Фото: Пиксабеј Државниот хидрометеоролошки завод соопшти дека сахарскиот песок повторно ќе пристигне во Европа. Оттаму објавија и сателитска снимка од која, како што велат, „се гледа како се движи сахарски песок низ Медитеранот, кој исто така ќе стигне до нас во помали количества“. Бурите што носат прашина од Сахара до европските градови се почести отколку што мислите. Што треба да знаете за нив и како да се заштитите? Како се формира бура од прашина во Сахара? Акропол минатава недела изгледаше како да е на Марс, а не во срцето на Атина. Црвеникаво-портокалова прашина од Сахара патувала илјадници километри до Југоисточна Европа и го покрила древното светилиште. Бурите што носат прашина од Сахара до европските градови се вообичаен феномен. Што треба да знаете за овој природен феномен: како се формираат бурите, како се движат и дали претставуваат ризик? – Бурите од прашина се случуваат кога силни ветрови дуваат над големи области на Сахара, пустината што се протега низ северна Африка. Пустинскиот песок е составен од многу различни честички – изјави за „Дојче веле“ Карлос Перез Гарсија Пандо, експерт за песок и прашина во Суперкомпјутерскиот центар во Барселона. Некои честички се големи и тешки. Ова се првите честички што се собираат од силните ветрови, но тие не се оние што ветровите на крајот ќе ги пренесат преку Средоземно Море во Европа. Наместо тоа, кога овие поголеми честички неизбежно паѓаат на земја, ударот растура други купчиња песок, кои потоа се распрснуваат во ултрамали честички прашина. Токму овие помали честички се носат на долги растојанија, токму затоа што се толку мали и лесни. За да се појават овие бури, временските услови мора да бидат суви, инаку честичките се собираат заедно и стануваат премногу тешки за да летаат на долги растојанија. Најверојатно бури од прашина ќе се појават во области каде што има малку вегетација, што може да влијае на ветерот и да го забави невремето. Зошто овие бури носат прашина во Европа? Во Сахара редовно се случуваат песочни бури. Но за ветровите да ја однесат прашината илјадници километри на север, овие бури мора да комуницираат со временски систем што ќе создаде силни ветрови неопходни за долги растојанија. Во повеќето случаи тоа се полиња со низок притисок во кои се создаваат услови за транспорт на сахарска прашина преку Средоземно Море до Европа. Тие се енергични, вели Гарсија Пандо, и предизвикуваат силни ветрови во спротивна насока од стрелките на часовникот. Обично се појавуваат во пролет. Полињата со висок притисок исто така може да ги предизвикаат овие настани, но тоа е помалку веројатно. – Честичките прашина, кои на крајот летаат до Европа, можат да останат во воздухот толку долго бидејќи се многу помали од зрната песок, кои многу побрзо паѓаат на земјата. Она што доаѓа во Европа е бура од прашина, но не е песочна бура – изјави Стјуарт Еванс, експерт од Универзитетот во Бафало во Њујорк. Дали овие бури од прашина се проблематични? – Ова се случувало многупати низ историјата, прашината е стара речиси колку и Земјата. Тоа не е ништо ново – вели Гарсија Пандо. Тој објасни дека анализата на овие настани не треба да загрижува. Наместо тоа, станува збор за разбирање на феноменот и што претставува тој за општеството и климата. Прашината, објаснува тој, не е секогаш лоша работа: на пример, таа служи како еден вид хранлива материја за шумите и океаните, хранејќи ги со железо и фосфор. – Но количеството прашина на Земјата се зголемило од прединдустриското време. Ова во голема мера е последица на човечкото обработување на земјиштето, но и на климатските промени. Замислете парче кал. Ако стапнете на кал или автомобил се вози преку него, ќе се создадат тони честички или нечистотија што потоа лесно ги разнесува ветерот – забележува Пандо. Кога станува збор за климатските промени, тој дава пример со езеро што се суши. Седиментите што остануваат во езерото се многу, многу ерозивни и лесно можат да се пренесат во атмосферата во форма на прашина. Но, во овој момент, научниците сè уште не се сигурни дали климатските промени ќе предизвикаат повеќе или помалку ветер на Земјата, па затоа е тешко да се каже каква би можела да биде иднината на песочните или прашинските бури. – Ова е една од клучните несигурности што ја имаме во предвидувањето на иднината на прашината. Се обидуваме да разбереме како ќе се развиваат ветровите во различни ситуации – не само просечниот ветер туку и екстремните – рече Гарсија Пандо. Доколку се најдете во бура од прашина во Европа, тој вели дека треба да ги следите истите стручни совети како во деновите кога квалитетот на воздухот е особено лош. Прашината претставува опасност за дишните органи, затоа треба да носите маска и да се воздржите од спортски активности на отворено. Ова е особено важно за луѓето со респираторни заболувања....

Фото: Пиксабеј Веќе сме во празнично расположение и наредните денови ќе бидат исполнети со дружење со семејството и роднините. За најдобро да го искористите тоа време и да постигнете добра комуникација со членовите на семејството и роднините, издвојуваме неколку совети што ќе ви помогнат да уживате во добра енергија на велигденската трпеза. Со украсување на ентериерот создајте простор што предизвикува чувство на просторност. Од мебел, доволни се маса, столови и комода за чување садови и чаршафи. На тој начин фокусот останува на храната и комуникацијата. Преголеми маси, огромни комоди и полици го привлекуваат вниманието кон себе. Предметите направени од природни материјали придонесуваат за удобно и релаксирачко чувство во собата. Обликот на масата е важен, а најдобра е октагонална или тркалезна маса. Столовите треба да бидат удобни, со целосен потпирач за грбот и, ако е можно, потпирачи за раце. Бројот на столчиња дефинитивно треба да биде парен. Користете убави и релаксирачки слики што прикажуваат природа или храна за декорирање на ѕидовите. Часовниците не се пожелни во овој дел од станот, бидејќи нѐ потсетуваат на времето и што треба да правиме, а на празничната трпеза не треба да размислуваме за обврски туку да уживаме со семејството. Огледалото го одразува она што ја промовира благосостојбата во нашиот дом. Покрај огледалото, пожелно е во средината на масата да поставите сад со овошје. Вазна со пролетни шарени цветови дополнително ќе ја разубави празничната атмосфера на велигденската трпеза и ќе ги направи празниците поквалитетни и попријатни....

Фото: Пиксабеј Денеска е Велипеток, кој му претходи на Велигден, па да се потсетиме на некои верски обичаи на овој ден. Велипеток е еден од најтажните денови во христијанството и на тој ден не бијат камбаните, луѓето тивко разговараат и се пости. Велипеток е ден поминат во строг пост и без никакви празнувања. Празничните прослави и неработните денови за повеќето започнуваат на Велипеток, но тоа не е причина да се радувате на тој ден и да јадете многу и маснотии. Според канонот, на трпезата може да има само храна приготвена исклучиво во вода: зеленчук на пареа, свежо или суво овошје и зеленчук, како и леб, мед и ориз на пареа. Многу луѓе грешат кога мислат дека тој ден се дозволени посни грицки – крекери, стапчиња, чипс, наполитанки и други кондиторски производи без млеко, бидејќи содржат или масло или маргарин. Не се пожелни ниту ратлук ниту бонбони од желе, бидејќи содржат желатин. Во повеќето домови кај нас се смета дека на Велипеток треба да се јадат риба и супа од риба, како и компир-салата со масло, што, според православниот канон, не е соодветно. Не е препорачливо ни да се посолува храната, бидејќи се смета дека на тој начин дополнително „се истура сол на Исусовите рани“. Кога јадете, исто така не треба да користите виљушка и нож. Бидејќи велигденскиот пост е исклучително строг, верниците што строго се придржуваат до неговите правила треба да се воздржуваат од храна и пијалаци на Велипеток до зајдисонце. А од овој обичај се ослободуваат само децата, трудниците и болните. Свештениците забележуваат дека постот во православното христијанство не е само воздржување од одреден вид храна туку и од сите форми на грешни постапки, мисли и желби....

Фото: Пиксабеј Велигден е еден од највеселите празници што го симболизира воскреснувањето на Христос, а Велики петок е најтажниот ден за христијаните, бидејќи тогаш Исус е распнат на крстот. Според стар обичај, за Велигден се вапсуваат јајца – најчесто во црвена боја, симболизирајќи ја крвта на Исус, но и радост. Познато е дека првото јајце се нарекува чувар на куќата и дека стои во текот на целата година, до следниот Велигден. Секоја домаќинка според потребите ги одвојува јајцата за вапсање, но дали знаевте дека по правило треба да се бојадисаат 33 јајца? Бројот 33 го симболизира бројот на години кога Исус бил распнат. Обичаите датираат уште од античко време, се пренесувале од колено на колено, но овој важен дел некаде е изгубен и ретко кој денес бојадисува точно 33 велигденски јајца....

Фото: Пиксабеј Опасности при престој во природа за време на празниците Прославувањето на првомајските и велигденските празници најчесто се случува во природа. Вообичаено кај нас, овие денови се користат за излети во природа, особено ако временските услови се поволни. Речиси секој град има свои традиционални излетнички места, а тоа се најчесто зелени прекрасни ливади покрај вода каде што се прави традиционална скара и со песна и игра се поминуваат празниците, особено ако се поврзани со викенд, како што е годинава, кога многумина се одлучуваат за бегство од главниот град. Постојат многу убави места во околината на главниот град, идеални за пикник во природа. Но престојот во природа со себе носи и одредени опасности, а една од нив е каснувањето од змија. Каснувањето од отровна змија е итен медицински случај што мора веднаш да се третира. Доколку сте каснати, важно е да останете смирени и присебни, да не трчате и паничите, бидејќи тоа ќе предизвика отровот побрзо да се прошири низ телото. Доколку препознаете дека се работи за отровна змија, присутна на нашите простори, упатете се во најблиската медицинска установа што е можно поскоро или јавете се на брзата помош за да добиете противотров. – Неопходно е да лежите или да седите мирно до пристигнувањето на брзата помош или пристигнувањето во болница. Имобилизирајте ја раката или ногата каде што е раната од каснување, за да спречите движење, што го забавува ширењето на отровот во лимфниот и крвниот систем. Раката треба да биде поставена на ниво на срцето, а ногата да се држи подигната, што може да го намали отокот – порачуваат експертите. Неколку совети: – Не чекајте да се појават симптоми во случај на каснување, туку веднаш побарајте лекарска помош. – Не нанесувајте лигатура бидејќи го спречува протокот на крв и може да предизвика некроза. – Не сечете ја раната со нож, ниту на кој било друг начин. – Не обидувајте се да го исцицате отровот. – Не нанесувајте мраз и не потопувајте го местото на каснување во вода. – Не пијте алкохол како аналгетик. – Не земајте лекови против болки (како аспирин, ибупрофен). – Не обидувајте се да ја фатите змијата поради ризик од дополнителни каснувања. – Лекарите добро знаат да препознаат каснување од отровна змија, а за каснувањето на сите наши отровни змии се користи уникатен противотров....

Фото: Маја Јаневска-Илиева ШАХ – РАНГ-ЛИСТИ НА ФИДЕ Турнирот на кандидатите донесе значителни промени во пласманот на најдобрите 10 во светот, објави Светската шаховска федерација (ФИДЕ). Меѓу другите, Домарју Гукеш (освои 20 рејтинг-поени) и Тан Жонгји (плус 19 рејтинг-поени) истовремено се искачија на шестите места на ранг-листите на ФИДЕ, откако победија на турнирите на кандидатите, за мажи, односно за жени. И двајцата стигнаа до своите најдобри позиции во кариерата, пишува ФИДЕ на својата интернет-страница. На врвот на листата на ФИДЕ за шахисти и понатаму се наоѓа Магнус Карлсен (2.830 поени), а потоа се Фабиано Каруана (2.805), Хикару Накамура (2.795), Јан Непомнијашчи (2.770), Нодирбек Абдусаторов (2.766), Домарју Гукеш (2.764), Лирен Динг (2.762), Арјун Еригаиси (2.762), Весли Со (2.757), Ји Веи (2.755)… Водечка на рангирањето на Светската шаховска федерација за шахистки е 1 Хоу Јифан (2.633), а потоа следуваат Ју Веннјун (2.560), Леи Тинџие (2.548), Александра Горјачкина (2.545), Хампи Конеру (2.545), Тан Жонгји (2.541), Катерина Лагно (2.532), Марија Музичук (2.510), Џагниџе Нана (2.506), Ана Музичук (2.505) итн. Н.М....

Фото: „Нова Македонија“ Репрезентацијата, предводена од новиот селектор Хари Наковски, се подготвува во Струмица, а во пресрет на квалификациите за ЕП 2026, кои почнуваат во август годинава (прво на гости со Грузија, а потоа дома со Грција). Македонија прво ќе настапи месецов во Европската златна лига (дуели со Естонија, Чешка, Азербејџан, Белгија, Хрватска и со Шпанија) Одбојкарската репрезентација на Македонија ги почнаа подготовките за четврти пласман во низа на европските првенства, за квалификациите за изданието во 2026 година. На претходниот континентален шампионат Македонија го оствари најголемиот успех, со пласманот во осминафиналето. Репрезентацијата, предводена од новиот селектор Хари Наковски, се подготвува во Струмица, а во пресрет на квалификациите, кои почнуваат во август годинава (прво на гости со Грузија, а потоа дома со Грција), Македонија прво ќе настапи во Европската златна лига. Од стандардните репрезентативци, Александар Љафтов нема да биде со репрезентацијата за првиот дел, односно ќе се приклучи во средината на јули, кога ќе почнат тренинзите за квалификациите за пласман на Европското првенство, информира Одбојкарската федерација на Македонија (ОФМ). Во Европска златна лига Македонија ќе игра со Естонија на 17 мај и со Чешка два дена подоцна, на турнирот во Струмица, потоа на турнирот во Белгија ќе се сретне со Азербејџан на 25 мај и следниот ден со Белгија, а на третиот турнир во Хрватска ќе игра со домашната селекција на 31 мај и со Шпанија на 1 јуни. Состав на македонската одбојкарска репрезентација: техничари: Ѓорѓи Ѓорѓиев (Бурса, Турција), Давид Стојанов (Фужинар, Словенија). Коректори: Никола Ѓорѓиев (АЦХ Љубљана, Словенија), Стојче Арсов (Работнички 71&22), Кристијан Илиев (Струмица 47&72). Примачи: Владо Милев (Струмица 47&72), Лука Костиќ (Рибница, Србија), Стојан Илиев (Анагенисис, Кипар), Тоше Ефремов (Весна Пробиштип). Средни блокери: Филип Маџунков (Хасроде, Белгија), Филип Савовски (Војводина, Србија), Филип Лепидовски (Таково, Србија), Михајло Мирасчиев (Штип УГД). Либера: Дарко Ангеловски (Работнички 71&22), Костадин Ричлиев (Штип УГД). Н.М....

Фото: Анастасовски Горан Во последниот месец во Зоолошката градина во Скопје се родија многу бебиња. Принова добија леглата алпака, двогрбите камили, берберските овци, мајмуните патас и лемурите. Фото: Анастасовски Горан Фото: Анастасовски Горан Фото: Анастасовски Горан Фото: Анастасовски Горан Фото: Анастасовски Горан Фото: Анастасовски Горан Фото: Анастасовски Горан Фото: Анастасовски Горан...

Фото: ЕПА ВЕЛОСИПЕДИЗАМ Утре почнува 107-то издание на велосипедската трка Џиро д`Италија, прва годинашна грантур-трка, каде што спаѓаат и Тур де Франс и Вуелта. Актуелен победник од ланското издание на престижната трка е Словенецот Примиож Роглич, кој ќе се трка за својата четврта грантур-титула, откако освои и три трофеи на шпанска Вуелта (во 2019, 2020 и 2021 година). Трката околу Италија се одржува од 1909 година. Најмногу победи, по пет, имаат Алфредо Бинда (Италија, победи во 1925, 1927, 1928, 1929 и 1933 година), Фаусто Копи (Италија, 1940, 1947, 1949, 1952, 1953) и Еди Меркс (Белгија, 1968, 1970, 1972, 1973, 1974). На тринеделната трка годинава ќе учествуваат 22 тима, со вкупно 176 велосипедисти, патеката е долга 3.400,8 километри, просечната должина на една етапа е 161,9 км, а вкупната височина што треба да ја совладаат велосипедистите е 44.650 м, пишува на официјалната интернет-страница на Џиро д`Италија. Н.М....

Фото: ЕПА ФОРМУЛА 1 Формула 1 викендов е на Флорида (САД), за шестата трка сезонава и за уште еден спринтерски викенд, за време на големата награда на Мајами. Актуелниот првак и лидер сезонава Макс Ферстапен победи на првиот спринт сезонава, во Кина. Ова ќе биде трето издание на трката во Мајами (првото беше во 2022 година), ќе се возат 57 круга, во вкупна должина од 308,326 километри. Денеска од 22.30 часот се квалификациите за спринтот, кој е на програмата утре, од 18 часот, четири часа подоцна почнуваат квалификациите за главната трка, која е в недела од 22 часот. По пет трки сезонава, прв на табелата е Ферстапен со 110 бода (четири победи), 85 има Серхио Перез (една победа), 76 освои Шарл Леклер, 69 има Карлос Саинс… Н.М....

Фото: „Нова Македонија“ ФУДБАЛ Рајан Рејнолдс и Роб Мекелхени дадоа увид во нивните долгорочни амбиции за велшкиот фудбалски клуб Рексам, со кои се надеваат дека би можеле да забележат големо зголемување на капацитетот на стадионот на клубот, на 55.000 места. Холивудската двојка веќе го трансформира историскиот клуб преку своето преземање за 2,5 милиони долари во 2021 година и документарната серија „Добре дојдовте во Рексам“, што се емитува низ целиот свет, пишува агенцијата „Асошиејтед прес“ (АП). По двете промоции по ред, Рексам од следната сезона ќе игра во третото ниво на англискиот фудбал, во Лига 1. Моментално стадионот на клубот има 12.600 места, со планови за изградба на нова трибина, која би била со капацитет од 5.500. Но, визијата на Рејнолдс и Мекелхени е да изградат еден од најголемите стадиони во англискиот фудбал. Најголемиот клупски стадион во англиската лига е „Олд Трафорд“ на Манчестер јунајтед, кој има капацитет од 74.310, пишува АП. Н.М....

ФУДБАЛ Клубовите од англиската фудбалска Премиер-лига гласаа за развој на планови за воведување ограничување на трошоците. Шеснаесет клуба ги одобрија предлозите за Премиер-лигата за комплетирање на конечната економска и правна анализа потребна за да се создаде модел на ограничување на трошоците, пишува „Би-би-си“. Моделот би можел да им биде претставен на клубовите на годишното генерално собрание во јуни и, доколку се гласа преку него, ќе ги замени сегашните правила за профит и одржливост, од сезоната 2025/2026. Ограничувањето на трошоците ќе ги ограничи трошоците на клубовите за трансфери, плати и такси на агентите, а наводно предлозите вклучуваат ограничување на трошоците на меѓу четири и пет пати повеќе од сумата што ја добива клубот од Премиер-лигата што има најмал ТВ-приход, пишува „Би-би-си“. Н.М....

