички спор се до Брисел Повторно врне дожд во Медитеранот, предупредувањата се движат од жолт во портокалов аларм. Највисоко ниво на предупредување е на сила во Малага. За време на невремето, некои улици повторно се под вода. Луѓето се прашуваат дали системот за предупредување е подобрен, а политичарите и понатаму се расправаат. Шпанската конзервативна Народна партија, заедно со десничарските популистички пратеници од Вокс, ја спречија Тереза ​​Рибера, шпанската министерка за заштита на животната средина, која се кандидира за комесар за конкуренција на Европската комисија, да добие зелено светло за функцијата во Европскиот парламент. Гневот поради пропустот за време на поплавата донесе над 100.000 луѓе на улиците на ВаленсијаФотографија: Emilio Morenatti/AP/dpa/picture alliance „Имам впечаток дека лошо се претставивме во Европа“, вели политикологот Фернандо Валеспин. Тој додава дека тешките препукувања на политичките партии, кои се вообичаени во Шпанија, немаат допирна точка со Европскиот парламент и дека таму треба да се фокусираат на европските прашања. „Премногу енергија се троши на политички калкулации. Верувам дека се уште се прават напори за подобрување на системот за предупредување“, вели Валеспин. Подобри предупредувања Метеорологот Мар Гомез, која ја уредува веб-страницата со временска прогноза, за германските медиуми изјави дека, покрај навремените предупредувања, важни се и јасните инструкции. „Не треба само да кажеме дека доаѓаат екстремни врнежи од дожд кои можат да предизвикаат поплави, туку дали луѓето треба да останат дома и да не возат“. Антонио дел Кампо, како и многу други луѓе, го загуби својот автомобил во поплавата. Во меѓувреме донекаде си ја исчистил продавницата од кал, но уште не може ни да помисли да ја отвори. „Сега ќе помогнам каде можам и на училиштето на моите деца, за што поскоро да се вратат во нормален живот, бидејќи и ним, како и на сите нас, тоа навистина им е потребно“. КоментарВаш коментарРеклама...

ОпштествоГерманијаДедо Мраз патува преку планини и езера15.11.202415 ноември 2024Дедо Мраз стигнува со соларен чамец за да ја подигне „божиќната пошта“ во Химелпфорт во Бранденбург. Таму веќе 40 години пристигнуваат детските писма со нивните желби. https://p.dw.com/p/4n0bq Дедо Мраз со „божиќната пошта“ во ХимелпфортФотографија: Patrick Pleul/dpa/picture allianceРекламаРечиси шест недели пред Божик, Дедо Мраз пристигна во неговата филијала за писма со детски желби во Химелпфорт, Бранденбург. Овој пат, на необично превозно средство, еколошки „соларен чамец“ од Дојче Пост. Околу 8.000 писма со желби од деца од Германија и од странство веќе пристигнале во божиќната пошта во Химелпфорт, објави Дојче пост. Првите две деца од Саксонија и од Берлин ги испратиле своите божиќни желби во 1984 година во Химелпфорт. Сега тоа е најголемата од седум т.н. божиќни пошти во Германија. Секоја година таа прима околу 300.000 детски писма. КоментарВаш коментар...

ПолитикаСоединети Американски ДржавиАнтиваксерот Кенеди - американски министер за здравство ЖА15.11.202415 ноември 2024Жесток противник на вакцинирањето според кого безжичната мрежа предизвикува рак: Роберт Ф. Кенеди треба да биде нов министер за здравство на САД. Новоизбраниот претседател Трамп номинираше и секретар за внатрешни работи.https://p.dw.com/p/4n0a0Поранешниот американски претседателски кандидат Роберт Ф. Кенеди ЈуниорФотографија: Thomas Machowicz/REUTERSРекламаПоранешниот американски претседателски кандидат и деклариран противник на вакцинација Роберт Кенеди Јуниор треба да стане министер за здравство во идната американска влада. Новоизбраниот претседател Доналд Трамп го објави ова на онлајн платформите X и Truth Social. Кенеди ќе стави крај на „епидемијата на хронична болест“ и ќе ја направи Америка повторно здрава, напиша Трамп. Граѓаните предолго се соочуваат со измами и дезинформации кога станува збор за јавното здравје. Трамп не наведе никакви докази за своите тврдења. Трамп за време на изборната кампања веќе најави дека ќе му довери на Кенеди улога во здравствената политика. Трамп изјави дека ќе ги ангажира „најдобрите умови“, вклучително и Кенеди, да го подобрат здравјето на децата. Целта е да се преполови бројот на рак, депресија и самоубиства кај децата во рок од четири години. Трамп не кажа како тоа ќе се постигне. Неколку дена пред изборите, Кенеди објави дека Трамп му ветил „контрола“ на Министерството за здравство и земјоделство. Тој најави дека сака да ги направи Американците поздрави, меѓу другото, со оддалечување од широката употреба на пестициди во земјоделството. Тој, исто така, постојано тврди дека вакцините против Ковид-19 се опасни и може да доведат до аутизам кај децата. Антидепресивите се виновни за масакрите во училиштата, а WiFi предизвикува рак. Адвокатот, кој некогаш беше познат како еколошки активист, првично се кандидираше на претседателските избори како независен кандидат, но потоа ја повлече и онака безнадежната кандидатура. Тој се префрли во кампот на Трамп, кому инаку можеше да му одземе вредни гласови. 70-годишникот потекнува од угледното семејство Кенеди. Тој е внук на поранешниот претседател Џон Кенеди. Тој беше демократ со децении, но потоа се повеќе се дистанцираше од партијата. Декларираниот противник на вакцинацијата често е критикуван не само од демократите, туку и од членовите на неговото семејство за ширење теории на заговор и контакти со десничарски екстремистички политичари. По неговата изборна победа минатата недела, Трамп веднаш почна да го составува својот иден владин тим. На гала на неговиот имот во Мар-а-Лаго, Трамп исто така најави дека републиканскиот гувернер на државата Северна Дакота, Даг Бургум, треба да стане секретар за внатрешни работи во неговиот кабинет. Бургум беше дискутиран како потпретседателски кандидат на Трамп за време на изборната кампања пред поранешниот претседател да се одлучи за Џ.