Фото: Маја Јаневска-Илиева Република Македонија е рангирана на 36-то место на Индексот за слобода на медиумите за 2024 година на Репортери без граници, што е за две места подобор од 38-то место лани. Од земјите во регионот Македонија е најдобро оценета, а следат Црна Гора (40), Словенија (42), Хрватска (48), Косово (75), БиХ (81), Србија е на 98-то место и Албанија на 99-та позиција. -Иако новинарите не работат во непријателско опкружување, раширените дезинформации и недостатокот на професионализам придонесуваат за опаѓање на довербата на општеството во медиумите, што ги изложува независните медиуми на закани и напади. Понатаму, владините функционери имаат тенденција да имаат лоши и понижувачки ставови кон новинарите – стои во оценката за земјава. Во однос на Медиумски пејзаж се наведува дека иако телевизијата е доминантен извор на информации, онлајн медиумите играат важна улога. Сепак, мора да се направи разлика помеѓу професионални онлајн редакции кои вработуваат новинари и објавуваат оригинална содржина, и поединечни портали кои плагијат и копираат и залепуваат содржини. Исто така, постои голем јаз меѓу користењето и довербата: најгледаните ТВ станици имаат низок индекс на доверливост. За политички контекст се забелчежува дека целокупното опкружување останува поволно за слободата на печатот, но владините агенции не се многу транспарентни и критичкото новинарство е сè повеќе подложно на напади. -Поради силната политичка поларизација, медиумите можат да бидат под притисок на властите, политичарите и бизнисмените и на национално и на локално ниво. Двете најголеми партии (на власт и во опозиција) создадоа паралелни медиумски системи врз кои го вршат своето политичко и економско влијание. Јавниот радиодифузен сервис нема уредувачка и финансиска независност – стои во Извештајот. Во контекст на правната рамка се посочува дека Уставот ја гарантира слободата на говорот и забранува цензура, но дека земјата бавно го усогласува законодавството за медиумите со стандардите на Европската унија, на која има намера да и се придружи, а се посочува и на пресудата за ИРЛ и новиот закон за медиумите во делот на рекламирањето. -Процедурите на SLAPP служат како инструменти за заплашување и притисок врз независните медиуми. Осудата за клевета, во 2023 година, на медиумот IRL за нејзината истрага од општ интерес постави опасен преседан. Новиот закон со кој повторно се овластуваат националните и локалните власти да се рекламираат во медиумите во приватна сопственост, ја зголеми загриженоста за можното поврзано ширење на влијание – нотира Извештајот. За економски контекст се наведува дека иако одредени видови медиумска концентрација се забранети со закон, редакцијата на некои од главните ТВ канали е изложена на економски притисоци од нивните сопственици. Државното финансирање, се додава понатаму, е ограничено и нетранспарентно, а независните медиуми во голема мера се потпираат на донаторите. Странските грантови засновани на проекти придонесуваат само за опстанок, но не и за понатамошен развој. Новинарството, се посочува, е многу несигурна професија, а некои медиуми се подложени на влијанија од страна на маркетинг агенциите. Во делот за социјланиот контекст стои дека иако не постојат јасни ограничувања во социјалната и културната средина кои влијаат на слободното новинарство, социјалните медиуми и дигиталната сфера генерално го фаворизираат ширењето на дезинформации и сајбер-закани. Во комбинација со ниските професионални стандарди, тие придонесуваат, како што се посочува, за опаѓање на довербата на јавноста во медиумите и го отвораат патот за напади врз новинари врз основа на пол, етничка или религија, Кога е во прашање безбедноста на новинарите се констатира дека тие се често мета на вербални напади, а меѓу другото се посочува и за назначувањето специјален обвинител задолжен за случаите на напади врз новинари. -Под изговор за заштита на државните тајни и личните податоци, тие можат да бидат изложени на судски притисок и произволни правни постапки. Сепак, судовите имаат тенденција да ја поддржуваат слободата на печатот и да ги штитат новинарите. Во главниот град беше назначен специјален обвинител кој ќе ги води случаите на напади врз новинари, а се разгледува и отворањето на слични канцеларии низ целата земја – стои во Извештајот на Репортери без граници за земјава. Првите места на Индексот за слобода на медиумите за 2024 година им припаѓаат на Норвешка, Данска и Шведска. На листата од 177 земји во светот најлоши оценки за слободата на медиумите имаат Туркемнистан Иран и Северна Кортеја....

Фото: ЕПА ФУДБАЛ Двете земји би можеле да имаат по шест претставници во најсилното европско клупско натпреварување, ако Борусија Дортмунд ја освои Лигата на шампионите и не биде меѓу првите четири во германската Бундеслига и ако Аталанта или Рома ја освојат Лига Европа Победата на Борусија Дортмунд на дуелот со ПСЖ со 1-0 во средата, во првиот полуфинален натпревар во Лигата на шампионите (ЛШ), заедно со ремито на Баерн со Реал Мадрид, 2-2, во вторникот, ѝ овозможија на Германија да обезбеди и петти учесник во ЛШ во идната сезона. Претходно тоа го обезбеди и Италија. Двете земји би можеле да имаат по шест претставници, ако Борусија Дортмунд ја освои Лигата на шампионите и не биде меѓу првите четири во германската Бундеслига и ако Аталанта или Рома ја освојат Лига Европа, пишува „Би-би-си“. Победниците на двата купа автоматски се квалификуваат за Лигата на шампионите во следната сезона. Во моментов од Италија на места што носат пласман во Лигата на шампионите се Интер, Милан, Јувентус, Болоња и Рома, а Аталанта има два бода помалку од Рома и одигра еден меч помалку… Од Германија сигурни учесници во најсилното европско клупско натпреварување се Баер, Баерн, Штутгарт, Лајпциг и Борусија Дортмунд, која токму со победата во првиот полуфинален меч си обезбеди влез во Лигата на шампионите, оти има 12 бода повеќе од шестопласираниот тим во Германија, на три кола до крајот на сезоната. На табелата на Европската фудбалска унија, Италија (во полуфиналињата на трите европски купа од таа земја се Аталанта, Рома и Фиорентина) има 19,428 бода, а потоа се Германија (Баерн, Баер, Борусија Дортмунд) со 18,357, Англија (Астон вила) со 17,375, Франција (ПСЖ) со 16,083, Шпанија (Реал Мадрид) со 15,437… Дури и ако Астон вила победи во сите три преостанати натпревари во Лига Европа, Англија може да достигне најмногу 18,25 поени, пишува „Би-би-си“. Дополнителните места се додаваат без разлика колку клубови влегуваат во ЛШ по вообичаениот пат. По едно дополнително место добиваат две домашни првенства чии клубови имаат најдобри перформанси во Европа секоја сезона, според новиот, проширен формат што почнува од следната сезона. Рангирањето се базира на резултатите на сите европски клубови во Лигата на шампионите, Лига Европа и во Конференциската лига. Секоја победа на еден клуб вреди два бода, ремито еден, а бонус поени потоа се собираат со напредување низ различни фази од секое натпреварување. Потоа сите бодови освоени од клубовите од секоја земја се собираат пред да се поделат со бројот на тимови од соодветната земја во Европа во почетокот на сезоната. Н.М....

По Велигденскиот концерт на „Охридско лето“ Во духот на предвечерието на најголемиот христијански празник Воскресение Христово – Велигден, НУ „Охридско лето“ приреди концерт на православна хорска музика со женскиот хор „Менада“ од Тетово. Под диригентската палка на професор доктор Ивица Зориќ настапија 21 хористка, кои изведоа православна духовна музика, со што дадоа свој придонес во одбележувањето на овој христијански празник токму во Охрид – градот чувар на македонското православие. – Со големо задоволство ја прифативме поканата да учествуваме на овој концерт, со единствена желба да дадеме свој придонес, особено во овој катедрален храм, црквата „Света Софија“. Направивме ретроспектива на православна духовна музика. Имавме неколку византиски напеви, грузиски, македонски, грчки, но и напеви на други јазици. Вечерта ја заокруживме со ретроспектива на композиции што се во духот на повеќегласното црковно пеење, така што имавме нагорна линија на најсовремени композиции што се пишуваат сега. И на крајот завршуваме со молитва, со „Оче наш“, со желба што повеќе луѓе да го почувствуваат овој голем христијански празник. Се надевам дека секој понесе позитивна мисла од концертот – вели маестро Зориќ. Тој целиот свој работен век го има посветено токму на женскиот хор „Менада“, како и на детскиот хор „Лале“, чиј основач е. – Со „Менада“ годинава одбележуваме 43 години постоење. Јас сум од првиот работен ден со овој хор. Исто така работам и со детскиот хор „Лале“, кој исто така настапува во Охрид по разни поводи, а годинава одбележува 47 години постоење. Двата хора ги основав и раководам со нив сите изминати години. Ме радува што има интерес за нашите настапи. Тетово е град на хорската музика, но често патуваме и во странство. Досега имаме посетено повеќе од 20 земји – појаснува маестро Зориќ. Со програмата што ја изведе на Велигденскиот концерт во организација на „Охридско лето“, женскиот хор „Менада“ во октомври ќе настапи во Истанбул, Турција. Во своето 43-децениско дејствување, овој хорски ансамбл прерасна во еден од стожерите во развојот и опстојувањето на хорската уметност кај нас. В.Д....

Рецензија (Кон романот „Заборав“ на Томислав Османли, издание на „ВиГ Зеница“, Скопје, 2023 г.) Ферид Мухиќ Пандемија пострашна од ковид-19 хара низ светот: пандемија на заборавот! Иако трае многу подолго од ковидот, сите релевантни светски, регионални и локални институции не само што не преземаат никакви мерки туку молчат до денес, како и со ковидот. Не се знае ни како ни кога точно почна оваа пандемија. Случајно, од немукает, или планирано, како стратегиски проект конципиран, планиран и контролиран во генералштабот на „Длабоката држава“, од анонимните стратези на новиот светски поредок!? Можеби идејата ја поттикнал Ернест Ренан во своето некогаш ноторно познато, а сега одамна (дали намерно?) заборавеното предавање насловено „Што е нација?“, во кое големиот филозоф на културата ја дефинирал нацијата како „…заедница на луѓе што се согласиле што да запомнат, а што да заборават“!? Ако бришењето на несаканото реално сеќавање и внесувањето на фиктивното „сеќавање“ на виртуелната, идеолошки фабрикувана „реалност“ го сметаме за стратегиска цел, сите неопходни претпоставки за нејзина реализација веќе се обезбедени. Организирана манипулација на напредокот во научното познавање на принципите врз кои функционира меморијата и големиот напредок во владеење со техниките на памтењето, како и на заборавањето, лесно може да обезбеди ефикасен и незабележлив, речиси безболен (ако овој збор не е премногу горчлив циничен сарказам!), научно генериран колективен заборав. Плаузибилноста на оваа хипотеза наоѓа своја макар теориска поткрепа во фактот дека веќе сосема е избришано официјалното колективно сеќавање за вистинскиот карактер на најзначајните настани од светската историја што се случиле во текот на изминатите пет века од свеста на современите генерации и целосно заменето со официјализирана лага! Истата техника на манипулација на колективното сеќавање, уште полесно и поефикасно може да се примени врз креирањето на меморијата на поединецот. Континуирано бомбардирање со безброј нови информации, овозможено со спектакуларни капацитети на современата дигитална технологија, ефикасно го спречува трајното помнење (ретенција) на реалната стварност, а со тоа и создавање фиксирана свест за сопствениот идентитет. Наместо личност со нагласен персонален интегритет и морална свест, под притисок на френетично забрзана смена на постојано нови информации што застаруваат за еден ден, современиот човек не стасува трајно да меморира и интернализира ниту една клучна информација и останува на ниво на хронична деменција. Идеолошки контролираното бришење на несаканите сеќавања и нивното заменување со саканите се претвора во внимателно планирана идеолошка лоботомија. Крајната цел на овој сложен зафат на идеолошката неврохирургија е тотален колективен заборав на универзалните идеали на човештвото и на темелните доблести на човекот – поединецот, преку имплантирање обрасци преземени од експерименталната технологија на однесувањето на Б.Ф. Скинер, со кои постапките на луѓето се деградираат на ниво на условен рефлекс на лабораториските заморчиња. На овие размисли за темниот облак на катастрофичните сценарија наднесени над современото човештво и секој човек, ме наведе новиот, петти по ред роман на Томислав Османли, „Заборав“. Исклучително продуктивен и жанровски неверојатно версатилен автор, Томислав Османли од самиот почеток се легитимираше како автор на делата инспирирани од мегалопсихиа (голема душа), дела за големи, универзални теми. Неговото пишување не е астматично забревтано кажување прекинувано со кашлица, туку силен, воздигнат говор со полн здив, дури и кога станува збор за најкусите реплики на неговите ликови. Таков е и овој негов роман, кој, би рекол, ја адресира веројатно најсериозната закана за иднината на човештвото: заборавот! Заборавот на хуманистичката суштина на човекот како индивидуа со морален интегритет и критичка свест, заборавот на вредноста на хуманистичкото наследство на човечката историја. Морниците што ме обзедоа кога го прочитав овој роман на Томислав Османли, ме потсетиja на морниците што ги почувствував кога првпат ја слушнав реченицата: „You are too, philosopher by training!“ („И вие сте филозоф по тренинг!“). Најлошо беше што тоа се случи на Светскиот филозофски конгрес. Пред 24 години. Никогаш немав слушнато за ниту еден филозоф по тренинг, а сега се најдов опкружен со неколку стотини такви чудни суштества! Се разбира, во секое поединечно претставување инсистирав да останам црна овца и бела врана, нагласувајќи дека никогаш не сум тренирал филозофија, туку дека сум филозоф по образование и по вокација. За жал, но нималку случајно, денес веќе сите професии се професии „по тренинг“, а не „по образование“ – дури и сликарите, поетите, музичарите, пејачите. Зошто реков дека тоа не е случајно? Затоа што образованието го зајакнува персоналниот интегритет и ја развива критичката мисла, со доминантна и неизбришлива свест за сопствениот идентитет, сопственото „јас“. Од друга страна, тренингот го прави токму спротивното! Во тој контекст, тренингот е најефикасен начин трајно да се заборават постојните сеќавања, пред сѐ индивидуалниот интегритет и колективните вредносни матрици. Познато е дека војниците, особено командосите, подлежат на најригорозен тренинг. Добро трениран војник дејствува автоматски, без морална процена и без барање мотив. Добро трениран спортист, возач, работник на сложено мануелно работно место, исто така, дејствуваат автоматски без двоумење. Првата цел на секој тренинг е во текот на конкретната активност личната процена заснована врз сеќавањето целосно да се замени со меморијата стекната со тренинг. Романот „Заборав“ на Томислав Османли, книжевно-уметнички исклучително ефектно, логички уверливо и фактографски аргументирано покажува како човештвото постапно се претвора делумно во тренирани војници, делумно во луѓе без сеќавање, делумно пак во меланхолични ликови во кои сеќавањето наизменично трепка, се пали и гасне, како светулките во летната ноќ. Извонредната ерудиција и талентот на филмски и драмски сценарист му овозможиле на Османли распонот на оваа колективна трагична драма на човештвото да ја конкретизира во широк и импресивен дијапазон на високоиндивидуализирани ликови, од култните три генерации членови на семејството Панкови, познати од неговата драма „Враќање дома“ (2019), преку ликовите од приказните на имагинарните и реални луѓе од сегашноста и од минатото на Балканот, до личната драмата на конгресменот Стетсон од Тексас, заклучно со брилијантно изложените тези на докторската дисертација на Мирјана Котевска, поднесена на „Фраје универзитет Берлин“, со темелно елаборирана хипотеза за карактерот на глобалниот процес на ширењето на „Заборав“ под влијание на неоколонијализмот. Раскажувачки сугестивен, со дијалози што се „лепат“, тематски максимално релевантен, оригинално конципиран, високоинформативен и фактографски максимално аргументиран, инспириран длабоко хуманистички, романот на Томислав Османли, „Заборав“, претставува силна доза на серумот против пандемијата на заборав, добредојдена за секој современ читател....

Митрополит повардарски Агатангел (Станковски) Денес повторно нè осветли божествената слава. Денес ни беше даден дарот на мудроста. Денес уште еднаш ни се приложи единствено сведоштво за нашето спасение. Вечниот Бог, Кој влезе во времето како обичен човек и Кој се воплоти од утробата на Пречистата Дева Марија, ја победи смртта и Воскресна од мртвите. Човекот, преку Христос се зацари на царскиот престол и седна од десната страна на Отецот. Затоа, Воскресението Христово за нас христијаните стана смисла и почеток на секоја надеж. Велигден е цврста подлога врз која е изграден секој наш подвиг. Со неговите спасоносни бои е исцртана секоја патека што води на врвот, кон вечното Царство Небесно. Нека чуе светот, нека се објави насекаде, дека Бог е со нас, дека Христос Спасителот на светот воскресна, дека се погазија гревот и секоја неправда, дека се разруши адот, дека настапи времето на вечната љубов, која изобилно се излева врз секој човек, врз сета твар, врз секое Божјо создание! Тајната што беше скриена од почетокот на светот, денес се откри на очиглед на сите. Воскреснатиот Христос стана видлив за окото на духот, а Неговата сечесна благодат стана мелем за секоја рана. Конечно е извојувана слободата за чедата Божји, веќе не сме робови на законот на гревот, зашто се срушија занданите на лукавиот. Па, зарем има нешто повредно и поубаво да се соопшти? Христос нè облече во Својата плаштаница, ни направи сеници во Царството Негово, сè на овој свет добива можност, од Него и во Него, да се преобразува. Човекот, со Божја помош, преку покајание и праведен живот, никогаш повеќе нема да ја вкуси горката смрт. Христос воскресна од мртвите и со тоа стана првина за умрените (1. Кор. 15, 20), вели Апостол Павле. Преку него се запали огнот на вечниот живот. Овој несоздаден пламен, кој доаѓа одозгора, незабележливо и таинствено ќе се рашири насекаде, во секоја длабочина, во секое срце човечко што со вера и предаденост е спремно да му послужи на својот ближен. Така, во смиреност и покорност живеејќи, ќе дојдеме до целта, до нашето лично воскресение. Овде почиваат нашето покајание и преумување, овде е осмислен секој наш напор кој радува и преобразува. Колку се даваме себеси на другите, толку и растеме во Бога. Само така унапредени во доблеста и измиени од гревот ќе бидеме препознаени од светот како непосредни Божји наследници и ученици. Христос е наша првина во сè, од Него ја примаме секоја светлина во животот. Тој е нашиот застапник и сопатник. Од Него ни е ветено дека Тој никогаш нема да нè напушти и остави, зашто Он е Бесмртната Светлина што доаѓа од Бога, Он е пламенот што гори, а не согорува, Он е огнот што ја ништи слабоста и истовремено стоплува и заздравува. Од нас се чека само збор на покајание, кој ја отстранува секоја нечистотија, кој го обессилува гревот што ја гризе совеста. Целиот живот на христијанинот е проникнат од Воскресението Христово. Христијанинот што се кае, кој духовно расте и се развива, и кој најнапред го бара Царството Божјо и Неговата правда, нему, Господ Бог сè друго му придодава (Мат. 6, 33). Сега дојде ново време, драги браќа и сестри, сега животот се обновува преку новата сила што воскресна од гробот. Во нас, за век и веков е изртен цутот на Христовото воскресение. Наша задача е секојдневно да го полеваме, секојдневно во своите души да го пазиме од овенување. Возљубени мои Македонци и Македонки! Мораме да бидеме одговорни како за себе, така и за општеството и околината што нè опкружува. Не смееме да потонеме во самодоволност и сув индивидуализам. Човекот не е создаден да биде сам и осамен во светот. Не смееме да бидеме небрежни за својот ближен, за страдањето на братот, за животната средина во која ги растеме нашите деца. Важно е за човекот да живее во мир и благосостојба, важно е какво општество и каква држава ќе изградиме. Тоа не се прашања што не треба да нè засегаат. Добро е да знаеме кои сме, што сме и од каде сме. Од Христа сме откупени, скапо сме платени преку Неговата сечесна крв. Он, преку Своето славно воскресение, преку Својата неизмерна љубов, ни го подари највисокото достоинство. Не смееме на Неговата татковска грижа да одговориме со незаинтересираност и самодоволно повлекување. На Бога со камен не треба да фрламе, раката што дава не треба да ја сечеме – така нè учеле и воспитувале нашите предци. Македонскиот народ илјадници години непрестано на Бога благодарност и пофални песни Му вознесувал. Знаел нашиот мудар народ дека секоја тиранија е привремена, дека секое зло е краткотрајно. Денес, пак, злото, покрај тоа што си го зачувало својот вообичаен облик, има и некакво друго, поинакво лице. За жал, во тешка состојба сме доведени. Денес, иако човекот живее во изобилство, сепак е понесреќен и попотиштен од кога и да е во неговата долга историја. Денешниот човек е збунет и дезориентиран. Тој како да не ја препознава вредноста, како да не знае што е нормално, а што застрането. Сè на овој свет се измешува и поматува, жената престанува да биде жена, а мажот престанува да биде маж, црното станува бело, а гревот – добродетел. Доблеста и чистотата е прогонета некаде во минатото, таа станува остаток од некаква нејасна традиција, која притиска и затапува. Сега, како генерација, мораме да застанеме на патот на оваа демонска наезда. Ако тоа што поскоро не го сториме, тогаш духовно ќе се разориме себеси одвнатре, дури тогаш ќе станеме морално плитки и исушени. Затоа, македонскиот народ нема друг избор освен да се потпре на Бога, да се потпре на Неговиот спасоносен столб, кој го држи и покрепува секое човечко здание. Само така и на тој начин ќе опстоиме. Македонското име, идентитет, историја и традиција не смеат да бидат претворени во стока за трговија. Тоа е срамно и неправедно, а уште помалку морално. Ова важи како за македонскиот народ и држава, така и за Црквата. Мнозина подло ќе се обидат да ни ги омаловажат и искривоколчат секој наш успех и достигнување. Но, имајте секогаш предвид дека со Христос победуваме, Он ги штити и запазува праведните, оти Самиот Тој е правда и вистина. Христос е живата радост што го исполнува секое осамено и повредено срце. Од изворот на Воскресението Христово постојано и непрестано да се напиваме. И ние еден ден ќе воскреснеме во новиот живот исполнет со вечното Божјо присуство и благодат. Лозници сме Божји кои во трепет очекуваат да бидат накалемени на единствениот живороден ластар. Ова е голема тајна, во која сме повикани да бидеме рамноправни учесници. Денес, на Велигден, кога се прегрнува Бог со човекот, кога целото човештво е осенето од Божјата неизмерна љубов, кога сето создание се радува и преобразува, да пристапиме пред Христа со отворени срца, со искреност и благодарност. Ние сме мали, но значајни алки во синџирот на постоењето. Воскреснатиот Спасител секого од нас ќе го пречека во Својата прегратка, Он ќе ја осмисли нашата сегашност, ќе ја осветли со Своите зраци нашата иднина, ќе ја избрише секоја солза од неправедното минато. Примете го Бога во своите срца, направете уредено место за Неговото присуство. Еве, смртта е прегазена, а животот ликува и триумфира! Заедно со благодатта на воскреснатиот Христос со вас постојано нека бидат и љубовта на Бога Отецот и заедништвото на Светиот Дух – Троица Едносуштна и Неразделна! Нека ве чува Господ и вас и вашите семејства. Нека ве крепи и закрилува со Својата спасоносна десница, нека ви дава сила и мудрост во секое искушение. Поминете го овој празник во радост и меѓусебна почит. Така се учи и навикнува на секоја правда и добрина. Нека ја штити и закрилува Господ нашата татковина Македонија и нашата Света Македонска православна црква – Охридска архиепископија. Македонскиот православен народ нека создава дела за вечно паметење. Блажен е овој народ што го срамат и прогонуваат и што говорат против него секакви лоши зборови и лаги – заради Христа! Радувајте се и веселете се, зашто голема е вашата награда на небесата! Христос воскресе! Навистина воскресе!...