Д. Венс. Трамп сака да го постави ТВ водителот Пит Хегсет за министер за одбрана, ултрарадикалниот поранешен конгресмен Мет Гец треба да стане државен обвинител. Се очекува гувернерката на Јужна Дакота, Кристи Ноем да го преземе раководството на Одделот за домашна безбедност. Министерските позиции обично треба да бидат потврдени од Сенатот, но Трамп се залагаше за заобиколување на ова правило преку исклучок. Републиканецот, исто така, објави различни советнички позиции или работни места на висок ранг во Белата куќа за кои и онака не е потребна потврда од Сенатот. Тој би сакал да му довери на технолошкиот милијардер Илон Маск, како надворешен советник, намалување на владините трошоци. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаГрцијаГрција: Распад на СиризаКаки Бали15.11.202415 ноември 2024Пред речиси десет години партијата на радикалната Левица, Сириза, ја освои власта во Грција. По падот на изборите во 2023 година, Сириза се распаѓа. Вонредниот партиски конгрес во Атина помина турбулентно.https://p.dw.com/p/4mwryСтефанос Какелакис, поранешен лидер на СиризаФотографија: Yorgos Karahalis/AP/dpa/picture allianceРекламаЗасега последниот чин од драмата на пропаднатата грчка левичарска партија Сириза се одигра во ноќен клуб во Атина, каде во петокот (08.11.2024) се одржа вонреден партиски Конгрес на кој требаше да се поплочи патот за избор на нов партиски претседател, откако лидерот на партијата Стефанос Каселакис на почетокот на септември (07.09.2024 година) беше сменет по само една година на функцијата. Но, поранешниот сопственик на бродоградилиште и поранешен банкар не дозволи така лесно да биде „откачен“ и сакаше повторно да се кандидира. Неговите поддржувачи се обидоа да извршат притисок врз делегатите за да прифатат повторно кандидирање. Се случија хаотични сцени додека стотици таканаречени „Каселисти“ се обидоа да упаднат на Конгресот. Имаше тепачки, турканици, вербални напади и свирежи. На крајот, полицијата и противпожарната служба мораа да се погрижат за безбедноста. Мнозинството делегати го отфрлија барањето и одлучија дека Каселакис не може да настапи на изборите закажани за 24 ноември 2024 година за избор на партиски претседател. За краткиот период во кој Каселакис беше лидер на Сириза, тој предизвика незадоволството кај многу партиски членови затоа што не покажа подготвеност да работи во постоечките комисии и таму своите политички предлози да ги стави за дебата. Наместо тоа, преферираше директно обраќање до луѓето преку ТикТок, Фејсбук или на улица. Среде немирите на партискиот конгрес, формално беа потврдени четворица кандидати- пратениците Сократис Фамелос и Павлос Полакис, европратеникот Николас Фарантурис и актерот Апостолос Глецос. Но, според проценките на аналитичарите никој од нив нема да биде во состојба повторно да ја обедини некогаш силната „коалиција на радикалната левица“ и да ја врати во политичкиот фокус. „Слуга“ на една нова партија Сменетиот партиски лидер Каселакис потоа во саботата (09.11.2024 година) објави формирање нова партија и пред насобраната толпа рече дека Сириза го завршила своето демократско поглавје и дека треба да се создаде нова сила. Поранешниот министер за финансии Јанис Варуфакис си формираше своја левичарска партијаФотографија: ANGELOS TZORTZINIS/AFP „Денес е ден на радост бидејќи настанува движење на демократијата, слободните граѓани и напредокот“, рече тој и им посака „многу среќа“ на оние што остануваат во Сириза. Настапот на Каселаки беше придружуван од пејачката Софија Восу, која ја изведе нејзината нумера „Ќе биде како пролет“. Како пролет го претстави Каселакис и основањето на својата нова партија, која ќе биде отворена, прогресивна и независна. „Ние создаваме движење од општеството за општеството“, објасни тој. Неговите приврзаници треба да одлучат и за името на новата партија. „Партијата ќе биде ваша, а јас ќе бидам ваш слуга“, рече Каселакис. Популистички слогани Партијата според нејзиниот основач, ќе биде „народна, а не елитистичка“ и треба да адресира и граѓани од десниот спектар кои „можеби не се согласни со интервенирањето за буџетските издатоци или со нашиот став за многу социјални прашања, но кои сакаат во државата да владее правото, да се спроведуваат реформи и социјална правда“. Идеите на Каселакис за новата партија не се особено нови - малку пријателски кон економијата, малку националистички, малку „анти-бриселски“ и ни трага од левица. Но, дали ќе успее на тој начин да допре до поширок електорат, е нејасно. Тоа не е многу веројатно, бидејќи во Грција има доволно популистички партии и трката за гласачи ќе биде тешка. Четири мандати помалку Со Каселакис, четворица од 35-те пратеници ја напуштаат фракцијата на Сириза, која останува со 31 преатеничко место во 300-члениот грчки парламент, колку што има и социјалденамократската Пасок. Се очекува дека и други пратеници ќе ја напуштат фракцијата, со што Пасок би станала нова најсилна опозициска фракција во грчкиот парламент. На последните парламентарни избори во јуни 2023 година, Пасок освои само 11,84 проценти од гласовите и не се чинеше дека би можела да ја врати старата слава, како долгогодишна владејачка или силна опозициска партија. Пасок малку закрепна, а Сириза се демонтираше. Невидливиот Алексис Ципрас Сириза драматично ги загуби изборите во јуни 2023 година, со пад од 31 на 17 проценти. Нејзиниот претседател