Архива / Фото: Маја Јаневска-Илиева Комисијата за Автомобилска одговорност донесе одлука без да ги земе во предвид анализите на осигурителната индустрија, сметаат осигурителните компании. – Осигурителните компании се разочарани од пристрасните трврдења и непрофесионалните квалификации кои им ги упати регулаторот АСО а врз основа на кои Комисијата ја намали цената на авто одговорноста. Денешната одлука на Комисијата за АО при МФ за враќање на цените на АО претставува директна закана за финансиската стабилност на осигурителниот сектор, поставување во целост на регулаторно ограничување во ценовните политики што е спротивно на препораките на ЕК во извештајот за напредокот на нашата земја, кое може сериозно да ја доведе во прашање грижата за осигурениците – стои во реакцијата на осигурителните компании. И ако Комисијата за автомобилска одговорност тврдеше дека сака да донесе објективна и транспаретна одлука базирана на конкретни параметри, сепак истата се базираше единствено на пристрасните тврдења и непрофесионални квалификации доставени од регулаторот АСО. Регулаторот на осигурителната индустрија меѓу другото треба да се грижи и за стабилноста на осигурителниот сектор и за угледот на компаниите кои ги регулира. АСО преку презентирање на неточни анализи и давање на квалификации за индустријата и начинот на нејзиното работење директно го нарушува угледот на сите осигурителни компании и нивните „мајки” странските компании – додаваат во реакцијата. Тие додаваат дека Регулаторот треба да работи во насока на зацврстување на осигурителната индустрија преку поддршка на нивните напори да ги заштитат осигурениците, преку креирање на солидно ниво на солвентност и ликвидност кое секако доаѓа само преку профитабилно работење. Во спротивност, се создаваат услови за нестабилност во финансискиот сектор – нешто што никој не го посакува. АСО излезе со анализи во насока на докажување на неоправданоста на донесените одлуки за зголемување на делот за вршење на дејноста на осигурувањето за автоодговорност. Врз основа на овие анализи Комисијата за Автомобилска одговорност донесе одлука за воспоставување на максимален износ за делот на вршење на дејноста со што ги врати цените на ниво пред покачувањето. Анализите на осигурителната индустрија не беа воопшто земени во предвид – стои во реакцијата. Осигурителната индустрија оваа анализа не ја прифаќа и смета дека е погрешно поставена и пристрасно изработена со цел докажување на однапред определено мислење и намалување на цената за АО. Неточноста на анализата се базирана на следните факти 1. Анализата е направена комбинирано за автоодговорност, Зелена Карта и Гранично осигурување а не само за автоодговорност – која е предмет на промените 2. Анализата се фокусира на докажување на издржливоста/доволноста на техничката премија а не на делот за вршење на дејност – кој е предмет на промените 3. Анализата не ги зема во предвид резервираните штети и не прави проекција на инфлаторното влијание врз истите во наредните години -што е клучно за бизнис со долга опашка односно сервисирање на нематеријаните штети на долг рок 4. Анализата не го зема воопшто во предвид делот за вршење дејност и е непоткрепена со актуарски пресметки и проекции за трошоците 5. Анализата содржи паушални интерпретативни одредби и тврдења базирани на мислење, а не на факти Македонија е една од ретките држави каде државата сеуште има функција во утврдување на цената за задолжителната АО и покрај фактот што се работи за пазарна економија. ЕУ секоја година во Извештајот за погресот на земјата, споменува дека оваа државна интервенција е неконзистентна со Европската регулатива и дека цената мора да ја утврдува слободниот пазар, односно да се случи либерализација на овој пазар – стои во реакцијата. Со донесената Одлука од страна на Комисијата за Автоодговорност се лимитира делот за вршење на дејноста односно трошоците и се воспоставува 100% државна контрола над цените за автоодговорност. Со ова се оддалечуваме и од принципите на Европската Унија и од правилата на пазарната економија....

г.Г. стефан - Фото: Маја Јаневска-Илиева По милоста божја, архиепископот охридски и македонски, заедно со Светиот архијерејски синод, до свештенослужителите, до монаштвото и до сите чеда на Македонската православна црква, а по повод велигденските празнувања, испраќа мир и благослов до Бога, поздравувајќи ги со величествениот и торжествен поздрав – Христос воскресе! Денес сето создание се весели и се радува, зашто – Христос воскресна! Возљубени празникољупци, Христовото воскресение е смислата на нашето севкупно постоење! Тоа е стожерот околу кој се одвива сиот наш живот и камен-темелникот врз кој се гради сиот наш подвиг на верата, на надежта и на љубовта во Бога. Тајната на Христовото воскресение го преобразува и го вообличува севкупниот наш поглед кон светот и човекот, кон времето и вечноста. Зашто, токму ова спасоносно собитие е најголемата вистина што му беше објавена на човековиот род и токму оваа Тајна над тајните е најрадосното благовестие со кое велегласно беше возвестена конечната победа на животот над смртта, на доброто над злото и на љубовта над омразата. Како што не потклекнаа нашите прадедовци, така и ние – како нивни потомци и како доследни пазители на аманетот доверен од нив – да не дозволиме отстапки пред оние што постојано посегнуваат по нашето најсвето; пред оние што гледаат да го зграбат она што со векови макотрпно е градено и што е зачувано до денешни дни. Наша должност и обврска треба да ни биде да им се спротивставуваме на сите оние што на секаков начин се трудат да ни го одземат она за кое се дадени многу жртви и кои се желни да ни ги приграбат: и историјата, и земјата, и културата, и јазикот и сè што е наше – македонско. Затоа, што е можно побрзо, да се освестиме и да се обединиме како народ Господ Исус Христос, со Своето воскресение од мртвите, ни го осмисли нашиот живот, и не само овој – земниот туку и небесниот, односно ни го дари вечниот живот во Неговото Царство. Токму преку Христовото воскресение се одгатнаа сите загатки со кои, уште од паѓањето во грев, се соочуваше немоќното и безутешно човештво, а кои завршуваа со суровоста на смртта. Ете, токму преку тоа Чудо над чудата, ние, луѓето, од смртни станавме бесмртни и ни беше овозможено трајно да се ослободиме од прангите на смртта и да се упатиме кон Оној што и самиот е Живот – кон Христа Животодавецот. Возљубени сорадосници во Христа воскреснатиот, Радоста, која извира од тајната на Христовото воскресение и која, еве, сите ние, како христијани, ја сведочиме повеќе од две илјади лета, е неизмерна. Но оваа неискажлива и преславна радост не треба да биде минливо чувство, кое ќе нè обземе само во овие празнични дни, туку, напротив, треба да ни постане начин на живеење и на постоење. Впрочем, и самото христијанство е вера на радоста! Ако не постои радост, тогаш не постои ни вистинско христијанство; ако немаме радост во нас и помеѓу нас, тогаш не сме ни вистински христијани, ни вистински учесници во Христовото воскресение, ниту, пак, вистински следбеници на Христа. Според тоа, доколку сакаме да бидеме доследни подражатели на Христа и да врвиме по Неговите стапки, тогаш ќе мора да си ги земеме врз себе нашите животни крстови и, минувајќи низ сопствените голготи, истите тие да ги поднесеме докрај, и тоа со радост. Само на тој начин, во нашите души – и покрај сите животни премрежиња, искушенија и предизвици – ќе ја почувствуваме бескрајната радост од Неговото воскресение и ќе заживееме со несфатливата и непреодна радост на вечниот живот. Возљубени чеда во Господа, Тајната на Христовото воскресение најмногу се открива во дарот на простувањето. Та, можно ли е вистински да го празнуваме Велигден – празникот над празниците – ако не простуваме и ако не бараме да ни простат!? Можно ли е да водиме христијански живот и да се нарекуваме христијани ако во нашите срца се вгнездени злопамтивоста и одмаздољубивоста или, пак, ако во нашите души се всадени гневот и лутината!? Тоа е – невозможно! Да се живее вистински христијански живот – живот според Евангелието – значи да се постане обновен човек во Христа и да се чекори по патот на богољубието и човекољубието – по патот што води кон Царството небесно. Затоа, што е можно поскоро, да се угледаме кон сите оние што низ вековите Го возљубија Бога, а го возљубија и својот ближен, да се угледаме на нивниот богоугоден живот, во кој особено се истакнува подвигот на човекољубието и на простувањето, па – со силата на Христовото воскресение – и сите ние, кои се именуваме со Неговото име, да го возљубиме својот ближен и секому сè да простиме за, на тој начин, да станеме наследници на вечниот живот. Возљубени чеда на Мајката Македонска Црква, Доколку се обѕрнеме во нашето историско раздобје, ќе воочиме огромни подеми и падови, како на црковен, така и на национален план. Впрочем, македонскиот народ, со Божја помош и поткрепа, успевал и сè уште успева достоинствено да ги извојува сите битки и да им одолее на сите непријателски настроенија, исполнети со лукави намери и со зли цели; и, притоа, со крената глава да продолжи по патот кон Бога – кон Изворот на добрините и на правдата. Та, кој ќе се осмели да нè оспори како македонски народ и како македонска држава!? Со кое право некои сè уште се обидуваат да ни ги одрекуваат историјата и традицијата, јазикот и верата, кога сета македонска почва е напоена со просветителските дејанија на македонските црковно-просветни дејци, со истрајноста на сите наши родобранители, со крвта на недобројните наши маченици и со благоверието на мноштвото исповедници и поборници за зачувување на православието на ова свето македонско тло!? Но, како што не потклекнаа нашите прадедовци, така и ние – како нивни потомци и како доследни пазители на аманетот доверен од нив – да не дозволиме отстапки пред оние што постојано посегнуваат по нашето најсвето; пред оние што гледаат да го зграбат она што со векови макотрпно е градено и кое е сочувано до денешни дни. Наша должност и обврска треба да ни биде да им се спротивставуваме на сите оние што на секаков начин се трудат да ни го одземат она за кое се дадени многу жртви и кои се желни да ни ги приграбат: и историјата, и земјата, и културата, и јазикот и сè што е наше – македонско. Затоа, што е можно побрзо, да се освестиме и да се обединиме како народ, и молитвено да притекнеме кон Бога и кон закрилникот на нашата најсвета автокефална Охридска и Македонска црква – кон светиот Климент Охридски, та, по примерот на нашите предци, да се избориме со сите неприлики со кои катадневно се соочуваме. Но сето ова ќе го постигнеме само ако си ги зацврстиме единството, слогата и сплотеноста, односно само ако трајно ги надминеме внатрешните разногласија и меѓусебните поделби и несогласувања. Возљубени родољупци, Ова лето Господово достојно ќе одбележиме и повеќе годишнини, кои се изнедрени од пазувите на нашето богато и славно минато. Меѓу нив, најпрво ќе си припомниме за Беласичката битка, од 1014-та, која, всушност, е неделиво поврзана со градењето и со запазувањето на нашата долговековна историска посебност, а ќе се присетиме и на бележитите одлуки од Првото заседание на АСНОМ, одржано во манастирот „Свети Прохор Пчињски“, во 1944 година. Исто така, ќе ги прославиме и 860-годишното постоење на велелепниот манастир „Свети великомаченик Пантелејмон“ во Нерези, Скопско, како и стогодишнината од замонашувањето на возобновителот на Охридската архиепископија во лицето на Македонската православна црква – блаженоупокоениот архиепископ Доситеј. Еве, токму овие незаборавни настани нека ни бидат силен поттик за обнова на нашата црковно-национална самосвест, а истовремено нека ни бидат и постојани потсетници за она за кое се бореле многу наши поколенија, а за кое останува и ние да продолжиме да ги чуваме – нашата татковина Македонија и нашата Македонска црква. Нека незаодната светлина од празникот на Христовото воскресение – Велигден, ни биде нераскинлива нишка што ќе нè поврзе сите Македонци – и овде, во татковината, и насекаде каде што нашинците се иселени по светот – во единството на троедната љубов: во богољубието, братољубието и родољубието, та едногласно да воскликнеме пред сиот свет: Христос воскресе!...

Фото: Маја Јаневска Илиева Слоганот „Да бидеме реални, да го бараме невозможното“ беше мотото на студентските демонстрации од 1968 година, можеби неизречено и несвесно мото на Шарената револуција во Македонија од 2016 година. Дистопијата што може да се воспостави по револуционерните движења, според мислењето на Лакан, се манифестира со устоличување на друг господар. Неговиот скептицизам се гледа во обраќањето до студенти во Париз, во мај 1968 година: „Револуционерните аспирации имаат само една можност: секогаш да завршат во дискурсот на господарот. Искуството го докажа тоа. Она кон што се стремите како револуционери е господар. Ќе имате еден!“ (цитат преземен од книгата на Јанис Ставракакис: „Лакан и политичкото“, 1999 година). Токму тоа се случи по Шарената револуција, разликата е во тоа што во Македонија дојдоа двајца господари: еден господар на материјалниот терор, предводен од албанска политички парија, и друг господар на духовниот терор, предводен од македонска политичка партија. Материјалното разнебитување на Македонија се одвива непрекинато од независноста до денес, меѓутоа, духовната деградација: продавањето и предавањето на сè што е македонско, што се случи последниве неколку години со потпишување на договорите со Грција и со Бугарија и прифаќањето на Преговарачката рамка, е нешто што малкумина Македонци го очекуваа и го присакуваа. Иван Катиќ ќе напише: „Малите злосторства се прават од користољубие или од навика. Големите од верба и убедување. Само големите идеалисти прават големи злосторства без каење, идеалите ги ослободуваат од гризењето на совеста“ (цитат преземен од книгата „Комунистичка интима“). Материјални злосторства (големи и мали) се прават од користољубие, меѓутоа големите злосторства против човештвото се прават од верба и убедување, од големи идеали. Идеалот за ЕУ ги направи македонските политичари и претседателот на Македонија злосторници – тие извршија културен геноцид врз Македонците. Тврдењето на нивните поддржувачи дека сегашнава опозиција не се разликува од позицијата: „и тие крадеа“ – е, всушност, лажен обид да се ослободат од грижата на совеста, за да можат мирно да спијат и да продолжат да уживаат во ситните привилегии и позиции што ги имаат. Разликите, иако обете се неправедни и незаконски, сепак, се немерливи: културен геноцид наспроти материјален грабеж. Каква поука може да се добие од обраќањето на Лакан? Постојат две толкувања: првото имплицира целосно отфрлање на каква било форма на радикална политичка активност – откажете се од вашите хистерични радикални промени, бидејќи тие на крајот ќе завршат со нови форми на доминација. Второто толкување, парадоксално, поддржува радикални активности, но предупредува на опасностите од реафирмирање на структурите на моќ и власт како последица на револуционерните промени. Двете перспективи се однесуваат на позицијата на новите владетели vis-à-vis местото на доминација што тие ја оспоруваат. Што се однесува до Македонија, тековните владејачки елити одговорни за културниот геноцид треба да заминат еднаш и засекогаш од политичката сцена, меѓутоа, граѓаните на Македонија треба да бидат свесни за можноста новите владејачки челници да ги реафирмираат моќта и авторитетот, повторно закриена зад сонот ЕУ, што ќе се манифестира со продолжување на културниот геноцид и конечно истребување на Македонците. Меѓутоа, граѓаните на Македонија, интелектуалната елита и членовите на МАНУ не треба да ги заборават зборовите на Меша Селимовиќ: „Постојат три големи страсти, алкохолот, коцката и власта. Од првите две луѓето некако може да се излекуваат, од третата никако. Власта е и најтежок порок. Заради неа се убива, заради неа се гине, заради неа се губи човечки лик. Незапирлива е, како волшебен камен, зашто носи моќ. Таа е дух од ламбата на Аладин, кој му служи на секоја будала што го држи… Човекот на власт го поттикнуваат кукавици, го бодрат подлизурковци, го поддржуваат арамии, и неговата претстава за себеси е секогаш поубава отколку вистината“ (од романот „Тврдина“). На 4 мај се одбележуваат сто дваесет и една година од смртта на Гоце Делчев, па затоа посакувам, во предвечерјето на изборите, Македонците да се обединат околу градењето достоинствена иднина, во која македонството ќе биде нашето битисување, а Гоце Делчев нашиот корифеј. Ден потоа, на 5 мај е Велигден – најважниот верски празник во православниот календар: сите православни христијани, честитајќи им го празникот, ги поздравувам со „Христос воскресна“. На 9 март започнав да објавувам, двапати неделно, текстови во „Нова Македонија“ – денешниов есеј е претпоследниот во оваа серија, во која, пишувајќи за неукоста, за кусогледоста, за немањето визија, за властољубието, за користољубието, за неправдата, за работењето против државните интереси, за поморот на македонскиот род, македонското име и сè што е македонско, се обидов да понудам конкретни предлози за излез од оваа состојба. Овој текст ќе го завршам со следната порака. На 8 мај граѓаните на Македонија ќе избираат: ако бојот 8 се ротира за 90 степени се добива знакот за бесконечност. Парафразирајќи го Вилијам Блејк: „Да се види светот во зрно песок, / Рајот во див цвет,? Да се држи бесконечноста на дланка / И вечноста во еден час“, ве повикувам масовно да гласате, при што: Да не заборавите за културниот геноцид што се изврши над Македонците со потпишувањето на договорите со Грција и со Бугарија и со прифаќањето на Преговарачката рамка со ЕУ. Да не заборавите на депортацијата на над 38.000 дечиња во 1948 година од Егејска Македонија и 20.000 црвени стапалки поставени на границата меѓу Чешка и Полска по повод 75 години од прогонот на македонските деца од егејскиот дел на Македонија: на секоја стапалка беа испишани името и презимето на протераното дете, заедно со македонскиот топоним на неговото село или град од Егејска Македонија, територија што беше претворена во пепел во 1948 година со користење напалм-бомби. Да не заборавите за делата на велешкиот владика Игнатиј, кој во свое време, иако прост и неписмен, организирано ги собрал сите книги на македонски и словенски јазик и ги запалил во Согленскиот манастир; да не ги заборавиме делата на костурскиот владика Германос Каравангелис, кој бил директен учесник во убиствата на невини луѓе и во палежите на македонските села во Костурско. Да не заборавите дека меѓу политичките лидери на Атина, Аристотел бил омразен поради три причини: странец, филозоф и пријател на Македонија. Обвинет за богохулење, Аристотел заминал од Атина во 323 година, забележувајќи дека не гледа причина да ѝ дозволи на Атина да греши двапати против филозофијата, а неговото заминување е предизвикано од повторното оживување на антимакедонското расположение во Атина, по смртта на Александар во Вавилон истата година. Аристотел заминал на островот Евбеја и таму починал во шеесет и третата година од својата возраст од природна смрт, следната година, во 322 година. Да не заборавите дека „Македонија не е само држава. Ако беше само обична држава, денеска немаше да има ни една прашинка од неа. Туку, Македонија е икона на Балканот, Македонија е црква на Европа, Македонија е манастир на светот“ (Петре М. Андреевски). Македонија не претставува ничие ексклузивно право, најмалку на Грција, туку Македонија е дел од културно-историскиот идентитет на сите народи од Југоисточна Европа и пошироко, кои ги претставуваат современите политички нации, вклучувајќи ја и Република Македонија, без разлика на денешново толкување на историјата – производ на современите политички нации и на актуелната геополитика. Да не заборавите, Македонци, граѓани на Македонија и сите идни владејачки елити во Република Македонија, дека „Името на Македонија е стварноста на Македонија“. Човечкиот живот на планетата Земја, оттука и во Република Македонија, според моето мислење, е фасцинантен, единствен. Ги повикувам граѓаните на Македонија и идните владејачки елити, заедно, сите, да создадеме нешто уште по поубаво: живот што навистина е хуман....

Повод: 121 година од смртта на македонскиот великан Гоце Делчев „Плачот на Гоцета нека ја раствори наполно таа долгоочекувана пролет и во најблиско време одново да си подадеме сите братска рака како синови на Македонија така како што некогаш околу Гоцета се чувствуваме како една челад и социјалисти, и анархисти, и националисти, зашто мислевме и дејствуваме само како Македонци, сите до еден и сите како еден“ – Димо Хаџи Димов На 4 мај 2023 година се одбележуваат 121 години од смртта на македонскиот великан Гоце Делчев, човекот што својот живот го посвети за слободата и државното осамостојување на македонскиот народ. Не случајно, во националната меморија на Македонците, Делчев останува запаметен како апостолот и срцето на револуционерна Македонија. За Гоце Делчев, како водач на македонското револуционерно движење, постои многубројна историска литература, која вели дека тој е главен инспектор на т.н. Четнички институт, творец на првите револуционерни организациски чети и воспитувач на првите револуционерни војводи, а многубројните сведоштва потврдуваат и дека Делчев имал најголем авторитет кај четите и војводите. Но Гоце е многу повеќе од творец на воената машинерија на Македонската револуционерна организација (МРО), тој е човекот што уште од првиот ден го распространувал идеалот за слободна и независна Македонија со широки права за македонскиот народ. Делчев како промотор и заштитник на македонската национална мисла Делчев секогаш стоел на самостојна и независна македонска почва. Затоа Панчо Дорев (дипломат и историчар) вели дека Даме Груев и Гоце Делчев, како и други македонски дејци, се бореле против сите надворешни влијанија. Во тој контекст, Павел Делирадев (општественик, публицист и револуционер, учесник во македонското револуционерно движење) вели дека Гоце се борел против великобугарските шовинистички тенденции. За националната самостојност на Гоце дознаваме и од списанието „Македонија“,, кое во април 1904 година, по објавувањето на првата биографија за Делчев од страна на Пејо Јаворов, истакнало дека Јаворов бил добар поет, но слаб историчар и не ја познавал психологијата на сепаратистите. Според весникот, сепаратистите „не се залагаат за политички, туку за национален сепаратизам“. Во тој правец, „Македонија“ забележува дека владиката Теодосиј во 1893 или 1894 година издавал крштелни свидителства во кои наместо Бугарска егзархија, пишувало православен христијанин. Во тој правец е и ангажирањето на Атанас Раздолов, од страна на Гоце Делчев, за печатење брошури со револуционерна содржина, како преводна, така и оригинална негова. Веќе од 1895 година Раздолов го привлекол Гоце кон себе со револуционерниот тон на своите брошури. Во книшката „Баба Ѓурѓа“ и „Проза во стихови“ изнел сцени од современиот македонски живот и подвлекол дека само со борба македонските поробени маси ќе ја извојуваат слободата. Раздолов ги повикувал „Македонците и Македонките да се борат за извојување слобода на Македонија. Тој апелирал до… секој чесен Македонец, а пак не е срам и да не е Македонец да се притече на помош за да се формира еден круг од вистински борци и чесни слободољупци“. Делчев го ангажирал Раздолов токму поради неговите погледи за иднината на Македонија и македонскиот народ. Политичкиот и националниот сепаратизам на Гоце е посведочен и во неговата многубројна кореспонденција. Во писмото на Гоце до Ефрем Каранов (фолклорист, историчар, преведувач, македонски револуционер) од 17 октомври 1895 година можеме да прочитаме: „Ослободувањето на Македонија лежи во внатрешно востание. Оној што мисли дека Македонија ќе се ослободи поинаку, тој се лаже и себеси и другите. Треба тој народ да се разбуди од петвековниот длабок сон, кој го направил Македонецот доста дебел во свеста за човечката правина. И тоа ако не целиот народ, тогаш барем еден дел од него…“ Творец на воениот механизам на Македонската револуционерна организација (МРО) Гоце Делчев како воено лице бил еден од првите дејци што увиделе дека дотогашните терористички групи не можеле да се справат во отворена борба со османлиските вооружени сили. За успешно реализирање на ослободителната идеја бил потребен борбен механизам, способен да им се спротивстави на многубројните непријатели на македонското ослободително дело. Затоа се појавила и потребата од создавање на Четничкиот институт. Првиот сериозен чекор во тој правец бил преземен од Делчев во април 1898 година. За да се отстранат последиците од Виничката афера, Гоце испратил во Македонија три вооружени илегални групи. Ефрем Чучков бил определен за Малешевско, Тодор Станков за Радовишко и Стојан Георгиев за Струмичко. Овие групи биле предвесници на големата борбена трансформација на МРО. Првата чета, која со право го носи епитетот агитациска и организациска, била четата на Михаил Апостолов-Попето (подофицер во бугарската армија, учесник во македонското револуционерно движење, член, војвода и прв инструктор на четнички институт). Попето и неговата чета ги спроведувале наредбите на Гоце, всушност Делчев е човекот што го довел Попето во Македонија за потребите на МРО. Главната грижа околу оформувањето и разгрнувањето на Четничкиот институт ја презел Делчев. Задграничното претставништво (Гоце Делчев и Ѓорче Петров) ја изработил правната регулатива за посочениот институт, издавајќи, во 1900 година, Правилник за четите на МРО. Димитар Димески (историчар, поранешен професор на Филозофскиот факултет – Скопје) истакнува дека создавањето на Четничкиот институт е неразделно поврзано со името на Гоце. – Тој како ревизор (инспектор) на вооружените сили на организацијата стекнал редок углед и израснал во неприкосновен авторитет. Најважните организациски борбени кадри од овој периоди израснале под закрила на Делчев – посочува Димески. Четничките школи одиграле голема улога за разгранување на Четничкиот институт. Во тоа посебна улога имале блиските Гоцеви соработници: Михаил Апостолов-Попето, Јане Сандански, Христо Чернопеев, Марко Лерински, Никола Петров Русински и др. – Делчев, од вклучувањето во Организацијата, па до смртта, ја обиколувал Македонија. Притоа, не го спречувало ни нарушеното здравје, проследено со силни стомачни болки. Секаде каде што престојувал, Гоце оставал светли траги, влевајќи свежина, оптимизам и нескршлива верба во успехот на македонската ослободителна кауза. Оттаму, неговото име многу лесно прераснало во легенда. – посочува Димитар Димески во своето дело посветено на Гоце Делчев. Со текот на времето, четите ги надраснале одредбите на Правилникот од 1900 година, претворајќи се во стожер на револуционерното движење. Со нивната појава доаѓа до масовно навлегување на селското население во Организацијата. На тој начин, од пропагандна и градска, таа се претворила во масовна, селска и борбена. Постепено, околиските чети станале крупни артерии во организацискиот крвоток. Со создавањето на т.н. селска милиција дошло до вистинско масовизирање на борбените сили на МРО. – Кон крајот на предилинденскиот период, Организацијата презела улога на паралелна власт и станала, фактички, држава во држава. За тоа, Гоце Делчев имал неизмерна заслуга – вели Димески. Изгасна засекогаш јуначката натура Димо Хаџи Димов, близок соработник и пријател на Гоце, и самиот учесник во борбата кај Баница, оставил следното потресно сведоштво: „Петнаесет часа ние го гледавме мртвиот Гоце, наведнат, чиниш, врз грбот на Македонија. И петнаесет часа ни се кинеа срцата“. Постојат повеќе верзии за неговото загинување, изнесени од непосредните сведоци на неговата смрт. Михаил Чаков истакнува дека взори бил разбуден од еден полјак од селото, кој му јавил дека Баница била полна со аскер. Потоа го упатил кај Гоце за да му го соопшти тоа. Меѓутоа, штом полјакот слегол долу, бил собран од аскерот. Чаков слегол долу и се упатил кон куќата во која бил сместен Гоце. Од таа куќа излегле две девојчиња, кои му рекле и тој да се прибере во таа куќа. При средбата, Гоце направил распоред за одбраната, а потоа, штом забележал дека војската одела по куќите и претресувала, заповедал да излезат и да тргнат низ селото. Пејо Јаворов дава малку поинаква верзија. Рано изутрина Гоце и другарите биле разбудени од некоја баба, која им рекла: „Станете, момци! Аскер го загради селото и пребарува по куќите“. Гоце и комитетите биле готови за борба. Војската пребарувала по куќите и го собирала населението. Тие стигнале до куќата во која бил Гоце со другарите. Гоце предложил да излезат од селото за да не биде запалено. Наместо да го чека мракот во утврдената камена куќа, наредил да излезат и да тргнат низ селото. По решението на Гоце, сите излегле на улица и се провлекувале до крајот на селото, каде што се наоѓала последната војска, и според Јаворов, Гоце извикал: Легнувајте! Првата пушка тој ја пукнал. Сите залегнале, а Гоце, според Чаков, застанал простум да ја полни пушката. Како луд му свикав: „Легнувај, Гоце!“ Легна, но на самото легнување еден куршум го пронижа во левата града и тој падна врз својата пушка… ги кладе двете раце наземи и се обиде да се крене гледајќи кон другарите што беа се растуриле покрај ѕидот на куќата и ги рече последните зборови: Ах, момци, рани… и пушти душа. Веднаш го фатив за левиот опинок, како што беше легнал по очи и колку глас ме држи викав: Гоце, Гоце! Никаков одговор. Изгасна засекогаш јуначката натура“. Смртта на Гоце била регистрирана во повеќе османлиски телеграми. Борбата кај Баница најпрво била регистрирана во шифрираната телеграма од управата на Серскиот санџак од 4 мај 1903 година, а Гоцевата смрт во шифрираната телеграма на Солунската окружна управа од 5 мај 1903 година. Османлиското задоволство било големо. Високата порта издала официјално соопштение, со што му ставила посебен акцент на настанот. Во тој контекст, Хусеин Тефиков бил унапреден во аскерски полковник. Ненадејната смрт на Гоце нашла место и во дипломатските извештаи. Д.Ст....

Пере Тошев Повод: 112 години од смртта на македонскиот великан Пере Тошев Пере Тошев е манифестација на македонската револуционерна совест, совест што го трасираше правилниот пат кон самостојност и независна Македонија. Секој негов чекор, секоја негова револуционерна дејност е во насока на заштита на македонските интереси, а низ годините Тошев се оформил како морален компас на македонското револуционерно движење и чистотата на македонската борба На 4 мај се одбележуваат 112 години од смртта на македонскиот великан Пере Тошев, македонски национален херој и водач на македонското револуционерно движење од крајот на 19 век. Доколку се споредат неговиот лик и дело со другите македонски великани, како што се Гоце Делчев и Јане Сандански, може да се добие впечаток дека Пере Тошев е во нивна сенка, но тој е една од најмаркантните личности во македонското револуционерно движење, личност што остави вечна трага во македонската национална историја, како човекот што бескомпромисно ги заштитуваше националните и политичките интереси на македонскиот народ. Доколку внимателно се проучи многубројната историска литература, како и спомените на неговите блиски револуционерни сопатници, неизбежен е заклучокот дека денешната современа македонска држава ќе беше невозможна без Пере Тошев. Не случајно Пере Тошев во националната меморија на македонскиот народ е запаметен како апостол и совеста на револуционерна Македонија. Морален компас на македонската кауза Се вели дека совеста обезбедува егзистенцијална свест за нашите морални обврски, односно дека совеста ѝ овозможува на личноста да има морално знаење, односно како треба да се постапува во одредена ситуација. Во оваа смила, совеста е внатрешен морален компас, компас што на човековите суштества им овозможува да прават разлика помеѓу доброто и погрешното, компас што го води човековото одлучување и влијае врз човековото однесување. Исто така се вели дека совеста е суштинска за растот и развојот, бидејќи ја поттикнува потрагата по морален интегритет. Доколку совеста се разбере на тој начин, тогаш не треба да нѐ зачудува фактот дека Пере Тошев е запаметен како совеста на револуционерна Македонија. Пере Тошев е манифестација на македонската револуционерна совест, совест што го трасираше правилниот пат кон самостојност и независна Македонија. Секој негов чекор, секоја негова револуционерна дејност е во насока на заштита на македонските интереси, а низ годините Тошев се оформил како морален компас на македонското револуционерно движење и чистотата на македонската борба. Повеќе од една деценија Пере Тошев во името на Македонската револуционерна организација (МРО) остварувал контакти со голем број фактори што можеле да го помогнат македонското движење. Настојувал да ги оствари интересите на македонската кауза, а во тој контекст се и неговите разговори со проегзархиската групација во Солун, која била антагонистички настроена кон македонските револуционери, или одредени бугарски политички кругови од Софија што се обидувале да им го наметнат своето влијание во македонските револуционерни средини. Пере Тошев секогаш бил подготвен за соработка, но штом ќе почувствувал дека се загрозени македонските интереси, одлучно се спротивставувал. Во тој контекст Ѓорче Петров вели: „Другите видни водачи, вклучувајќи го и Гоце Делчев, одамна беа пишани во црната книга на бугарските фактори. Пере единствен се користеше со нивната доверба и поради тоа, по нивно настојување, тој беше преместен во Солун. Кога Пере го кажа својот решителен збор за самостојноста на организацијата, за нив беше изгубена сета надеж за преземање на калето одвнатре и тие се помирија со положбата“. По Илинденското востание, кога настапува разочараност во македонските револуционерни средини, разочараност што бугарските политички фактори се обидуваат да ја исползуваат за преземање на македонското револуционерно движење, Пере се пројавува како бранител на независноста на македонската кауза и се спротивставува на сите замешателства на бугарската влада. Затоа Ѓорче Петров вели: „Политичкиот живот во Бугарија не му се допаѓал на Пере и тој не бил во состојба да завладее со неговата душа. Пере јасно сфаќал дека моралните опстојувања на политичкиот живот се во целосно разидување со неговите сфаќања за моралот, за целите на политичките борби. За него имало само еден принцип, односно принципот дека во општествената дејност немаат место побудите на личниот живот… Со Димитар Ризов ги зачувал старите врски за лична доверба, која била калена во многу неволји, кои ги преживеале заедно. Другите стари политички пријатели, Пере избегнувал да ги сретнува кога ја посетувал Бугарија“. Најмистериозната личност во македонското револуционерно движење Пере Тошев е најмистериозната личност во македонското револуционерно движење. Секој што се занимаваа со проучување на македонското револуционерно се соочил со неговата молчеливост, молчеливост што оневозможува подлабоко разбирање на неговата личност. Во голем број собири, советувања или разговори, кога се донесувале значајни одлуки, Пере Тошев бил молчелив и се држел резервирано, но тоа не значи дека бил индиферентен. Перевата молчеливост има еден образец, образец што постојано се повторува. Доколку внимателно се проучат достапната документација и литература, може да се увиди дека доколку концептот или ставот за кој се залагал во разговорите или советувањата има мнозинство од присутните, Пере не учествувал во дискусиите и секогаш оставал другите да говорат, држејќи се навидум резервирано. На тој начин не можел да биде обвинет дека поддржува една наспроти друга страна. Своето мислење го искажувал пред присутните кога мнозинството не се согласувале со неговите погледи. Така постапил на советувања што му претходеле на Илинденското востание. Пере се држел навидум резервирано, оставајќи да говорат Гоце Делчев и Ѓорче Петров. Но неговиот став го дознаваме при неговата средба со членовите на Главниот штаб (Даме Груев, Борис Сарафов и Анастас Лозанчев), кога побарал одложување на Илинденското востанието. Што кажаа за него? Ѓорче Петров во својата „Беседа за Пере Тошев“ вели: „Се сметам за извинет кај оние слушатели што се надеваат дека ќе чујат сензационални работи и прикаски за бурните делувања. Херојските подвизи со надворешен блесок, ако претходно изјавам дека такво нешто не го краси Перевиот живот, затоа што сѐ што правеше го правеше во конспирација, невидливо вистинско македонско подземје. За него прилега да се каже оваа одлика отколку да се пишуваат поеми…“ Симеон Радев (македонски новинар, виден публицист, историчар и дипломат) вели: „Пере Тошев е меѓу најголемите македонски дејци, најнепознатиот. Тој живееше во самотија и умре незабележано. Неговиот тивок и меланхоличен образ беше полн со ретка и скапоцена фасцинација. Кај никого меѓу неговите соборци внатрешниот живот не беше толку чист, згуснат и пребогат со духовно богатство како кај него“. Според Христо Силјанов (македонски револуционер и историчар), Пере како индивидуалист секогаш ги боготворел личните подвизи и не можел да се помири со мислата за народно востание: „За него само личноста воопшто има значење, бидејќи таа ја твори историјата, а не масите. Анархистичките дејства-бомбаџилукот, ја беа завладеале неговата душа. Секое друго средство за него беше неефикасно за борба против Турците и поради таа причина тој настојувал час поскоро да се пратат луѓе во странство за да се изучат на тоа искуство“. Силјанов го вели и следното: „Тошев е неповторливо оригинален меѓу револуционерните првенци. Кај никого меѓу неговите соборци внатрешниот живот не беше толку чист, згуснат и пребогат со духовно богатство како кај него. Руската литература извршила врз него големо влијание, но тој ги имаше сите црти на една словенска душа: добрина, нежност, свртеност кон духовен живот. А заедно со тоа, како и секој Словен, и недостаток на волја, што го забавуваше неговото дело и го ограничи неговото влијание во духовните кругови на македонското движење“. Константин Кондов забележува дека Даме Груев по идеи клонел кон руското народништво и се наоѓал под влијание на Александар Херцен и Степњак. Не беше социјалист, ниту пак некогаш бил поклоник на Карл Маркс. Пере Тошев се наоѓал „под влијание на Лавров и Бакунин“. На патот кон вечноста Во 1912 година станало јасно дека Младотурската револуција е само еден заблудувачки потег на младотурците, за зачувување на интегритетот на Османлиското Царство, оттука Пере Тошев се вратил во Софија. Во престолнината на Бугарското Царство живеел во крајна беда и, наспроти тоа, не ги прифаќал предлозите за негова издршка. Пере знаел дека секоја прифатена услуга на крајот ќе се одрази врз интересите на македонското револуционерно движење. Тој интерес секогаш го ставал над личната благосостојба. Имало денови кога Пере гладен скитал низ софиските улици, страден за една цигара. Во тие денови Софија живеела со трепет од претстојниот двобој помеѓу балканските сојузници и Империјата. Засилената дипломатска активност и воени подготовки ја навестувале претстојната буна. Пере Тошев бил прекршен од гладот и мизеријата, а дипломатската поделба на Македонија на спорна и неспорна зона го убила неговиот дух. Светозар Тошев истакнува: „Верен на сопствените зборовите ’нема поголема среќа за мене да ги положам коските во родната земја’, брза да си замине. Претчувствата за тажниот исход на српско-бугарскиот сојуз не му даваат спокојство. Тој веќе ја гледа својата земја во канџите на новиот и многу покрвожеден владетел. Напразни се усилбите на неговите другари да го отклонат од фаталното решение. Пере Тошев одмавна со раката збогувајќи се со животот, одговарајќи: ’еден пат се умира’“. Откако османлиското комесарство во Софија му издало патен лист, Пере заминал за Македонија. Уште во престолнината на Бугарија бил следен од членовите на турската анархистичка организација Црвените браќа. На 4 мај 1912 година во Дреновската Клисура, во близината на железничката станица Градско, бил убиен во заседа. По пет дена роднините го нашле телото на Пере Тошев, но Турците им забраниле неговото тело да биде погребано во Прилеп. Под засилен надзор, Пере Тошев бил погребан во дворот од црквата во селото Фариш, Тиквешко....