Алексис Ципрас си поднесе оставка, а неговиот наследник, бродоградителот и банкар Каселакис, кој живее во САД, неочекувано беше избран на врвот на партијата, која од тогаш е вовлечена во токсична борба за превласт. Во ноември 2023 година стотици членови истапија од Сириза, меѓу нив и единаесет пратеници, кои потоа ја формираа партијата „Нова левица“, која пак на Европските избори на успеа да ја помине пречката од три проценти. Европските избори беа катастрофални и за Сириза, која освои помалку од 15 проценти. Наместо на Сириза, Алексис Ципрас сега се фокусира на БалканотФотографија: Michalis Karagiannis/Eurokinissi/ANE/IMAGO Ваквиот пораз, во комбинација со нарцизмот на Каселакис и неговите ставови за економијата, НАТО и Израел, кои се сметаат за далечни од оние на левичарската партија, практично ја предодредија новата криза и следната поделба. Таа сега се случи и ситуацијата на некогаш најголемата партија на европските левичари се чини дека е непоправлива. А, што прави Алексис Ципрас? Поранешниот партиски лидер, кој се повлече по поразот на изборите во јуни 2023 година, 15 месеци гледа како се распаѓа неговата партија без да интервенира. Тој не се појавува на партиските Конгреси, но им дозволува на соборците да зборуваат во негово име. Како и други поранешни премиери во Грција, тој основаше институт што го носи неговото име. Наместо со Сириза, Ципрас сега се фокусира на Балканот и на меѓународни форуми се обидува да предлага идеи за справување со кризите во регионот. Можеби се надева дека во даден момент ќе може да се врати на политичката сцена како спасител на прогресивните сили. Каки Бали Дописничка од Атина на DW ГрчкиКоментарВаш коментарРеклама...

ЕкономијаСоединети Американски ДржавиКако Трамп го засака биткоинотАРД14.11.202414 ноември 2024По изборната победа на самопрогласениот „биткоин претседател“ Трамп, криптовалутата урива рекорд по рекорд. Зад љубовта на Трамп кон биткоинот се кријат и лични финансиски интереси. https://p.dw.com/p/4mzMWКако Трамп го засака биткоинотФотографија: Alex Brandon/AP/picture allianceРекламаНа пазарот со крипто-валути владее еуфорија. Откако Доналд Трамп беше избран за нов претседател на САД, за биткоинот нема застој. Крипто-валутата урива рекорди, забележувајќи го последниот утринава со 90.647 долари. Од нејзиниот пад на 38.505 долари на 23-ти јануари, најважната и најстара сајбер валута бележи повеќе од двојно зголемување на вредноста. Класична „Трамп трговија" Криптовалутата сега се движи кон 100 илјади долари, а експерти како Роберт Ретфелд од Веленрајтер инвест поаѓаат од тоа дека психолошки важната граница наскоро би можела да биде достигната. Со оглед на големиот пораст на вредноста на биткоинот, познавачите на пазарот зборуваат за класична „Трамп трговија“. Па така криптопазарот се смета за еден од најголемите добитници од победата на Трамп. „Иднината на криптовалутите никогаш немала подобри изгледи од денес“, вели Крис Марзалек, шеф на втората по големина берза за криптовалути во светот на платформата X. САД да станат „крипто-центар на планетата“ Со Трамп на чело, сега е претседател еден кој дури неодамна, но затоа пак уште поинтензивно откри љубов за дигиталните валути. Летоска Републиканецот на една национална конференција за биткоин се самопрогласи за „биткоин претседател“ и најави дека ќе ги направи САД „крипто-центар на планетата“. За таа цел, Трамп сака да ја олабави регулативата за криптовалутите. Тој планира да формира „Одбор за биткоин и крипто“ уште во првите 100 дена од владеењето. Негова задача ќе биде да развие јасни насоки за регулирањето на браншата. Какви се шансите на „крипто-мама“? Трамп неколку пати изјави дека еден од првите потези на власт ќе биде разрешувањето на шефот на Комисијата за хартии од вредност, Гери Генслер, поради неговата крипто-фобија. Во пракса тоа е тешко спроведливо, но вообичаено шефовите на ова тело самите се повлекуваат од функцијата уште пред доаѓањето на новиот претседател. Хестер Пирс има добри изгледи потоа да го преземе раководењето со оваа институција. Комесарката назначена од Трамп во 2018 година се прослави во браншата како силен застапник за пофлексибилен и поиновативен регулаторен пристап за криптовалутите, па така се здоби и со прекарот „крипто-мама“. „Национални резерви биткоини“ за кризни времиња? Трамп покрај тоа најави и дека ќе создаде „национална резерва“ од биткоини и дека со тоа ќе создаде „национално богатство од кое ќе имаат корист сите Американци“. Со поимот „национална резерва“ Трамп свесно алудира на веќе постоечките стратешки резерви во злато и нафта на државата и на тој начин сугерира стабилност во можни кризни времиња. Ако администрацијата на Трамп навистина создаде национална резерва во биткоини, тоа ќе биде „историски ден за американската монетарна политика, кога ќе испарат и последните задршки во однос на одржливоста на биткоинот“, прогнозире пазарниот аналитичар Константин Олденбургер од ЦМЦ Маркетс. Но, колку е разумно за стабилна развиена земја како САД да прават резерви со биткоини? Огромното мнозинство економисти сметаат дека ова е апсурдна идеја. Особено што САД се татковина на светската валута за резерви – доларот. Резерва со биткоини би била конкуренција за доларот Недостатоците на биткоинот како дополнителна стратешка резерва се очигледни - сајбер валутата е многу помалку ликвидна од доларот и не е насекаде призната како средство за размена. Покрај тоа, курсот на биткоинот многу флуктуира. Затоа биткоинот наспроти доларот, но и златото, тешко дека е погоден како депозит на вредност. „Од перспектива на американската влада е бесмислено да се гради биткоинот како