Фото: „Нова Македонија“ Традиционално, и годинава на 7 мај, во градот на поезијата, во Струга ќе се одржи сенародната Струшка еордија (литија), со моштите на Свети Георгиј Победоносец, неговата чудотворна икона, како и Крнинската чудотворна икона на Богородица. На раскошно украсени епитафи, со локалното свештенство и братството и сестринството од Бигорски, манастирите во Рајчица и Пречиста, со традиционалните торжества, со моштите на Свети Георгиј Победоносец, чудотворната икона на светецот и Крнинската икона на Богородица, ќе тргнат од храмот посветен на светителот, ќе поминат низ струшките улици, покрај кејот на реката Црн Дрим, низ чаршијата, и ќе го осветат градот. Сестра Ефимија од женскиот манастир во Рајчица за МИА информира дека годинава се планирани многу новини на литијата, за кои јавноста дополнително ќе биде известена. Според традицијата, и годинава поворката ќе ја води церемонијално полициско возило, кое на симболичен начин ќе го одбележи чествувањето на Свети великомаченик Георгиј, како покровител на полициските и безбедносните сили. Меѓу возилото и литијата ќе дефилира коњаник, облечен во римска трибунска воена облека, изработена од автентични материјали, која е верна копија на оригиналните воени оклопи од тоа време, дело на познат италијански експерт за историјата на древната Римска Империја. Коњаникот, кој во раката ќе држи палмова гранка како симбол на мирот, ќе има улога на посебен редар и најавувач на процесијата. – На чело на еордијата ќе биде член од Бигорското братство со клепало, потоа носачи на крстови, рипиди, знамиња, псалти и братството на Бигорскиот манастир, оркестарот на Град Скопје, чудотворните икони на Свети Георгиј Победоносец и Пресвета Богородица-Крнинска, сестринствата од манастирите во Рајчица и Пречиста, свештенството на Дебарско-кичевската епархија, митрополитот дебарско-кичевски г. Тимотеј и епископот антаниски г. Партениј, и најпосле најголемата светиња – моштите на светецот во раскошно украсен епитаф – појасни сестра Ефимија. Моштите, како што додаде таа, и овој пат ќе бидат носени од четворица видни граѓани, а ќе бидат придружувани и чувани од четворица капетани од сејменската гарда на Бигорскиот манастир, облечени во традиционална мијачка носија, со сејменски ќостек на градите, на кој е претставен ликот на Свети Јован Крстител. Зад сердарите ќе оди сејменската гарда, чии членови ќе бидат исто така облечени во традиционални мијачки носии, со ќостек на градите со ликот на Свети Георгиј Победоносец. – Традиционално, моштите на светецот ќе пристигнат од нашиот манастир во Рајчица, а чудотворната икона на Пресвета Богородица од манастирот Пречиста во Кичево. Овие големи светињи ќе бидат поставени за поклонение во храмот „Свети Георгиј“ во Струга. Во 16 часот ќе биде отслужена ктиторската вечерна богослужба, по што ќе следува еордијата, која ќе започне веднаш по богослужбата во 17 часот. Литијата ќе тргне од храмот на светителот, ќе поминува низ централните градски улици, од другата страна на кејот на реката Црн Дрим, низ чаршијата и повторно ќе се врати во црквата – истакна сестра Ефимија. Верниците и сите добронамерници ќе се движат по гардата, а оние што не можат да се вклучат во литијата поради многубројниот народ, ќе останат на двете страни од улиците и заедно со дечињата облечени во народна носија ќе ги поздравуваат моштите со зборовите: Христос воскресна! Навистина воскресна! П.Р....

Коле Манев: Пикасо Коле Манев По обичај, пред кои било избори, професионални агенции или институции прават анкети со кои се мери довербата на граѓаните кон една политичка личност, партија или коалиција. Во првиот круг од претседателските избори, кои се одржаа пред неколку дена, една анкета предвидуваше дека резултатот ќе биде пата-пата, значи нерешено, со мала предност на СДСМ и Пендаровски. Сите други анкети предвидуваа победа на опозицијата под водство на ВМРО-ДПМНЕ и кандидатката Гордана Силјановска-Давкова. По гласањето од првиот круг, таа едната анкета изработена од не знам кого и понудена од не знам каде, која предвидуваше тенка победа на Стево Пендаровски и СДСМ, се виде дека е тотална утка, односно порачана анкета, како кога се порачуваат компирчиња од „Мекдоналдс“. Другите анкети, и тие не погодија, ама во друга насока. Наместо еден кома нешто во позитива за опозицијата, Гордана победи со два кома нешто, што претставува своевидна реткост од нашиве изборни циклуси во независна Македонија. Значи, по првиот изборен круг од овие претседателски избори состојбите се такви какви што се, потврдени и од ДИК, дека власта изгуби катастрофално и ретко кој може да поверува дека во вториот круг од претседателските и на парламентарните избори ќе може власта да закрепне, и покрај тоа што тие мислат дека сѐ почнува од зеро! Ништо не почнува од зеро, има точни бројки, кои велат дека, според некоја изборна логика, во втората политичка пресметка поразот на досегашната власт ќе биде уште позначаен. Ваквиот резултат не е случаен, уште со доаѓањето на власт на оваа гарнитура или коалиција, СДСМ-ДУИ, работите во државава тргнаа кон удолница, и тоа во секој поглед. Промена на име, спротивно од волјата на граѓаните, криминалот во вулканска експанзија, продажба на достоинството, на историјата на цел еден народ, за културата да не зборуваме. Се чини како целта да беше и е да уништи, и тоа по брза постапка (со европско знаменце), сѐ што претставува историски и културен белег на Република Македонија. Под такви неблагодарни услови се чувствуваше, се знаеше дека позицијата ќе загуби, но никако не можеше да се предвиди таков поразителен резултат за коалицијата СДСМ и ДУИ. Во текот на кампањата за првиот круг, според некое мое размислување, се појавија два инстант настани, кои придонесоа уште повеќе да се измешаат и така суперизмешаните изборни случувања. Во првиот инстант настан како главна личност беше Зоран Заев, кој ненадејно се појави во пропаганден спот, изработен во корист на СДСМ (веројатно емитуван на социјалните мрежи), јас само еднаш го видов на еден ТВ-канал, и тогаш, во тие мигови и моменти додека траеше спотот, мислам дека водата во изборниот казан уште повеќе се згреа, бидејки ликот, личноста Зоран Заев е олицетворение на сѐ што ни се случи како негативни и национално поразителни состојби кои бевме принудени да ги живееме во последниве десет години откако тој се појави како,,политичка“ личност. Вториот изборен инстант настан е поврзан со обраќањето на Али Ахмети на плоштадот „Македонија“, каде што зборуваше за слатките бисквити на Мицковски и тврдите камења на Али, инстант настан што од тежината на камењата, за беља ваквата реч овозможи да се потсетиме на работниците од Маврово на чии грбови со остри ножеви беа изрежани три букви, кои на митингот гласно и во хор се изговараа – УЧК. Ваквиот инстант потег придонесе довербата во Али да падне неколку скалила подолу, бидејќи таков говор измешан со благо и тешко е говор што се практикуваше во педесеттите години од минатиот век. Да заклучиме, поразот на власта беше неизбежен, но овие две инстант случувања придонесоа тој да биде побрз и позаслужен. Сега за момент да поминеме во поубавиот дел од живејачката наречена култура и да подразмислиме малку околу неа. Културата како ретко која друга дејност нема граници, во тоа е и нејзината убавина. Андре Малро, писател, висок интелектуалец и поранешен министер за култура во владата на Шарл де Гол, често го посетуваше Пабло Пикасо во неговото ателје во областа Екс ан Прованс во јужна Франција. Од многуте разговори што ги водеше со тореадорот од Малага-Шпанија, Пикасо, Малро издаде книга насловена „Главата на опседнатиот“, во која има забележано многу размислувања на Пикасо околу неговото ликовно творештво и воопшто неговите погледи за животот надвор од стоењето пред штафелајот. Во еден разговор Пикасо му рекол на Малро: „Никогаш не знаеме што ќе нацртаме, но кога почнуваме да цртаме се раѓа една историја, една идеја. Потоа историјата се зголемува како во театар, како во животот. И цртежот се преобликува во други цртежи, во еден вистински роман. Секогаш мислев дека ако продолжиме да работиме на еден цртеж, на една историја до недоглед, во таков случај сликата, цртежот ќе почне да ни зборува“. Ако сакаме да му веруваме на маестро Пикасо, дека кога се работи и кога се оди до недоглед, работата и делата ќе почнат да ни говорат, ќе почнеме да комуницираме меѓу себе. На овие избори, и во првиот и во вториот круг, кој ќе се случи за неколку дена, врската меѓу позитивната политичка опција и граѓаните е воспоставена. Враќање назад кон криминалот, корупцијата и бесчестието нема. И доста беше. Македонија беше трпелива, не безнадежна, ги издржа сите неправди што ѝ се правеа среде бел ден и пред нејзините погледи. Нешто што е неприфатливо и непростиво. Во првиот круг молчењето не беше опција, народот почна да говори. Граѓаните решија да си ја земат иднината во свои раце, колку и да му изгледа некому тоа архаично, нереално и неможно за реализација. На наредните претседателски и парламентарни избори гласот на граѓаните треба силно да одекне во заштита на квалитетната правичност и реалната демократија....

Фото: Министерство за одбрана на Хрватска ВО ТЕК Е БАЛКАНСКА ТРКА ВО ВООРУЖУВАЊЕ Фото: Министерство за одбрана на Србија Француските модерни ловци „рафали“ веќе летаат над Хрватска, за нив е потрошено над една милијарда евра, додека Србија најави дека ќе купи исти авиони, но нови – за 3,2 милијарди евра. На полето на одбраната не се актуелни само споменатите зделки, има и други, во различните воени родови во Хрватска и во Србија. Сето тоа многу „мириса на балканска трка во вооружување“ Со пристигнувањето на првите шест млазни борбени ловци „рафали“ на аеродромот во Плесо, се отвори нова фаза на развој, не само за хрватските воздухопловни сили туку и за хрватските вооружени сили. Според хрватскиот портал „Индекс“, „конечно, беше постигнат решавачки напредок во опремувањето на хрватската армија со борбени системи на НАТО“. Порталот потсетува дека не е првпат Хрватска да купува западни борбени системи. Поранешниот министер за одбрана Котромановиќ купи самоодни хаубици „панцир“ во 2000 година. Но 12 хаубици, колку и да се добри, не се доволни да ги задоволат потребите на хрватската армија. Едвај има доволно за да ги задоволат потребите на операциите во НАТО. Во 2007 година Хрватска склучи договор да купи дури 126 борбени возила „патриа“. Откако МО не успеа да го убеди НАТО дека „патриа“ е задоволително решение за опремување на средната пешадиска бригада, мораше да се најде друго решение. А за тоа беа користени „бредли“. Конфликтот меѓу Русија и Украина ги наруши не само плановите за испорака туку и квалитетот на испорачаните возила. Имајќи предвид дека сè што можеше да се вози отиде во Украина, сите досега испорачани „бредли“ мораа прво да се подложат на генерален ремонт во фабриката „Ѓуро Ѓаковиќ“, па дури потоа да ѝ бидат испорачани на хрватската армија. Во исто време, вооружените сили на Република Хрватска не знаат што да прават со вишокот „патриа“. Иако многу добро би можеле да се користат како самоодни минофрлачи или противвоздушни системи, за тоа треба да се издвојат дополнителни средства. Не се испочитувани, а камоли реализирани сите среднорочни развојни планови на вооружените сили на Република Хрватска што се донесени досега. Можеби новите безбедносни односи во Европа ќе донесат суштински поинаков пристап кон развојот на хрватските вооружени сили, пишува хрватскиот портал „Индекс“. Производителот на авионите „рафал“, компанијата „Дасо“, е преплавен со нарачки Набавката на напредните француски ловци „рафал“ ја отвора и темата за трката во вооружување на Балканот, во која со своите набавки и модернизирање на армијата учествува и Србија. Нејзиниот претседател Александар Вучиќ неодамна беше во Париз и, според француските медиуми, со францускиот претседател Емануел Макрон договорил купување 12 млазни борбени авиони „рафал“. Порталот „Индекс“ во својот осврт забележува дека претседателот на Србија, Вучиќ, никогаш не реагира кога другите соседни земји добиваат нови борбени системи, но е малку повеќе сензиитвен на набавките на оружје од страна на Хрватска, па неговите ангажмани за купување оружје некако кореспондираат и се совпаѓаат со хрватските. Имено, кога хрватските воздухопловни сили примија американска донација од извидувачко-борбени хеликоптери ОХ-58Д „киова вориор“, Србија одговори со купување јуришни хеликоптери „Ми-35П“. Забележливо е што Белград го зајакна противвоздушниот систем – од Русија го купи мобилниот артилериско-ракетен систем со краток дострел „панцир-С1“, а од Кина ракетниот систем со среден дострел „ФК-3 ПЗО“. Хрватска, пак, набави лесен противвоздушен ракетен систем „мистрал“, кој дојде во пакет со „рафал“ од Франција, но со оглед на неговите борбени способности, тој е посимболичен, особено во споредба со „ФК-3“ и со „панцир“. Затоа, не е чудно што најавата за хрватското купување на „рафал“ веќе предизвика мотивација во Белград, за набавка на супермодерните француски ловци „рафал“. Уште во април 2022 година Вучиќ изјави за новинската агенција „Ројтерс“ дека ќе купи 12 нови и 12 користени „рафали“, не од Франција, туку од друга неименувана земја. Веднаш се наметна прашањето кој ќе му продава половни. Производителот на тие авиони, „Дасо“, во 2022 година за 12 авиони бараше 2,5 милијарди евра, а сега таа сума достигна 3,2 милијарди. Според Белград, договорот е во финална фаза и би бил завршен со сите детали во јуни. „Дасо“ е преплавен со нарачки. Во следните осум години мора да испорача дури 174 „рафали“ (42 во Франција, 42 во Индонезија, 80 во ОАЕ, 10+30 во Египет). И Грција чека да заврши испораката на четири „рафали“ нарачани уште во 2009 година и уште шест нарачани во 2022 година. Проблемот е што капацитетот на „Дасо“ е премал и успева да комплетира помеѓу 10 и 15 „рафали“ годишно. Па, така, ако Србија ги нарача „рафалите“ сега, во најдобар случај може да го очекува првиот по 11 години, а во најлош по 15 или повеќе години. Во меѓувреме, Србија ќе се потпира на своите „МиГ-29“. Оружје многу, „жива сила“ сѐ помалку Сѐ повеќе е актуелна идејата за враќање на воената регрутација и обврската за служење воен рок По повеќе од три децении општо разоружување, европските политички лидери одеднаш сфатија дека сè уште им требаат копнени сили, поттикнати од размислувањата за украинско-рускиот воен судир. Во оваа атмосфера на воена психоза, сега се купуваат и тенкови. Полјаците купија американски „абрамс“, кој покажа многу слабости во Украина и веќе е повлечен од фронтовските линии, и јужнокорејски „К2 блек пантер“ (дури купија и лиценца за нивно производство). Германија и Италија веќе ги нарачаа најновите „леопард 2А8“. Тоа наскоро ќе го сторат Чешка и Литванија. Германија, Италија, Шпанија и Шведска најавија заеднички развој на нов тенк бидејќи веќе не можат да чекаат да биде лансиран проектот на француско-германскиот систем за главна копнена борба. Србија имаше намера да го реши проблемот со застареноста на тенковите со нивен увоз од Русија, што дефинитивно не беше опција. Хрватската одбрана никогаш не спомена никаков план за замена на одамна застарениот „М-84“ со тенк од западно производство. Не би купиле ни „бредли“ ако НАТО не ги присили. И покрај сето тоа, убедливо најголемиот проблем и на вооружените сили на Република Хрватска и на армијата на Србија е недостигот од жива сила. Во најдобар случај, хрватската армија тешко може да стави под оружје 20.000 луѓе. Србија би можела да собере околу 50.000. По повод Денот на српската војска, 23 април, началникот на Генералштабот на вооружените сили, генерал Милан Мојсиловиќ, даде големо интервју за дневниот весник „Политика“, каде што најави скорешно враќање на обврската за служење воен рок. Х.И....

Фото: Маја Јаневска-Илиева ПРАВОСЛАВНИТЕ ВЕРНИЦИ ГО СЛАВАТ ВЕЛИГДЕН Црвената боја на велигденските јајца има симболика на победа. Нејзиното значење на овој голем христијански празник е дека Господ Исус Христос со своето воскресение ја победил смртта. Црвената боја ги претставува божјата сила и моќ, а наедно ја симболизира и Христовата крв, која Исус ја пролеал на крстот за спасение на сите луѓе на Земјава. Бојата на јајцето нѐ потсетува и на Христовата крвта и на спасението Православните верници в недела го слават најголемиот христијански празник Велигден – Христовото воскресение, ден кога Исус Христос ја докажал својата божествена моќ и воскреснал од мртвите. Воскресението Христово на полноќ ќе биде објавено во сите храмови на Македонската православна црква, а со вечерната богослужба ноќта во средата завршуваат великопосните богослуженија и продолжуваат посебни богослужби, со друг состав и со особено значење. До Велика среда во богослужбените текстови има поттик за плач на луѓето заради својата грешност, а од Велики четврток започнува поинаков плач на верниците – плач од глетката на ужасните страдања, мачења и распнување на Христос Спасителот. Тогаш се испомешани чувствата на плач и радост – плач за маките на Христос, а радост поради нашето спасение и благодарност кон Бога. Најголемиот христијански празник Воскресение Христово, Велигден, е најголемиот христијански празник. На овој ден православните христијани се кршат со вапсани јајца во црвена боја, со што го означуваат Христовото воскресение, при што велат: „Христос воскресна“, „Навистина воскресна“. Овој поздрав православните христијани го користат во секоја пригода сѐ до празникот Вознесение Христово, Спасовден. Според толкувањата на теолозите на Македонската православна црква-Охридска архиепископија, се случило воскресението на Господ Исус Христос, со што ја извојувал најголемата победа за луѓето, победата над гревот и смртта. – Иако луѓето сѐ уште умираат и ќе умираат до крајот на светот и времето, сепак, смртта веќе нема власт над човечките души за да ги држи во Адот, туку луѓето, доколку живееле правилен и добродетелен живот, воскреснуваат за трајна заедница со Бога. Воскресението Христово и неговото доаѓање во светот биле проречени уште во Стариот завет – велат теолозите. Според нив, на овој настан му претходеле многу други случувања, како Христовото влегување во Ерусалим, кое го празнуваме на Цветници, Тајната вечера, за која се сеќаваме на Величетврток, Христовото распнување и погребение, кое го одбележуваме на Велипеток. На Велики четврток се вапсуваат првите јајца Вапсувањето црвени јајца за Велигден е најраспространетата традиција во сиот христијански свет. Вообичаено јајцата се вапсуваат пред изгрејсонце в четврток. Домаќинките вапсуваат три црвени велигденски јајца. Според теолозите, оваа црковна традиција потекнува уште од првиот век по Христа, во времето на светите апостоли. Велигденското јајце е старо колку и христијанството. Многумина се прашуваат зошто баш црвеното јајце е традиција за овој голем христијански празник.Како што објаснуваат теолозите, велигденското јајце црквата го прифатила во својата традиција и практика како симбол на Христовото воскресение. Првите христијани и современици на апостолите почнале да вапсуваат јајца и да ги подаруваат на Велигден, поздравувајќи се со радосниот поздрав: Христос Воскресе! На тоа отпоздравувале: Вистина воскресе! Такам поздравувајќи се, првиот ја соопштува веста за Христовото воскресение, додека вториот ја потврдува, а всушност и двајцата ја исповедаат својата вера во воскресението. Оваа практика е запазена во светото православие до ден-денес, па верниците со овој поздрав се поздравуваат сѐ до Вознесението Христово, Спасовден. Црвената боја има симболика на победа. Нејзиното значење на овој голем христијански празник е дека Господ Исус Христос со своето воскресение ја победил смртта. Црвената боја ги претставува божјата сила и моќ, а наедно ја симболизира и Христовата крв, која Исус ја пролеал на крстот за спасение на сите луѓе на земјава. Бојата на јајцето нѐ потсетува и на Христовата крв и на спасението. Велика сабота, денот меѓу смртта и воскресението Сабота значи покој. Велика Сабота е ден на покојот, ден на покојникот, ден на најголемиот покој и на најголемиот покојник. Велика сабота е денот меѓу смртта и воскресението, меѓу Велипеток и Велигден, денот што ги спојува распнувањето и радоста. Денот на големиот покој е времето кога Христовото тело е во гробот. Покојникот е внатре од вчера. Овој е втор ден на нашата жалост, тага и молк. Ден на длабоко молчание, созерцание и покој. Овој е денот на оплакувањето на покојникот. Тогаш, мајка му – Пресветата Богородица и жените мироносици, по погребението, го оплакувале Господа Исуса Христа. Денес се изразуваат болката, тагата и жалоста на Пресвета Богородица. За нас, па, ова е ден за солзи на љубовта и благодарноста. Велика сабота е определена како ден за чување на гробот. Денес сите сме крај Христовиот гроб. Се поклонуваме пред плаштаницата, на која е претставено телото Господово при погребението и положено во гробот. Тоа е украсениот Христов гроб, среде црква, пред кој стоиме и молчешкум се молиме. Се протнуваме под неа на колена, со понизност. Го чекаме воскресението. Ова е ден за прославување на неискажливата љубов од Богочовекот кон луѓето. Велика сабота е ден на исчекување, ден на свештен трепет пред Христовото воскресение. Точно на полноќ се објавува Христовото воскресение, со што завршуваат 40-дневните пости....

Фото: ЕПА Нелегалната трговија со отпад од Европа до Југоисточна Азија се појави како високопрофитабилен криминален бизнис со низок ризик и со големо влијание врз животната средина, економијата и врз здравјето на луѓето Земјите од Југоисточна Азија, вклучувајќи ги Малезија, Виетнам, Тајланд и Индонезија, се соочуваат со прилив на нелегални пратки со отпад од индустријализираните земји, при што значително количество се тргува од Европа. Според новиот извештај на ОН за мапирање на трендовите на трговија со отпад од Европа и Југоисточна Азија, криминалните актери ги искористуваат дупките и легитимните деловни структури, со што трговијата со отпад е едно од најзначајните злосторства што може да влијае на животната средина. И покрај постојните регулативи, трговците со отпад се охрабрени од неефективното спроведување на законот и ниските казни кога ќе бидат фатени, како и од искушението од можностите за лесен профит. Европската комисија проценува дека од 15 до 30 отсто од пратките со отпад од ЕУ се нелегални, што годишно создава незаконски приход од милијарди евра. – Откако ѓубрето е неправилно исфрлено, станува сечиј проблем. Итноста за справување со трговијата со отпад не може да се процени – изјави за ДВ Масуд Каримипур, претставник во Југоисточна Азија на канцеларијата на ОН за дрога и криминал. Според извештајот на ОН, земјите на АСЕАН колективно увезле повеќе од 100 милиони тони метал, хартија и пластичен отпад, чија вредност се проценува на речиси 50 милијарди долари (47 милијарди евра), помеѓу 2017 и 2021 година. Индонезија епицентар на трговијата со отпад Глобалната трговија со отпад претрпе значителна промена во последниве години поради низата мерки што Кина ги постави во 2018 година за да се справи со приливот на несакан отпад во земјата. Ефектот од забраната за отпад во Кина доведе до пренасочување на глобалните текови на отпадот, особено кон Југоисточна Азија. Земјите како Индонезија се појавија како примарни дестинации и за легитимни и за нелегални пратки на отпад. – Во Индонезија не постои екосистем што поддржува одржлива потрошувачка, производство и рециклирање – изјави за ДВ Јујун Исмавати, виш советник во еколошката невладина организација „Нексус3“. По 2018 година, Индонезија доживеа ненадеен пораст на увозот на отпад, при што отпадот од хартија и пластика претежно се испраќа од западноевропските земји, според Заводот за статистика на Индонезија. „Нексус3“ откри дека пластичниот отпад често ги загадува остатоците од хартија, што претставува алармантна закана за животната средина и здравјето во региони како Јава или Суматра. Проблематичната пластика или се фрла или им ја донираат компаниите увозници на хартија на локалните заедници, кои потоа се занимаваат со нелегално сортирање и палење на пластиката. Пожарите испуштаат алармантни нивоа на диоксини и опасни хемикалии и на крајот се инфилтрираат во човечките синџири на исхрана. Поради чадот и токсичната храна, многу селани развиваат респираторни и стомачни заболувања, па дури и рак и мора да ги напуштат своите домови. Отпадите како профитабилен бизнис И покрај неговите штетни последици за здравјето и животната средина, трговијата со отпад сè уште се смета за високопрофитабилна криминална активност што оди под радар во Југоисточна Азија. Според Серена Фаварин, криминолог од италијанскиот Универзитет „Католика дел Сакро Куоре“, трговците со отпад користат софистицирани методи и синџири на снабдување за да ги избегнат контролите и да го испраќаат отпадот во земји каде што регулативите се помалку строги, а цените за нелегалното фрлање на отпадот се многу пониски. – Криминалот не се спроведува на ист начин во различни земји, а тоа создава неусогласеност со која се третира отпадот – вели таа за ДВ. Во многу земји, на пример, прописите за трговија со отпад не спаѓаат под кривичното право, туку под граѓанските и административните прописи. Дури и ако трговците отворено и постојано ги прекршуваат тие правила, казните често се минимални, дозволувајќи им на нелегалните операции да напредуваат. Како да се бориме против нелегалниот отпад Иако нелегалната трговија со отпад предизвикува многу проблеми за заедниците, експертите се согласуваат дека законското и добро регулирано управување со отпадот е одговорно и неопходно. Ја ублажува штетата врз животната средина и ја внесува циркуларната економија со намалување, повторна употреба и рециклирање на отпадот. Затоа, многу земји и меѓународни операции за спроведување меѓу Азија и Европа преземаат мерки за да ги затворат празнините во кои криминалците можат да дејствуваат и да го нарушат економскиот циклус. – Важно е да се зајакне транснационалната димензија за да има слични регулативи меѓу земјите. Со слични регулативи е полесно да се разговара – рече Фаварин. Усогласувањето на правната рамка може да помогне да се донесат посилни закони и да се наметнат построги казни за злосторства поврзани со трговија со отпад. ЕУ моментално ги ажурира своите регулативи за транспорт на отпад за да го намали проблематичниот извоз и да го засили спроведувањето, а промените се очекува да бидат усвоени на крајот на овој месец. Покрај тоа, новата технологија може да ни се најде за заштита на животната средина. – Дроновите или сателитските снимки можат да помогнат во откривањето огромни количества отпад или купишта отпад во одредени области, како што се нелегални локации за отпад или нелегални пожари во заштитени подрачја – додаде Фаварин....

Фото: ЦГТН Кина со мисија на Месечината, прва од ваков вид во историјата на човештвото Според кинеската Национална вселенска администрација (ЦНСА), закажаниот термин за лансирање на лунарната сонда „Чанг’е-6“ е токму денеска Лунарната сондата треба да собира примероци од далечната страна на Месечината, што ќе ја направи оваа мисија прва од ваков вид во историјата на човештвото. Според ЦНСА, подготовките за мисијата изминативе денови се одвиваа според проектираното, на местото за вселенско лансирање Венчанг во јужната кинеска провинција Хаинан, а ракетата носач „Лонг марч-5 уај-8“ навремено беше наполнета со гориво. Бидејќи имаше временски теснец за лансирање во двата последователни дена, со само 50 минути за секој ден, ракетниот тим на мисијата проектираше вкупно 10 траектории, додаде ЦНСА. Местото за вселенско лансирање Венчанг во средата ја спроведе последната проба за лансирањето, опфаќајќи ги сите релевантни системи сеопфатно. Метеоролошкиот систем на локацијата ги зајакна процесите на мониторинг и анализа за да обезбеди успешно лансирање. Месечинската сонда „Чанг’е-6“ и комбинацијата на ракети носачи „Лонг марч-5 уај-8“ беа префрлени вертикално во областа за лансирање изминатава сабота....

Фото: ЦГТН Кинески истражувачи ја започнаа арктичката експедиција за 2024 година Кинеската научноистражувачка станица Жолта Река се очекува да биде домаќин на над 50 истражувачи годинава, кои ќе се вклучат во сезонски експедиции што опфаќаат четири квартали Тројца кинески истражувачи пристигнаа во кинеската станица Жолта Река на Арктикот во понеделникот за да спроведат различни научни истражувања низ регионот во текот на годината. Ху Женгји, раководител на станицата Жолта Река, изјави за Хсинхуа дека станицата очекува да биде домаќин на над 50 истражувачи годинава, кои ќе се вклучат во сезонски експедиции што опфаќаат четири квартали. Постпандемиските експедиции на станицата Жолта Река продолжија постепено од јули минатата година, при што членовите на тимот спроведоа низа оперативни истражувања и научноистражувачки проекти во областа на глациологијата, копнената и морската екологија и вселенската физика. Кинески и норвешки научници исто така заедно презедоа студии за загадувачите на животната средина на Арктикот. Основана во јули 2004 година, станицата Жолта Река е првата станица за истражување на Арктикот во Кина, лоцирана во Ни-Алесунд, мал град во Свалбард, норвешки архипелаг во Арктички Океан. Во последниве години Кина успешно изврши повеќе арктички научни експедиции, користејќи платформи како што се поларните мразокршачи „Ксуелонг“ и „Ксуелонг 2“, станицата Арктичка на Жолта Река и Научната опсерваторија Кина-Исланд на Арктикот....

Фото: Маја Јаневска Илиева На помалку од една недела од двојните избори на 8 мај, кандидатите за претседател на државата, партиите и коалициите имаат уште четири дена за претставување на своите програми и политички понуди пред граѓаните. Додека постизборните коалиции вчера беа во фокусот на политичките партии во рамки на кампањата за парламентарните избори, двајцата претседателски кандидати на социјалните мрежи „се скараа“ околу претседателската дебата на МТВ. Претседателот на СДСМ, Димитар Ковачевски во пресрет на парламентарните избори на 8 мај, вчера порача дека „тој што не може да формира влада изгубил на изборите“ бидејќи, како што рече, влада се формира со минимум 61 пратеник. -Прво, тој што не може да формира влада значи изгубил на изборите бидејќи влада се формира со минимум 61 пратеник. Ќе видиме како ќе бидат финалните резултати на 8 мај, бидејќи изборите уште не се завршени и тогаш ќе може да се разговара во однос на формирање на влада. Јас знам како изгледа формирање на влада, треба да имате 61 пратеник минимум за да формирате влада. Полека, па ние сме во избори конкуренти со ВМРО-ДПМНЕ, 8 мај нека дојде па ќе видиме – рече Ковачевски по средбата со претставниците на раководството на Стопанската комора на северозападна Македонија. Дополни дека овие избори не се за враќање назад кон минатото, туку се за иднината и оти не се за изолација, туку за интеграција во ЕУ бидејќи, нагласи, изолација може да значи изолација и внатре во рамки на етнички заедници што ќе значи изолација и од соседите и што ќе значи изолација финална и на државата од европските процеси. Според Ковачевски, СДСМ останува единствената политичка опција која се бори за мултиетничко општество и за рамноправност на сите граѓани без разлика на нивната припадност по кој било основ и за интеграција на државата во ЕУ. Претседателот на ВМРО-ДПМНЕ Христијан Мицкоски вчера рече дека „ниту размислувам, ниту на памет ми паѓа било каква коалиција со ДУИ по изборите“ и дека на овие избори се покажа дека имаме антивладино расположение и тоа „треба да се почитува и мора да се почитува гласот на народот“. -Тоа што го прави на терен ДУИ не е волја на народот, има притисоци, поткупи. Тоа народот не го сака. За ова има сведоштва. Бројни нерегуларности се поврзани со ДУИ – рече Мицкоски на гостување во телевизија АлсатМ и посочи дека и покрај купувањето гласови и полнење кутии на ДИУ не им бега местото во опозиција. Нагласи дека ДУИ не може да се однесува дека ова е бинационална држава, и додаде дека ова е држава на сите, најавувајќи дека идната влада ќе удри силно по, како што рече, „челото на корупцијата донесена од ДУИ и СДСМ, кои ги крадат и Македонците и Албанците“. -Имаме план, корупцијата за жал во Македонија има пандемиски размери. За жал со измените на оној кривичен законик ограничен е просторот за маневар и за барање на кривично дело кое новата владата во рамките на своите истражни капацитети би можело да бара – рече Мицкоски и најави формирање на антикорупциски фронт без што, додаде, нема да можеме да се развиваме нити во ниеден друг сегмент во општеството, нити во економијата, образованието, здравството. Портпаролот на ДУИ, која го предводи Европскиот фронт, Бујар Османи, вчера на прес-конференција порача дека нема влада без двојното мнозинство – апсолутно мнозинство од 61 пратеник плус Бадентерово мнозинство. На новинарско прашање дека ДУИ не се посочени како потенцијални коалициски партнери од ниту една од двете доминантни партии во македонскиот блок, Османи, кој беше и кандидат за претседател на државата на Европскиот фронт, но не се пласираше во вториот круг, изјави дека никогаш нивна цел не била да бидат посакуван партнер на ВМРО-ДПМНЕ и на СДСМ, туку посакуван партнер и претставник на народот и оцени дека се јалови сите обиди да се потцени второто мнозинство при кои било избори после 2002 година. -Охридскиот рамковен договор доведе до потреба за две мнозинства – 61 пратеник како апсолутно мнозинство и мнозинство по Бадентер. Двете мнозинства се неопходни за стабилна влада и стабилен парламент и затоа забораваме некогаш и се уште размислуваме со концептот пред Рамковниот договор и 2001 кога размислуваме само за едното мнозинство од 61. Едното мнозинство секогаш оди и со второто мнозинство наречено Бадентерово мнозинство. Времето на надгласување, на мајоризација е поминато. За жал ќе треба уште време за да ја сфатиме логиката на Рамковниот договор и механизмите коишто ги наметнува Рамковниот договор со двете мнозинства коишто ги бара 61 и Бадентерово мнозинство – појаснува Османи. Прашан што доколку ДУИ победи во албанскиот блок на 8 мај, а партиите од македонскиот блок победници не ги повикаат, Османи кажа дека тоа го смета за навредливо прашање и посочи дека граѓаните одлучуваат кој ќе ја формира владата и оти не може да се формира влада без Бадентерово мнозинство. Коалицијата на албанската опозиција „Влен“, вчера порача „да“ за Влада и Бадентер, без ДУИ и Левица, порачувајќи дека „не може и не смее одењето во опозиција ДУИ да го претставува како проблем за опстанокот на државата“ и дека „не е крај на светот ако отидат во опозиција“. -ДУИ ги напушти вредностите за кои се залагаше во 2001 кога наместо за албанската кауза почна да се грижи единствено за џебовите на нивното раководство и ним блиските роднини. Сега кога доаѓа време за одговорност за коруптивните скандали се обидуваат како штит да го користат целиот Албанскиот народ и помалите етнички заедници кои ги користат како заложници. Тие веќе видени трикови не поминуваат. После 8-ми мај ќе има и Влада со ВЛЕН како единствен легитимен политички репрезент на Албанците, ќе има и Бадинтерово мнозинство, ќе бидат обезбедени и фундаментите на Охридскиот рамковен договор и ќе има одговорност за сите што се огрешиле пред законите – стои во соопштението од Влен. Претседателот на Движењето „За наша Македонија“, Максим Димитриевски вчера порача дека ЗНАМ ќе се води од националните и државни интереси во идните коалиции за влада и најави дека очекува уште поголема поддршка на парламентарните избори од страна на граѓаните. -Мојата политика, заедно со мојот тим, ќе ја градам врз база на принципи и доколку Македонија е во ситуација во која треба да се обезбеди стабилност, тогаш партиските интереси ќе бидат во втор план, а националните и државните интереси во прв план – рече Димитриевски. Уште еднаш повтори дека ДУИ е непосакуван партнер и дека според него, ДУИ треба да се казни со отсуство од власта за доброто на сите граѓани, нагласувајќи дека казнувањето на ДУИ не значи казна на Албанците. -Коалицијата со ВМРО-ДПМНЕ ќе зависи од ставовите по изборите. Првично да се преброиме. Одлуките ќе ги донесат органите и телата на ЗНАМ, а дополнително, ние не бркаме власт по секоја цена и можна е опцијата да останеме и во опозиција – рече Димитриевски. Претседателската дебата на МТВ ги скара кандидатите на социјалните мрежи Кандидатката за претседателка на ВМРО-ДПМНЕ, Гордана Сиљановска-Давкова, вчера објави дека ќе дебатира со празно столче на третата претседателска дебата на МТВ, на што нејзиниот противкандидат Стево Пендаровски реагираше дека терминот за дебатата на МТВ никогаш не бил договорен. Сиљановска Давкова, на социјалните мрежи, објави фотографија на која е сама во студиото на МТВ, како најава за како што пишува „третата претседателска дебата“, по што Пендаровски, во објава на Фејсбук и одговори дека „единствен начин да излезе како победник во тие јавни соочувања е да организира разговор со „празно столче““. Претходно, Давкова на социјалната мрежа X, објави дека ќе дебатира со празно столче на МТВ. – Вчудоневидувачки е како во најзначајната претседателска дебата пред националниот сервис, Македонската телевизија, јас ќе дебатирам со празно столче. Не разбирам зошто мојот противкандидат (@SPendarovski) им оневозможи на граѓаните повторно да ги соочиме нашите програми и ставови – напиша Давкова. Според Пендаровски ТВ дуел на јавниот сервис никогаш не бил договорен, порачувајќи дека тоа е единствениот начин Силјановска Давкова да победи во некаква дебата. -До сега имаше три дуели меѓу мене и госпоѓата Давкова и се разбира и останатите кандидати во првиот круг и сега попладнево со партискиот сервис МТВ, кој сите ние го плаќаме, организирале дебата во која госпоѓата дебатира самата со себе и како што велат празно столче од другата страна. Знаете зошто го велат тоа? Прво, да ви кажам, дека договор за термин немаше. Последна дебата која е договорена, од трите во вториот круг, ќе биде на 6 мај на Канал 5, а ова мораа да го направат, затоа што е тоа единствен начин Гордана Силјановска – Давкова да излезе како победник во дуел – нагласи Пендаровски. Од МТВ, во соопштение до медиумите, ги отфрлија информациите дека Гордана Силјановска-Давкова сама си договорила дуел, нагласувајќи дека Македонската телевизија, на 26 април 2024 година, упатила покани за предизборно соочување до кабинетите на кандидатите кои влегоа во вториот круг од претседтелските избори, Стево Пендаровски и Гордана Силјановска-Давкова. – Јавниот сеервис како датуми ги предложи – 1 мај (среда), 2 мај (четврток) и 6 мај (понеделник). Од тимот на Гордана Силјановска Давкова, следниот ден, 27 април, известија дека го прифаќаат 2 мај-четврток како термин за дуел со можност за снимање во попладневен термин. Од тимот на Пендаровски немаше одговор до вчера, 1 мај. Јавниот сервис испрати порака до тимот на Пендаровски да се изјаснат за дуелот, а во одговорот стоеше дека не можат му организираат агендата и дека не можат да успеат. Во духот на професионалноста, јавниот сервис понуди и одделни интервјуа за двајцата кандидати, но од тимот на Пендаровски известија дека нема простор ни за тоа иако јавниот сервис во телефонски разговор остави можност за кој било од наредните денови до изборниот молк – се вели во соопштението од МТВ. Кампањата за парламентарните избори и вториот круг на претседателските избори завршува во понеделник, 6 мај, на полноќ, кога почнува предизборниот молк. Двојните избори се в среда на 8 мај. Претседателот на Државната изборна комисија Александар Даштевски, порача дека ДИК е подготвена за претстојните избори, најавувајќи дека денеска и утре ќе се дели доверливиот изборен материјал кој општинските изборни комисии се должни да го предадат во вторник, додека првичните резултати се очекува да бидат објавени на 8 мај пред полноќ....