втора валутна резерва покрај американскиот долар“, нагласува Роберт Ретфелд од Веленрајтер инвест. „Во тешки времиња гаранцијата на ФЕД резервите за ликвидноста на доларот е важна и за другите централни банки“, вели експертот и додава дека протекционизмот од агол на гледиште на САД значи и одржување на американскиот долар како светска резервна валута. World Liberty Financial - крипто проектот на Трамп Но, дали Трамп во носењето на своите одлуки воопшто ќе ги има интересите на САД во фокусот, е спорно. Милијардерот има сосем личен интерес за подобрување на пазарот за криптовалути. Тој не само што ќе им се оддолжи на своите поддржувачи од криптозаедницата, кои финансирањето на неговата изборна кампања го помогнаа со износ од над 140 милиони долари, туку и самиот Трамп има лични финансиски интереси. По изборната победа на самопрогласениот „биткоин претседател“ Трамп, криптовалутата урива рекорд по рекордФотографија: Daniel Kalker/picture alliance Пред три години биткоинот за Трамп уште беше „измама“, но од тогаш направи пресврт од 180 степени, кој се гледа и во неговите бизниси. Во октомври годинава започна Ворлд Либерти Фајненшл, криптопроект „инспириран од Доналд Трамп“. Засега тоа е само едноставна веб страница, продажба на истоимен токен со кратенката ВЛФИ и многу ветувања. Трамп како „главен крипто-застапник “ Според веб-страницата, синовите на Трамп - Ерик Трамп, Барон Трамп и Доналд Трамп Јуниор - ја имаат функцијата „амбасадори на Веб3“. Исто толку нетранспарентна како работните задачи на синовите на Трамп, е и улогата на Доналд Трамп како „главен крипто-застапник“, настрана од прашањето дали таквата функција е компатибилна со функцијата претседател на САД. Експертите од стручниот свет жустро расправаат за крипто -проектот на претседателот бидејќи веќе може да се купи токенот ВЛФИ, но не може со него да се тргува. Токенот е „непренослив“. Па така купувањето на токенот е фактички како донација, а за возврат купувачите добиваат непрецизно објаснето „право на одлучување“ во однос на Ворлд Либерти Фајненшл. Приходот од токенот треба да оди за „внатрешниот круг“ Всушност, токенот досега е неуспех, со оглед на тоа дека според вебстраницата се продадени само 1,09 милијарди токени, што е само мал дел од зацртаните 20 милијарди. Вредноста на продадените токени изнесува околу 16 милиони долари, што е далеку под посакуваните 450 милиони долари. Но, што ќе се случи со парите доколку наспроти очекувањата токенот стане успешен и се продадат сите токени? Одговорот на ова прашање е во „ситно печатените пасуси“ кои кај ВЛФИ се викаат „златен документ“. 30 милиони долари треба да бидат користени за тековните трошоци, а остатокот од околу 420 милиони долари би бил поделен на „блискиот круг“ составен од „првите поддржувачи“. Критичари на Трамп: ВЛФИ е „провидна измама“ Најголемиот профитер од ова би бил Трамп. Постојат тврдења дека 75 проценти од приходите се одлеваат во компанијата ДТ Маркс ДЕФИ ЛЛЦ, која е во сопственост на идниот претседател на САД. Хеџ-фонд менаџерот Ентони Скарамучи во интервју за КоинДеск зборува за „јасна измама“. Скарамучи за време на првиот мандат на Трамп во краток период беше шеф за комуникации во Белата куќа и од тогаш е еден од најжестоките критичари на Трамп. Самиот Трамп токенот ВЛФИ во изјава за платформата X го опиша како „ваша можност“ да ја „обликувате иднината на финансискиот свет“. Можеби ВЛФИ е сепак повеќе „ваша шанса“ да ја обликувате иднината на финансиите на Доналд Трамп. Автор: Ангела Гепферт, АРД КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаСеверна МакедонијаКаква ќе беше Македонија да не го рушеа Црвенковски?Арсим ЗеколиКолумна14.11.202414 ноември 2024Крсте Црвенковски е потсетник за минатата голема промена во битката помеѓу културите во југословенскиот пост-комунизам и предупредување за следната поголема војна помеѓу културите која доаѓа. Пишува Арсим Зеколиhttps://p.dw.com/p/4mxrAРекламаПрослава на успешниот референдум за независност на Македонија во 1991 годинаФотографија: DnevnikНи избори, ниту партии, ни референдуми, ниту војни не можеа да го разубедат или променат тврдото убедување на мојот политички гуру, со чии мислења често не се согласував своевремено, и ги прифаќав последователно. Уште од средината на осумдесеттите па сѐ до почетокот на новиот век, секој негов осврт кон Македонија започнуваше и завршуваше со „од овде не бива ништо, ова е поднебје во која не вирее слобода, умна мисла”. Токму затоа, како и секое правило, неговиот исклучок беше резервиран само за една личност, за која имаше високо мислење и љубопитност-Крсте Црвенковски. Нормално, за некој кој веќе живееше во боите на новите ТВ апарати, оценките на стариот работник скромно задоволен со црно-бел екран, со исклучителни познавања, проникливи размислувања и животно предодреден против комунизмот, неговата оценка и почит за еден комунистички кадар беше зачудувачка, збунувачка. Според него, Крсте Ц. беше човек пред своето време, со тешко минато, самоизграден лик кој знаеше да ги осети плимите и осеките на времето држејќи го едниот прст врз пулсот на обичните луѓе и другиот вивнат среде глобалните оркански ветришта. Можеби најлесниот начин за пропознавање на мотивите на стариот работник за почитување на Црвенковски, беше фактот што него го ставаше во исти рамки со подеднакво ценетите Савка Дапчевиќ, Мика Трипало, Латинка Перовиќ. Што значи, односот кон Крсте Ц. беше изграден врз почитта за либерал-националните првенци од периодот 1968-1974 во тогашната Федерација. Почит врз кој се изгради подоцнежната успешна приказна на Хрватска и Словенија, и недостоинственото сатанизирање на Крсте