Фото: ЦГТН Прогноза на Меѓународниот монетарен фонд (ММФ) за глобалниот раст и уделот на Кина Реномираниот медиум „Блумберг“ ја објави најновата прогноза на Меѓународниот монетарен фонд (ММФ), истакнувајќи ја улогата на Кина. Имено, во прогнозата се предвидува Кина да биде светски економски шампион во следните пет години, со поголем раст од растот на сите земји од групата седум (Г7) заедно Кина ќе учествува со околу 21 отсто во новата светска економска активност до 2029 година, во споредба со 20 отсто од целиот Г7 и речиси двојно повеќе од речиси 12 отсто од САД. Ова го пишува во документот објавен во „Блумберг“, а се повикува на направена анализа и прогноза на Меѓународниот монетарен фонд (ММФ). Понатаму, се истакнува дека севкупно, околу 75 отсто од глобалниот раст ќе дојде од 20 земји, а повеќе од половина во првите четири од Кина, Индија, САД и од Индонезија. ММФ ја подобри прогнозата за глобалниот економски раст во оваа година на 3,2 отсто, 0,1 процентен поен повеќе од проекцијата во јануари, според нејзиниот новообјавен извештај за Светската економска перспектива (ВЕО). Пјер-Оливие Гуриншас, главен економист на ММФ и директор на Одделот за истражување, на брифинг со новинарите неделава истакна дека Кина ќе биде светски економски шампион во следните пет години. Повикувајќи се на извештајот на ММФ, на брифингот беше истакнато дека растот на Кина ќе биде поголем од растот на сите земји од групата седум (Г7) заедно! Исто така, пред светската јавност недвосмислено беше презентирана информација од споменатата анализа дека повеќе од 75 отсто од глобалниот раст ќе дојде од 20 земји, а од тој процент, односно приближно 40 отсто од растот ќе се генерира првенствено од Кина, а потоа и од Индија, САД и од Индонезија....

Фото: Маја Јаневска-Илиева Дали подлабоката регионална интеграција може да ја преживее политиката Откако пред пет години лидерите на Албанија, Македонија и на Србија се согласија да го формираат она што денес е познато како Отворен Балкан, прашањето лебди над оваа иницијатива – дали Отворен Балкан може да ја преживее балканската политика. И токму кога пред еден месец почнаа да пристигнуваат првите опипливи резултати од подлабокото поврзување на трите пазари, македонскиот министер за надворешни работи го вклучи студениот туш. Шефот на дипломатијата Бујар Османи неодамна истакна дека на следната седница на Владата ќе изнесе нови детали за нападот во Бањска, а потоа треба да се гласа дали Македонија ќе остане членка на Отворен Балкан. Во ситуација кога алијансата се состои од три земји, излегувањето на која било од нив ефективно би значело крај на иницијативата. Сепак, како што стојат работите, Отворен Балкан е безбеден. Засега. Освен министер за надворешни работи, Бујар Османи е и претседателски кандидат на коалицијата околу владејачката Демократска унија за интеграција (ДУИ). Првиот круг од претседателските избори е закажан за среда, кога овој број на НИН ќе се најде во печатницата, што значи дека неговата изјава за напуштање на Отворен Балкан дојде на крајот од кампањата. А крајот на кампањата е, секогаш и секаде, најдобро време за давање бомбастични изјави без покритие. Националистичка порака Оливер Бранковиќ, дописник на Македонската информативна агенција од Белград, за НИН посочува дека изјавата на Османи треба да се прочита во овој контекст. – Техничката влада, чиј дел е Османи, не може ниту да носи далекосежни одлуки како напуштање на Отворен Балкан. Значи, неговата намера всушност не беше тоа да го изнесе на седница на Владата. Неговата вистинска намера беше да испрати суштински националистичка порака до албанскиот дел од населението, за да не оттргне дел од гласачкото тело од другата страна – вели Бранковиќ. Другата страна во овој случај е коалицијата на албанските опозициски партии, која на претседателските избори ја претставуваше градоначалникот на Гостивар, Арбен Таравари. И додека ниту на едните ниту на другите не им се даваат поголеми шанси на претседателските избори, две недели подоцна, заедно со вториот круг од претседателските, се одржуваат и парламентарните избори. Поранешниот премиер на Македонија Димитар Ковачевски, како и актуелниот вицепремиер Бојан Маричиќ, побрзаа да истакнат дека Османи залудно зборува. Двајцата изјавија дека Македонија треба да продолжи да учествува во Отворен Балкан и во другите регионални иницијативи. И иако идејата на Османи не е ништо повеќе од запалива предизборна парола, таа покажува колку е кревко партнерството на Балканот. Од самиот почеток, три од шесте земји од регионот одбија да учествуваат во Отворен Балкан, оценувајќи го како „големосрпска“ хегемонистичка иницијатива. Најексплицитни во нивното одбивање, очекувано, беа во Косово. Во Босна и Херцеговина и во Црна Гора, како и за повеќето други прашања, политичарите беа поделени, поради што одлуката за пристапување не можеше да се донесе. Резервираност кон иницијативата можеше да се слушнат и во оние земји што му се приклучија на Отворен Балкан. Така, еден од основачите, премиерот на Албанија, Еди Рама, во јули минатата година изјави дека Отворен Балкан ја „исполнил својата мисија“ и дека е време да се сврти кон Берлинскиот процес. Батон Хаџију, сопственик на весникот „Албенијен пост“ од Тирана, за НИН објаснува дека Рама не ја повлекол Албанија од Отворен Балкан. – Отворен Балкан ја исполни својата мисија и сега живее свој живот. Сите потпишани трилатерални договори сè уште придонесуваат многу за идејата за соработка и мирни односи. Сепак, планот за раст на Европската Унија создаде нова платформа и Албанија премина на следното поглавје – вели Хаџију, додавајќи дека по изјавата на Рама, прашањето Отворен Балкан се оддалечи од главниот тек на политичкиот дискурс во Албанија. Проектот за поблиска пазарна интеграција, првично наречен „Мал шенген“, започна во 2019 година, кога премиерите на Македонија, Зоран Заев, на Албанија, Еди Рама, и на Србија, Александар Вучиќ, го потпишаа основачкиот договор. Со години билатералните договори ги отстрануваа бирократските бариери меѓу трите земји, а најопипливиот ефект од соработката беше забележан во март годинава, кога почна да функционира отворениот пазар на трудот. Според новите правила, граѓаните на овие три земји можат под исти услови да работат во други земји, без да добијат дозвола за работа и престој. Претседателот на Србија, Александар Вучиќ, неодамна се пофали дека за еден месец околу 2.200 граѓани на Македонија се пријавиле за работа во Србија. Добри вести за економијата Претседателот на „Либек“, економистот Михаило Гајиќ, истакнува дека Отворен Балкан е генерално добра вест за економијата. – Укинувањето на бариерите за движење на луѓе и капитал е економски добра работа. Забелешки за Отворен Балкан може да се слушнат само од политичари што сакаат да освојуваат националистички поени, а никогаш од бизнисмени или претставници на стопански комори – посочува Гајиќ. Сепак, како што додава тој, не треба да очекуваме претерани економски резултати од самата иницијатива. – Трите земји што го сочинуваат Отворени Балкан се мали, со економии што се поконкурентни отколку комплементарни. Она што се произведува во Србија се произведува и во Македонија и во Албанија. Некои индустрии сигурно ќе имаат корист од отстранувањето на бариерите, но, генерално, ефектите ќе бидат мали. На пример, кога зборуваме за пазарот на трудот, гледаме дека разликата во платите меѓу трите земји воопшто не е голема. Така што тешко некој ќе реши да дојде од Скадар на работа во Ниш. Пазарите на Германија и Австрија и понатаму ќе бидат многу поатрактивни – вели Гајиќ. Најголемата пречка за подлабока економска интеграција на Западен Балкан е политиката. Вишокот историја остави огромен број отворени прашања во регионот, оптоварувајќи ја секоја потенцијална соработка. Само во последните месеци ги имавме случајот со Бањска, резолуцијата за Сребреница, укинувањето на динарот и многу други прашања околу кои политичарите во регионот имаат непомирливи разлики. Разговорите за признавање на дипломите или за поедноставување на царинските процедури не одат мазно кога им претходат обвинувања за создавање голема Србија, голема Албанија, геноцид или етничко чистење. Дополнителен товар на грбот на Отворен Балкан е што оваа иницијатива на некој начин е посинок на Европската Унија. Во периодот пред војната во Украина, додека Унијата не знаеше точно што да прави со земјите од регионот, Берлинскиот процес беше поведен по иницијатива на поранешната германска канцеларка Ангела Меркел. Тоа е процес на поблиска економска интеграција на регионот, заснован на пристапните преговори. Во зависност од аголот на набљудување, Берлинскиот процес беше подготовка за членство или плацебо на пристапните преговори. Како што забележува Гајиќ, Отворен Балкан е лансиран токму поради тоа што Берлинскиот процес не ги даде посакуваните резултати. – Како дел од Берлинскиот процес, шест лица треба да се договорат за истиот текст и потоа да го проследат таквиот текст до националните парламенти на усвојување. Во такви околности секогаш има барем еден човек што не е задоволен од нешто. Бидејќи Македонија, Албанија и Србија беа најподготвени за оваа иницијатива, започна Отворен Балкан. На почетокот, членките на ЕУ беа малку изненадени и резервирани бидејќи не знаеја дали оваа иницијатива ќе ги загрози нивните интереси. Меѓутоа, како што сфатија дека има фокус на економските прашања, нивниот однос кон иницијативата се промени на подобро. Сѐ додека Отворен Балкан и Берлинскиот процес не се во судир, а се стремат кон иста цел, не верувам дека ќе има негативен став од ЕУ – вели Гајиќ, додавајќи дека и САД јавно го поддржа Отворен Балкан. Во регионот, кој беше крстен со фразата „буре барут“ во 1990-тите, секоја иницијатива насочена кон подлабоко поврзување е добредојдена. Сепак, длабоковкоренетите антагонизми можат да го растргнат дури и поквалитетното ткиво на Отворен Балкан....

Фото: ЕПА Крис Вомак, извршен директор на „Садерн ко.“, со седиште во Атланта, која е сопственик на „Џорџија пауер“, тврди дека „Фогтл“ ќе ја направи државната електрична мрежа посигурна и поотпорна и ќе му помогне на претпријатието да ја исполни својата цел за анулирање на емисиите на јаглерод до 2050 година Вториот од двата нови нуклеарни реактора во Џорџија започна со комерцијална работа, заокружувајќи го проектот што чинеше многу милијарди повеќе и траеше неколку години подолго од првично проектираното. „Џорџија пауер“ и другите сопственици во понеделникот ја објавија убавата вест за работната единица со број 4 на фабриката „Фогтл“, која на тој начин му се придружува на претходниот нов реактор југоисточно од Аугуста во разделувањето на атомите за да се добие електрична енергија без јаглерод. Единицата број 3 започна со комерцијална работа минатото лето, приклучувајќи им се на два постари реактора, кои постојат на таа локација со децении. Тие се првите два нуклеарни реактора изградени во САД во последните децении. Според пресметките на „Асошиејтед прес“, се предвидува новите реактори „Фогтл“ во моментов да ги чинат „Џорџија пауер“ и тројца други сопственици 31 милијарда долари. Ако на оваа сума се додадат 3,7 милијарди долари што оригиналниот изведувач „Вестингхаус“ им ги плати на сопствениците на „Фогтл“ за да се повлечат од изградбата, тогаш вкупниот износ се приближува до 35 милијарди долари. Купувачите на електрична енергија во Џорџија веќе имаат платено милијарди за можеби најскапата електроцентрала досега. Првично беше предвидено реакторите да чинат 14 милијарди долари и да бидат завршени до 2017 година. Комуналните претпријатија и нивните политички поддржувачи во понеделникот го поздравија завршувањето на централата. Гувернерот на Џорџија, Брајан Кемп, изјави дека е „благодарен за ова историско достигнување на ’Џорџија Пауер‘ и нејзините партнери“. Крис Вомак, извршен директор на „Садерн ко.“, со седиште во Атланта, која е сопственик на „Џорџија пауер“, тврди дека „Фогтл“ ќе ја направи државната електрична мрежа посигурна и поотпорна и ќе му помогне на претпријатието да ја исполни својата цел за анулирање на емисиите на јаглерод до 2050 година. – Овие нови единици „Фогтл“ не само што ќе ја поддржуваат економијата во нашите заедници сега и во иднина туку тие го демонстрираат нашето глобално нуклеарно лидерство – рече Вомак во изјавата. Секој од двата нови реактора може да напојува 500.000 дома и деловни објекти без да испушта јаглерод. Дури и некои противници на „Фогтл“ рекоа дека САД не можат да постигнат да произведат електрична енергија без јаглерод без нуклеарна енергија. Но „Џорџија пауер“, како и други комунални претпријатија, планира да изгради поголемо производство на фосилни горива во наредните години, велејќи дека побарувачката нагло се зголемува. Таа побарувачка, поттикната од компјутерските центри за податоци, ја чувствуваат повеќе комунални претпријатија низ целата земја. Пресметките покажуваат дека струјата на „Фогтл“ никогаш нема да биде поевтина од другите извори што сопствениците би можеле да ги изберат, дури и откако федералната влада ги намали трошоците за позајмување, со гарантирање на отплата на заеми од 12 милијарди долари. – Се надеваме дека, и покрај тоа што доцнеа седум години и го надминаа буџетот со милијарди, двете нови единици во фабриката „Фогтл“ конечно ќе работат добро, барем во следните 80 години, за да се оправдаат прекумерните трошоци – рече Лиз Којл, извршен директор на „Џорџија воч“, потрошувачка група што се бореше да го ограничи зголемувањето на каматните стапки. Во Џорџија, речиси секој потрошувач на електрична енергија ќе плати за „Фогтл“. „Џорџија пауер“ поседува 45,7 отсто од реакторите. Помалите акции се во сопственост на „Оглторп пауер корп.“, која обезбедува електрична енергија за задругите во сопственост на членовите, општинската електрична управа на Џорџија и градот Далтон. Комуналните претпријатија во Џексонвил, Флорида, како и во Флорида Панхендл и делови од Алабама, исто така, склучија договор за купување на струјата на „Фогтл“. Регулаторите во декември одобрија дополнително зголемување на стапката од 6 отсто за 2,7 милиони клиенти на „Џорџија пауер“ за да платат за 7,56 милијарди долари преостанати трошоци во „Фогтл“, при што компанијата апсорбирала трошоци од 2,6 милијарди долари. Тоа се очекува да го чини типичниот резиденцијален клиент дополнителни 8,97 долари месечно во мај, покрај зголемувањето од 5,42 долари што стапи во сила кога работната единица број 3 почна да работи. Дури и додека владините претставници и некои комунални претпријатија бараат нуклеарна енергија за да ги ублажат климатските промени, цената на „Фогтл“ може да ги обесхрабри претпријатијата да се занимаваат со нуклеарна енергија. Американските комунални претпријатија ги следеа погрешните чекори на „Фогтл“, одложувајќи ги плановите за 24 други реактори предложени помеѓу 2007 и 2009 година. Два полуизградени реактора во Јужна Каролина беа напуштени. Но „Вестингхаус“ ја рекламира изградбата на реакторот во странство. Кина соопшти дека ќе изгради повеќе реактори користејќи го истиот дизајн, додека Бугарија, Полска и Украина исто така велат дека имаат намера да изградат нуклеарни централи користејќи го реакторот „Вестингхаус“....