Ц. кое ќе ја обележи судбината на земјата од која доаѓаше. Што научивме? Веќе одамна историографиите на поранешните републики на Федерацијата се имаат согласено околу судбинските драми на „Маспок” во Хрватска и „београдските либерали” во Србија кои ќе ја определат понатамошната судбина на СФРЈ и раѓањето на новите држави. Во случајот на Македонија, улогата на Крсте Црвенковски кој подеднакво се залагаше за полиберален, посовремен дискурс, остана забошотена, нецелосно вреднувана и симптоматично, никогаш искористена како илустрација на раскрсницата на која Крсте се определи за вистинскиот правец, и сурово, насилно покајнички принуден да се врати на историското туѓопатие. Да се зборува денес за сите погрешни избори направени од независноста па досега е популарно четиво од кое ништо нема да се научи и разбере, доколку не се спомене, колку за контраст, и правилниот избор кој Црвенковски своевремено го имаше направено, а сталинистичката камарила жестоко го имаше одбиено. Токму затоа, името на Црвенковски е се уште непријатност во јавниот дискурс, не поради неговиот став од 1972 година, туку поради живите и се уште одлучувачки клики и нивните потомци кои се уште опстојуваат преку борбата против „прозападните либерали”. Рушењето на Црвенковски беше драматично болно за него (и претпоставувам неговото семејство), но токму тој однос ќе ја цементира политичката нарација и пракса која ќе го надживее и него и сите негови симпатизери. Неговата елиминација не ќе беше толку забележителна, доколку неговите ликвидатори истата не ја надополнеа со „превентивно пресретнување” на секоја нова идеја, политика, секој нов лик и харизма надвор од параметрите и клановските интереси на Сталин-фановите. Преку смислено, длабински коренито и висински пропагандно наметнување на имитации на национално и патриотско, идеолошко и бунтовно, современо и конзервативно, левичарство и десничарство со строго определен радиус на делување- околу центарот кој ги контролира обете страни на „судирот”. Црвенковски е причината зошто во општествената свест има толку малку познавања за случувањата во доцните седумдесетти и осумдесеттите, зошто обидите од паланечки пис-професори да се конструираат провидни прикази на лажни дисиденти, зошто македонскиот национализам е есенцијално антипатриотски како реперкусија на оценката дека „Србија нема друга традиција освен национализмот” (Слободан Јовановиќ). Во очите на скопскиот естаблишмент, така идеолошки ретроградно, културолошки тапосано, папочно егзистенцијално и банкарски послушно зависно од Белград, името Црвенковски било, и фрапантно се уште е своевиден Лорд Волдеморт чие име не е добредојдено да одѕвонува во ушите на сталинистичките победници од судирот со него и неговата визија за современост и иднината која доаѓа. Оттаму, Црвенковски не е само промашената шанса, не е трагичниот лик од историјата, визионер пред своето време, туку е пред сѐ лошата совест на скопскиот естаблишмент директно, и етно-македонската совест индиректно. Која никогаш не смогна доблест да се запраша: каква ќе беше Македонија денес, да не го рушеа Крсте Црвенковски? Тргнавме на погрешен пат Да се надополнам, Црвенковски е името кое ги прави комични, недоквакани, потсмешливи сите високо дигнати тупаници на Бранко Црвенковски, сите мудрувања на Љубчо Георгиевски од берлински озвучени кафеани, сите солзи на старите лисци кои прекарот го стекнаа токму низ односот кон Крсте, сите карикатуризации на идентитетот од Груевски, сите погребални гримаси на МАНУ-академиците па сѐ до БМВ карши Мерцедес струите во МПЦ. Суровоста на ваквата оценка е тешко голтлива, сѐ додека не се освежите со сознанијата дека токму Црвенковски бил инструментален „виновник” во цементирањето на темелите на македонската просвета, институционална надградба, па сѐ до автокефалноста на МПЦ. Исчашено логично, но за овие вакви поднебја сосема логично е што при таков листинг на заслуги, неговата елиминација беше половично определена од неговото „либерално” застранување, половично наметната од алчноста да се превземат неговите заслуги и истите се пропишат со нечии други имиња од сталинистичкиот кружок на Скопје. Неговиот син, несомнено самомислечки интелектуалец, прерано замина за да остави свој длабок белег, подеднакво како и Борис Трајковски и неговото не-сталинистичко разбирање на христијанството. Абдурахман Алити ја надополнува таа мала група на ликови. Кои на овој или оној начин доживуваа големи порази, но и се всадија како меѓници преку кои споредбено се препознаваат лажните патриотизми, национализми, левичарства, десничарства на скопскиот естаблишмент. Но, секое нивно споменување, неминовно упатува и укажува на критичниот период од седумдесеттите години во кои, врз нивни плеќи, се градеше измамата, паралагата и сите Потемкинови села на ВМРО, СДСМ, ДУИ, ВЛЕН во кои денес живееме. Ниту сакам, а цврсто верувам дека ни тие не би прифатиле да бидат ословувани како татковци на нацијата (која не сака да биде), но секако заслужуваат да бидат ценети како крајпатни сведоци кои не потсетуваат дека „на погрешен пат сме тргнале”. Токму во тие рани седумдесетти Македонија го направи својот избор, оттргнувајќи се од следењето на курсот на Словенија и Хрватска, на Трипало, Кучар и избирајќи го поедноставниот, посаможив пат на сателитство кон Белград и сталинизмот во сите негови пост-независни имитации од лево-десниот спектар. Дури и денес кога Белград полека ја препознава смислата на борбата на Латинка, ова Скопје останува верно на бивање сателит на сталинистичкиот дискурс од „Косанчиќев венац", во духот на традицијата на несакање автономија под турско. Тој страв од летање, ја има осудено, запечатено, се плашам, да биде во перпетуална состојба на лебдење во вакум, објект без сопствена траекторија. Капацитет за промени Таквата Македонија, во сегашната форма на Северна Македонија, веќе нема капацитети за промена. Не дека немала. Црвенковски, Трајковски, Алити се сведоци дека имала сила, храброст, визија. Но, темелноста на чистката од сталинистичкиот естаблишмент од секаква загроза за нивната физичка, веќе не и идеолошка, доминација е сега апла ачик на виделина преку масовниот бег на младоста од земјата и уште помасовниот консензус дека сталинизмот веќе не е болест, туку ендемска култура. Ќе се запрашате, што му текна сега да зборува за Црвенковски Крсте? Едни ќе кажат дека е поради рехабилитацијата на Лазар Колишевски од страна на ВМРО. Другите ќе тврдат дека е поради инает на СДСМ, сведена и падната на Филипче-Заев ниво. Мотивот, сепак, е во елаборирањето на Црвенковски како лик во средиштето на културните промени кои се случуваат периодично, се најавуваат од истакнати визионери, капитализираат од нивните опоненти кои „ги бришат имињата а ги чуваат насловите” и се обесмислуваат од лумпен-политикантството во терминалната етапа на визијата. Црвенковски е само потсетник за минатата голема промена во битката помеѓу културите среде југословенскиот пост-комунизам (која Македонија сакаше да ја изгуби) и предупредување за следната, далеку поголема војна помеѓу културите која ни се приближува со поголема брзина отколку што мислиме. Сталинистичкиот културен мајндсет не остава премногу простор за колебање и двоумење кој правец е посакуван за Северна Македонија, со СДСМ, ВМРО, ДУИ, ВЛЕН во главни улоги на „глумење идеологии” и блуткави рецитали „а бе држава градиме, не е мајтап”. Но во реалноста, ни сталинистичкиот клуб, ниту сите негови партиски изданоци, засебно или сплотено, го немаат ниту приближно капацитетот и познавањата за соочување со интензитетот и енормноста на културниот судир кој претстои и нема да не избегне. И поради кој допрва ќе ја плаќаме цената на намерното непознавање на блиското и се уште живо минато, бришење на архивите и медиумската портал-историографија. Оваа колумна го изразува личното мислење на авторот и може да не се совпаѓа со редакцискиот став на македонската редакција на Дојче Веле или со ДВ во целина. Арсим Зеколи Дипломат, историчар на уметност, преведувачКоментарВаш коментарРеклама...

ОбразованиеСеверна МакедонијаШто содржи новата концепција за основното образование? ДТЗ14.11.202414 ноември 2024За разлика од претходно кога имаше од 8 до 11 задолжителни предмети, во новата концепција за образованието се предвидени од 9 до 15. https://p.dw.com/p/4myrCИсторија, географија, биологија, физика и хемија се враќаат како посебни предметиФотографија: Imago/PhotoAltoРекламаИсторија, географија, биологија, физика и хемија се враќаат како посебни предмети во основното образование. Министерството за образование, по сугестии на стручните лица и реакциите во јавноста направи измени на Концепцијата за основно образование. Бирото за развој на образованието во изминатиот ја подготви новата унапредена содржина, со која се предвидува овие предмети да се изучуваат како посебни во третиот воспитно - образовен период од основното образование (седмо, осмо и деветто одделение). „Претходно концепцијата предвидуваше нивна интеграција со нејасно дефинирани насоки за реализација на часовите, но и кратење на многу содржини кои се од исклучителна важност за учениците“, велат од МОН. Како резултат на измените во Концепцијата, во следниот период ќе се изработи и нов наставен план за основното образование, но и нови наставни програми по соодветните предмети во седмо, осмо и деветто одделение, кои етапно ќе се воведуваат почнувајќи од учебната 2025/2026 година, како и во двете учебни години потоа. Што предвидува изменетата концепција? Измени се предвидени во наставните планови и програми, во планирањето на наставата, иновативните приоди, во делот на учебниците и оценувањето. За разлика од претходно кога имаше од 8 до 11 задолжителни предмети, во новата концепција се предвидени од 9 до 15. „Од подрачјето математика и природни науки од националните стандарди произлегуваат наставните предмети: математика (I-IX одделение), природни науки (I-VI одделение) кој опфаќа теми кои припаѓаат на биологијата, хемијата, физиката и делови од географијата, како и одделните наставни предмети биологија, хемија и физика (VII-IX одделение). Предметот историја и општество (IV-VI одделение) опфаќа содржини што припаѓаат на историјата, на делови од географијата, на граѓанското образование и на други општествено-хуманистички дисиплини и заедно со предметот општество (I-III одделение) директно произлегува од подрачјето општество и демократска култура од националните стандарди“, се наведува во измените на концепцијата. И ова подрачје се изучува во континуитет, прво преку предметот општество од I до III одделение, потоа од IV до VI одделение преку предметот историја и општество, а од VII до IX одделение преку одделните предмети историја, географија и граѓанско образование. За разлика од претходно кога имаше од 8 до 11 задолжителни предмети, во новата концепција се предвидени од 9 до 15. Фотографија: picture-alliance/dpa/M. Hitij МОН ја поттикнува работата преку проектни активности, коишто смета дека ќе овозможат наставните содржини да им се приближат на потребите и на интересите на учениците. Се препорачува учењето базирано на проекти да се користи и за поврзување на дисциплини што не се сродни, како, на пример, Физичко и здравствено образование со математика (кога, на пример, се бара да се развијат и да се приберат мерки на физичка издржливост и да се претстават табеларно и графички), биологија со музичка уметност (кога, на пример, се истражува како музиката влијае на работата на мозокот) или предметот што го дефинира наставниот јазик со историја и општество (кога, на пример, треба да се одговори на прашањето каква е улогата на јазикот кој се користи во социјалните медиуми врз комуникацијата меѓу младите).“ Учебници и во печатена и во електронска форма Според дополнетата концепција, сите задолжителни наставни предмети и сите изборни предмети од областа на јазиците се покриени со квалитетни учебници и наставни материјали кои се целосно усогласени со наставната програма и со потребите и интересите на учениците. За наставните предмети аакедонски/албански/турски/српски/босански јазик, математика, природни науки, општество, историја и општество, биологија, хемија, физика, историја, географија, граѓанско образование, англиски јазик и сите други предмети од областа на јазиците се подготвуваат учебници, кои задолжително се во печатена форма за учениците од I до III одд., а за учениците од IV до IX одделение може да бидат во електронска или печатена форма“. КоментарВаш коментарРеклама...

Закон и правосудствоСеверна МакедонијаВладата ја започнува реформата на правосудството ДТЗ14.11.202414 ноември 2024Веќе од петок е планирано да започнат јавни стручни дебати за нацрт измените и дополнувањата на Законот за Судскиот совет подготвени од страна на работната група формирана од Министерството за правда.https://p.dw.com/p/4myZbВладата ја започнува реформата на правосудствотоФотографија: Arne Dedert/dpa/picture allianceРекламаВладата ја започнува реформата на правосудството и покрај критиките на меѓународните организации да не се задира во независноста на судските органи. Веќе од петок (15.11) е планирано да започнат јавни стручни дебати за нацрт измените и дополнувањата на Законот за Судскиот совет подготвени од страна на работната група формирана од Министерството за правда. Ова ќе биде само еден од неколкуте настани за консултирање на стручната јавност кои Министерството за правда планира да ги организира со цел да се обезбеди транспарентен и инклузивен процес кој ќе придонесе кон унапредување на законската рамка која го уредува работењето на Судскиот совет. „Ни претстои една од најзначајните реформи од кои ќе зависи нашиот напредок на патот кон Европската Унија - Судскиот совет и Советот на јавни обвинители. Веќе од утре почнуваат јавните стручни дебати за нацрт измените и дополнувањата на Законот за Судскиот совет подготвени од страна на работната група формирана од Министерството за правда“, изјави изјави министерот за правда Игор Филков на дебатата Платформа:100% посветени за тебе на тема: „Фокус на правдата, безбедноста и одбраната”. Консултирање на стручната јавност Ова ќе биде само еден од неколкуте настани за консултирање на стручната јавност кои Министерството за правда планира да ги организира. Заклучоците и препораките од тркалезната маса ќе бидат основа за понатамошно подобрување на текстот на измените и дополнувањата на Законот за судски совет. „Овие дискусии нема да бидат површни. Тие ќе бидат сеопфатни, ќе ги вклучуваат сите релевантни фактори и ќе имаат за цел да создадат решенија кои ќе ја загарантираат независноста на овие институции“, вели Филков. Според него, Судскиот совет и Јавното обвинителство мора да бидат ослободени од каква било форма на политичко мешање, функционирајќи единствено во служба на правдата. „Овие тела ќе бидат реформирани за да работат со најголем интегритет, фокусирајќи се на професионалноста и строгото почитување на владеењето на правото”, порача министерот за правда. Започнуваат јавни стручни дебати за нацрт измените и дополнувањата на Законот за Судскиот совет Фотографија: Petr Stojanovski/DW Поттик за реформи Европската комисија во последниot извештај за напредокот на земјата на европскиот пат, посочи дека „најавите на новата Влада за планови за 'распуштање' на Судскиот совет и Советот на јавни обвинители предизвикуваат сериозна загриженост, бидејќи таквите активности ќе ја нарушат независноста на судството. Исто така, зголемениот дефицит на човечки ресурси во судството предизвикува загриженост за влијанието врз квалитетот и ефикасноста на правдата. Министерот за правда, осврнувајќи се на извештајот на Европската комисија, вели дека тој дава реален приказ на достигнувањата и состојбите, но истиот претставува и поттик за испорачување на потребните реформи. Реформите во правосудството, според Филков, се одвиваат во согласност со Развојната секторска стратегија за правосудство за периодот 2024 – 2028 со нејзиниот Акциски план, а во наредниот период клучен приоритет ќе биде да се реконституира Советот за следење на имплементацијата на Развојната секторска стратегија за правосудство. „Реформата на комплексен систем како што е судството, бара упорност, храброст и поддршка од сите сектори на општеството. Ние сме подготвени тоа да го направиме“, дециден е Филков. Американската амбасадорка Анџела Агелер во неколку наврати изминатиот период порача дека секоја реформа на Судскиот совет и секоја реформа воопшто на правосудниот систем треба да се направи многу внимателно и дека треба да се донесат мудри одлуки. Но, премиерот Христијан Мицкоски е дециден дека нема да се откаже од судските реформи, коишто бел дел и од платформата на ВМРО-ДПМНЕ, но и едни од главните ветувања на новата Влада. На 11 ноември тој најави „борба против инсталациите на СДСМ и ДУИ во судството и обвинителството, којашто ќе биде долга и исцрпувачка“. КоментарВаш коментарРеклама...

ОбразованиеСеверна МакедонијаДамски гамбитTo view this video please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 videoОбразованиеСеверна МакедонијаЕмилија Петреска14.11.202414 ноември 2024Дама или топ - кој ќе биде следниот потег на младата Андреа Цветановска, за која шахот е повеќе од игра? Шахот веќе втора година e изборен предмет во дел од основните училишта и тоа, според интернационалниот шаховски мајстор Марјан Митков, вродува со плод. https://p.dw.com/p/4mxebРекламаАндреа Цветановска има девет години, а веќе е државен првак во шах до десет години. Вели дека има две омилени фигури: „Тоа се дамата и топовите. Јас ја сакам дамата затоа што кога стои во центарот на таблата напаѓа многу полиња и е многу јака. А, топовите ги сакам затоа што кога имаат отворена линија напаѓаат многу далеку. Што ѝ е најважно на Андреа во шахот и какви бенефити носи играњето шах, во видеото!...

ПолитикаПолскаОтворена новата американска ракетна база во ПолскаАРД14.11.202414 ноември 2024Полска сака да стане водечка сила во европската одбранбена политика. Покрај сопственото вооружување, важен дел е и новата американска ракетна база на северот на земјата. https://p.dw.com/p/4myhAОтворена новата американска ракетна база во ПолскаФотографија: Adam Warzawa/PAP/dpa/picture allianceРекламаМаринци седат во публиката додека полскиот претседател Анджеј Дуда излегува на сцената. Новата американска станица за лансирање ракети во Реџиково во северна Полска и припаѓа на американската морнарица и, објаснуваат полските воени експерти, технички е американски воен брод закопан во земја. Тоа не е случајно, бидејќи системот овде е копнена верзија на „Егис“, поморски систем за пресретнување балистички ракети со среден дострел. За Дуда, она што системот може да го направи е помалку важно отколку каде се наоѓа - имено во Полска. Системот е наменет за пресретнување на проектили во атмосферата „Од моментот кога оваа база се наоѓа тука, целиот свет јасно ќе види дека ние повеќе не сме руска зона на влијание“, порача полскиот претседател. „Можеме со сигурност да кажеме дека и во оваа чисто физичка смисла, САД се гарант за безбедноста на Република Полска и на целиот НАТО". Фактот дека ракетната база, заедно со идентична станица во Романија, радар во Турција и американски воен брод во Средоземното Море, може да пресретнат балистички ракети високо во атмосферата, веројатно нема да биде од голема помош за Полска во случај на директен напад. Она што е многу повредно од перспектива на владата во Варшава е фактот што САД за прв пат трајно стационираа војници во Полска, а не - како што е обично - ротирање на единиците. Полскиот министер за надворешни работи Радослав Сикорски го потпиша договорот за изградба на американската база во 2008 година. „Тоа беше неколку дена по руската инвазија на Грузија и тоа не беше случајно“, објасни Сикорски. „Оттогаш имаше неколку промени на власта во САД и Полска, но темелите беа изградени. Денес, ова не само што ја штити територијата на САД, туку и таа на ЕУ. Пофалба од генералниот секретар на НАТО Американскиот ракетен штит, покрај сопственото масивно вооружување и воената безбедност на источната граница, е следниот важен елемент во стратегијата на Полска. Премиерот Доналд Туск изминатиот викенд уште еднаш изјави дека Полска ќе стане водечка сила во одбранбената политика на ЕУ. Времето на „политички аутсорсинг“ заврши, исто така со поглед кон следниот американски претседател Доналд Трамп. Генералниот секретар на НАТО Марк Руте го потврди ова во средата за време на неговата посета на Варшава. „Мораме да направиме повеќе и да го направиме тоа побрзо“, побара тој. Тој истакна дека знае дека може да смета на Полска. Примерно е што земјата троши четири отсто од својот бруто домашен производ за одбрана. „Ова испраќа јасна порака - не само до нашите противници, туку и до САД, дека Европа разбира дека мора да направи повеќе за нашата безбедност." Шефот на полската држава Дуда сега сака да се сретне со американскиот претседател Трамп што е можно побрзо. Премиерот Туск се потпира на истомисленици во Европа: Франција, балтичките и скандинавските држави. Тој не ја именуваше Германија. Можно е луѓето во Варшава да претпоставуваат дека Берлин ќе дејствува само кога другите ќе повлечат - и кога ќе има нова влада. Автор: Мартин Адам, АРД КоментарВаш коментарРеклама...