Проф. Звонимир Јанкулоски Колку патетично и очајно звучат зборовите на еден поранешен лидер употребени во контекст на политичкиот бродолом што им се случи на социјалдемократите во првиот круг на претседателски избори дека „народот е во право и кога греши“. Тешко им оди на поддржувачите на социјалдемократите да поверуваат дека народот не греши. Тоа вообичаено се случува кога сте неспособни да му верувате на народот, што е лакмус-тест за длабочината на вашиот сомнеж во демократијата. Зарем можеше некој да очекува од политичари што никогаш не ја провериле својата доверба во македонскиот народ да се однесуваат поинаку? Секогаш кога народот не го дава гласот за социјалдемократите, тој греши. Дали навистина греши или одбивањето да признаете дека не сте во право всушност е политичка самозаштита, самозалажување и бегство од одговорност. Само тие се зачудени од недовербата на народот во нивните политики и ветувања. Верувам дека на некој начин низ ваквите патетични зборови на губитници се потврдува една тврдоглава нечесност, која е во коренот на политиката на оваа партија. Политичари што се неспособни да ја признаат сопствената вина, барајќи ја кај народот, се морално гнили и социјално отуѓени. Тие само се лизгаат покрај нивните грешки, недоразбирања и отворени лаги. Како на овие избори. Откога паметам социјалдемократите својата сила ја наоѓаат во нечесноста и се способни единствено да изградат цели светогледи од лаги, бидејќи вистината би била премногу понижувачка за нив. Но признавањето дека не сте во право – без разлика дали станува збор за правилата на игра со карти или за резултатите од изборите, не е слабост. Тоа е моќна изјава за ранливост. Ако сакаш да зборуваш за прашања што се важни за тебе, големи или мали, мора да прифатиш дека можеби грешиш во врска со нив и треба да се обидеш да ги признаеш грешките кога ќе бидат направени, а не да го обвинуваш народот за тоа. Сигурен сум дека социјалдемократите ќе се чувствуваа подобро како политичари доколку имаа барем доблест и некаква способност јавно да ги признаат своите грешки. Ама народот е прав и кога греши, нели? Дури и тогаш кога политиката е купишта лаги, заблуди, глупости, омраза и шизофренија. Дури и тогаш кога луѓето се чувствуваат згрозено од состојбата на општеството, кога довербата во власта и институциите опадна до загрижувачки размери, моралната огорченост е широко распространета, а презирот кон воспоставената моќ е интензивен, повторно виновен е народот. Да бидам појасен: тој е во право, ама греши. Греши зашто не може да види дека тие се единствената авангарда на македонската политика, тие се европеизираниот дел на македонското општество. И секогаш кога си противречат себеси, социјал демократите имплицираат дека тоа е дел од некој заговор, или дека обвинувањата за недоследност се целосно лажни, а најлесно за сѐ е да го обвинат народот. Што друго може да направат кога нивната политика флертува со глупоста и што можеш да очекуваш од политичари хранети со лаги и глупости? На секои избори социјалдемократите играат за високи влогови – но никогаш за свои. Дозволивме да процветаат во политиката врз основа на лажен наратив, не есапејќи ги народот и оние што ги донесоа на власт. Нашата политичка култура со нив стана толку изопачена со измешани приоритети и селективна амнезија што голем дел од електоратот изгледа конечно се осмели да ги казни на брутален начин. Како може народот да греши, кога тие се грешка на политиката – памфлети направени од месо, неспособни да одат надвор од политичкото сценарио што им го наменија нивните ментори. Очигледно тоа и им го донесе колапсот на довербата од народот. Далеку се тие од воведувањето ера на обновен интегритет во политиката како што ветуваат. Голем е влогот на овие избори идната среда за да очекувате дека моралниот императив да ги признаете своите грешки и да го промените курсот на волјата на народот е можно. Затоа не барајте ја вината кај народот. Вака не се игра играта во политиката. Поривот на оваа генерација на социјалдемократи да го спасат и одбранат неодбранливото по секоја цена доведе до култура на тврдоглавост – со катастрофални човечки и политички последици за државата. Изгледа многу наскоро ќе мора да ги преиспитаат нивните политички, интелектуални и морални убедувања., нивната процена за народот, нивното разбирање за фактите, ако сакаат да траат во политиката. Во спротивно ќе бидат дел од една историја на која нема да сакаме да се сеќаваме. И се надевам ќе научат дека народот дава и народот зема. И никогаш не греши....

Настани, симболи, алузии Една од најзабележливите пораки на партиите што учествуваат на сегашните избори за пратеници во Собранието е да се чуе гласот на народот. Сите од ред се повикуваат на народот, негов е пресудниот глас поединецот да биде избран, а партијата да победи. Народот решава кој ќе владее со него. Кога ги слушам тие повици во кампањата, речиси редовно се потсетувам на деловите од Новиот завет во кои се опишани последните денови од земскиот живот на Исус Христос. Историјата нѐ учи дека речиси сите владетели во важни и критични моменти се потпирале на народот. Но колку е тоа несигурна инвестиција ни покажува примерот со Исус, со она што му се случувало во страдалната седмица – од чудесниот ден на влегувањето во Ерусалим, на Цветници, до денот на распнувањето – црниот петок. Значи: шест дена пред еврејскиот празник Пасха возрасниот Исус влегол, за прв и последен пат, во Ерусалим. Градот бил преполн со народ, реки луѓе итале од сите четири страни да го видат спасителот, за кого се чуло дека доаѓа. Многумина од народот со радост го следеле по патот по кој се движел качен на магаре, му укажувале почести какви што во древните времиња на Исток им биле укажувани само на царевите и војсководците. Го поздравувале со палмини гранчиња, кои биле симбол за победа и дар за победниците во битките. Оддавајќи му невидена почит, признавајќи му слава и величие, народот ги фрлал своите облеки, со нив му го постилал патот. И викал, скандирал: „Осана, осана“. Еврејскиот збор „осана“ во основа значи „спаси, дај господе спас“, „спаси нѐ, те молиме“. Тој грлест восклик на одушевеност има повеќе синоними, значења и толкувања. Истовремено може да значи: славославие, славен си, биди спасен и како израз на благодарност или прекумерна пофалба, но и како изразување припадност, покорност, преданост, верност, приврзаност, љубов и поддршка. Постои толкување дека значи и барање заштита од неволјите, од непријателите, од поробувачите, какви што тогаш им биле Римјаните на Евреите. Ако се прави нерелигиозна споредба, тогаш извикот „осана“ може да се доближи до денешните извици „да живее, да живее“, „победа, победа“, „ура, ура!“ или кога се скандира само името на личноста. Всушност, зборот осана бил ритуален восклик со кој се поздравувале оние личности што биле долго исчекувани, што биле сметани за спасители, оние во кои народот гледал надеж за спас, за ослободување, за промени, за посреќен живот, за подобро утре. Во секој случај бил форма на изблик на радост, на триумфална победа. Но не требало да се чека многу за да се случи трагичен пресврт. Само за четири дена, од недела до четврток, гласот на народот се свртел против Исуса Христа. По тајната вечера, откако неговиот другар, благајник апостолски, Јуда Искариот го предал со бакнеж како знак за римските војници, Исус бил притворен и суден. Бил изложен на разни малтретирања и тортура, поединци од народот го навредувале и понижувале, му се потсмевале, се подигрувале со него, го плукале, му удирале шлаканици, му ставиле глогов венец на главата, му давале да пие оцет наместо вода. Кога судијата Понтиј Пилат, на јавна трибина, трипати го прашал насобраниот народ кого да ослободи – дали Исуса или разбојникот и убиец Варава, насобраниот народ се определил за Варава. Со повиците изгласале тој да биде пуштен, а за Исуса викале: „Распни го, Распни го“, по што Исус настрадал на крстот во месноста викана Голгота. Тоа биле истите лица, истата толпа, што претходно викале „Осана, осана“, истиот народ што во него првин гледаше спасител и водач, добродетел и праведник, а по кратко време го прогласи за разбојник и предавник. Затоа, не се случајни последните зборови што ги кажал Исус на крстот: „Оче, прости им, не знаат што прават“. Таа е таканаречената драматична еднонеделна епизода од човечката историја што го промени светот. Таа случка е и современа метафора што ја појаснува лесната превртливост на масата и укажува на краткото растојание меѓу големата победа и срамниот пад, меѓу славата и понижувањето, меѓу слаткиот вкус на триумфот и горчината на поразот. Погледнато од друга страна, преку „осана“ до „распни го“, во начело, се согледува пресвртот, контрастот меѓу довербата во луѓето и предавството токму од оние на кои најмногу си им верувал. Истиот народ се покажал како безлична и превртлива маса, подложна на манипулации за нечии други интереси и со различно расположение во различно време. Овие настани од пред две илјади години се наведуваат како доказ за превртливоста на масите и за немањето смисла барање бланко потпора и повик за подршка кај народот. Има редица примери што покажуваат колку таа почетна поддршка од непосредната и посредната околина, од оние што те опкружуваат, може да биде лажлива, лицемерна, променлива и изненадувачка. Просто шокантна, какво што било однесувањето на апостол Петар, кој трипати се одрекол од Исуса изјавувајќи дека не само што не се дружел со Учителот туку дека не го ни познавал. Предаден од Јуда, одречен од Петар, без помош од другите, оставен сам, Исус од спасител се нашол во положба на жртва. Во таа смисла е и изреката: „Подобро е еден човек да умре за народот, отколку цел народ да загине за еден човек“. Но зошто дотогаш народот го следел Исуса? Новопојавениот Исус бил еден од ретките луѓе во Израел што во тоа време јавно држеле говори и проповеди со кои им се полнеле душите и срцата на оние што го слушале. Како новопројавен пророк со своите параболи поткревал надеж за слобода не само од римската туку и од домашната власт, зборувал за демократија, за правда, за еднаквост меѓу луѓето, застанувал на страната на онеправданите, угнетените и сиромашните, ја истакнувал важноста на секој поединец во заедницата. Барал промени, се залагал за човекови права, за уривање на стереотипите, за намалување на криминалот, корупцијата и недозволената трговија. А самата маса народ што претходно го следела и се движела со него (и по него) по ридовите и горите навестувала уривање на власта, имала вкус на победа, а истовремено го најавувала можното доаѓање на спасителот, раѓањето на новиот лидер, а со него на новиот, слободен свет. Многумина оделе по него, зашто се прочуло дека Исус прави чудесија, исцелува болни, со негова помош слепи прогледуваат, неми прозборуваат, сакати проодуваат. Ги поучувал и подучувал луѓето за многу непознати работи и ги советувал како практично да ги решаваат секојдневните проблеми. Замолниците од граѓаните ги исполнувал на самото место, брзо и лесно. А беше се прочуло дека е голем добродетел и дека со седум леба и малку риби нахранил околу четири илјади души, а во друга пригода со пет леба и две риби нахранил околу пет илјади мажи, не сметајќи ги жените и децата. Така било пред 2.024 години. Како е по 2.024 години? Исто или различно? Викаме ли на почетокот „Осана, осана“, а по некое време „Распни го, распни го“? [email protected]...

Гордоста, возвишеноста, стремежот, љубовта, просперитетот, одбраната на историските придобивки и нашиот статус… сето тоа е наше и не му припаѓа никому, освен нам! Да, нам, на сите што живееме во нашата Македонија: и Македонци и Турци и Албанци и Роми и Срби и Власи и сите други, кои рамо до рамо опстојуваат со векови на овие простори и живеат и просперираат заедно. Време е повторно, како и секоја година, да си ги честитаме празниците: и православни и муслимани и католици, да земеме по едно црвено јајце, како што го правиме тоа во западна Македонија, и со симболот на заедничка победа над злото, над разединувањето, повторно во љубов да се соединиме и заеднички посветено да работиме, во интерес на нашите семејства, нацијата и државата Дојдовме до крајот на уште една изборна трка или, подобро кажано, изборен циркус. Конечно, за некој ден, ќе можеме да се вратиме на нормалниот живот, во кој нема да мора да ги слушаме сите оние предизборни ветувања што во изминативе години требаше да бидат остварени. И не само остварени туку и надминати, да има направено повеќе од тоа. А ние ги слушаме истите оние реплики и се прашуваме дали некој нас граѓаните нѐ прави интелектуално инфериорни или, пак, тоа се оние што ги повторуваат истите работи, а требаше истите да ги исполнат, да ги завршат, да ги заокружат… А на овие избори да ветат нивна надградба… Ништо од тоа. Безобразно и безобѕирно, со страшна ударна доза на потценување ги бомбардираа нашите сетила од градските плоштади и селските чистинки, од медиумите, од билбордите, а знаеја понекојпат да нѐ начекаат и во заседа на пазарот каде што најчесто пазариме. Беше тоа време кога човек се плашеше да отвори фрижидер да не му искокне оттаму некој надобуден кандидат да го убедува да гласа токму за неговата опција. Толкувачите на разни вселенски и овоземни симболи во крајот на изборната трка, со вториот круг на претседателските избори и со гласањето на парламентарните избори, поточно во датумите, гледаат силна симболика што ја толкуваат на свој начин. Имено, изборната трка се совпадна со деновите на Христовото воскресение, велигденските празници, но, од друга страна, се совпаѓа и со Денот на победата против фашизмот. И едната и другата симболика е силна, но двата симболи во својот заеднички именител ја имаат – ПОБЕДАТА! Победничкиот менталитет нам историски никојпат не ни недостигал. Иако дефицит одвреме-навреме се појавувал. Ние и како нација и како поединци илјадапати досега сме доживувале некој посилен да нѐ фрли на земја, но ние илјада и еднаш сме се исправале на нозе! Сме изникнувале како пиреј, сме се воздигнувале како феникс, сме воскреснувале и повторно сме го земале своето место под сонцето. И овој дел од нашата актуелна историја, која тековно се пишува, ќе биде нешто слично. Ова е само еден миг, еден трепет со окото, во кое, од некоја причина, раска прашина влетала и на дел од нас му го заматила погледот. Им го исушила и грлото, па некои од нас не можат да го дигнат својот глас кога некој ги нарекува со туѓо име. И да, тој некој е толку голем што ни го помрачува и сонцето со својата умислена големина. Доаѓа време кога повторно треба да си го земеме она што ни е одземено. Она што е наше. Она што отсекогаш било наше и треба да биде засекогаш. Гордоста, возвишеноста, стремежот, љубовта, просперитетот, одбраната на историските придобивки и нашиот статус… сето тоа е наше и не му припаѓа никому, освен нам! Да, нам, на сите што живееме во нашата Македонија: и Македонци и Турци и Албанци и Роми и Срби и Власи и сите други, кои рамо до рамо опстојуваат со векови на овие простори и живеат и просперираат заедно. Време е повторно, како и секоја година, да си ги честитаме празниците: и православни и муслимани и католици, да земеме по едно црвено јајце, како што го правиме тоа во западна Македонија, и со симболот на заедничка победа над злото, над разединувањето, повторно во љубов да се соединиме и заеднички посветено да работиме, во интерес на нашите семејства, нацијата и државата....

Аљоша Симјановски Умираат ѕверовите што немаат лице. Умираат оние што убиваат, а за оние што се убиени, измачени, спалени – нема смрт, тие живеат вечно. Нема смрт за децата, нема смрт за човекот – синот на вечноста. Во Газа во последните шест месеци се убиени повеќе деца отколку во последните четири години вкупно во светот. Одново се разлеваат диви крици, восклици на човечки накази што се обидуваат да ги сотрат хуманизмот и детската невиност и да ги распнат на крстот на чистата совест, проектирајќи го својот внатрешен хаос, истакнувајќи ги своите мрачни симболи врз невините детски безживотни тела. Светот на силните низ глобалните медиуми продолжува да протежира лицемерен етички баланс и да опстојува без оглед на солзите, кои сѐ повеќе се доживуваат како застарена метафора на тагата и опстојувањето. И покрај очигледното тежнение на горните неколку реда да ги афирмираат животот и редот на нештата во светот, погледнати од перспектива на настаните во Газа, Осло, Беслан, 11 септември на Менхетн, Тиенанмен… Вејце, Смилковско Езеро, Белград…, во кои животот го загубија недолжни, млади и деца, еве нѐ уште еднаш, како многупати низ времето, исправени пред дилемата дали и како човекот и понатаму може да се нарекува човек и да остане интегрално суштество што размислува за светот и за себе, за историјата, за уметноста, да љуби, да страда, да се жртвува за други. Паѓа во вода и мудроста на почитуваниот Фјодор Михајлович Достоевски за големината на детската солза, наспроти сите идеологии, политики, филозофии… Дваесетина години од крвавиот Велигден во Македонија. Свирепо егзекутирани петмина млади луѓе, без никаков повод, причина. На 13 април 2012 грозоморно беа убиени Филип Славковски (20), Цветанчо Ацевски (19), Александар Наќовски (18) и Кире Тричковски (21) од Радишани. „Мамо, јас не сакам да умрам, тато јас вечно ќе живеам овде!“ Оваа трогателна порака е испишана на споменикот поставен покрај Смилковско Езеро, точно на местото каде што четворицата другари беа убиени. Токму во библиска Македонија, спроти најголемиот христијански празник се разлеаја диви крици, восклици на човечки накази што се обидоа да ги сотрат хуманизмот и човечката невиност и да ги распнат на крстот на чистата совест, проектирајќи го својот внатрешен хаос, истакнувајќи ги своите мрачни симболи, врз невини безживотни тела. Дваесетина метри понатаму, уште еден паметник. На него пишува: „На 13 април 2012, на Велики петок, на ова место, грозоморно беше убиен Борче Стефковски (45) од Црешево. Бог да го прости! Вечна му памет“. Тој како очевидец на масакрот се обиде да побегне, но не успеа да им избега на немилосрдните убијци. Мрачната утроба на хомо сапиенсот уште еднаш се манифестира во својата изворна нецивилизирана крвава варијанта. И сето тоа се случува пред очите на вмрежениот глобален поглед, во ерата на човечките заложби да ги укине границите на просторот и времето, да ги запознае најодалечените светови и да ја осознае иднината. Повеќе од очигледно е дека локалните, регионалните војни и тероризмот, големите закани за светот темелно ја познаваат глобалната медиумска драматургија и речиси сите свои акции и дејства ги планираат и изведуваат во согласност нејзините принципи. Терористите добро знаат дека секое грабнување, бомбашки напад, заложништво, политичка уцена се длабоко пожелна и неодминлива топ вест и содржина во уредувачката политика на дневно информативните незаситни појаси и всушност преку нив вршат силен притисок при остварување најразлични цели, идеолошки, политички, корпоративни. Сè се темели на психолошката проекција дека луѓето повеќе трошат кога им е страв, забележуваат експертите од областа на маркетингот и потрошувачката. Канали што дваесет и четири часа емитуваат вести и нудат непрекинат реален тек, драми во кои буквално не успеваме да разликуваме објект од слика, се една од клучните цели на терористите и „господарите на војната“. Збиднувања како војната и секојдневните самоубиствени спектакуларни дејства во Газа, Ирак, бомбашките напади во Лондон, Шарм ел Шеик, Босна, Косово Кондово… пропуштени истодобно низ глобалниот броткаст во нашите домови, ги претвораат поимите како „глобално село“, кои во стариот бинарен состав на поделби имаа сила на парадокс, во општо место без напнатост. „Тероризмот“ е драматуршката основа на овој хиперреален конјуктурен жанр. Јавноста е најпрвин во шок од трагичниот настан, терористичкиот чин или големата несреќа, потоа постепено се навикнува на содржина, се идентификува и најпосле станува дел од медиумската интеракција. Сето тоа трае до следниот брејкинг њуз, за кој веќе психолошки сме оспособени, подготвени и истренирани. Колку денес се сеќаваме на очајот во лицата на нашите сограѓани што ги видовме на фреквенцијата на Ал џезира пред да бидат обезглавени. Ги паметиме ли настаните во Владикавказ и во Беслан каде што животот го загубија над 350 луѓе, од кои над 160 деца. Основното правило на актуелниот журнализам, дека вест без пет мртви и ранети не е никаква вест, денес веќе има анегдотски и анахрон карактер. Од друга страна, со голо око е видливо дека глобалните информативни мрежи, во рамките на процесите за тотална медијализација на стварноста, функцијата на информативен сервис ја прошируваат и стануваат составен дел на геополитичките и воено-стратегиски и, се разбира, терористички цели. Не е никаква тајна дека каде што тие ги инсталираат својата технолошка инфраструктура и медиумски конфигурации, набрзо потоа се случуваат војни, конфликти интервенции. Мутацијата брејкинг њуз, тој апокалиптичен слоган и упад во дневните програмските шеми, енормно ја зголемува гледаноста. Со директното вклучување во катастрофите, масакрите, воените дејства, на светот му се сервира секојдневно сурово мени со кое ја храни, но и ја парализира неговата позитивна дијалектичка особеност стеснувајќи го просторот на слободната волја. На тој начин глобалните медиуми се вклучуваат во стратегиите на моќните корпорации, кои имаат цел да ја редуцираат спонтаноста во гледалиштето до степен на рамнодушност и отапеност. Се разбира, една од целите е и зголемената потрошувачка, не само во извиканиот военоиндустриски комплекс туку и во сферата на општата потрошувачка. Според маркетиншките анализи на силните корпорации, луѓето многу повеќе трошат во времето на катастрофите и несреќите. Корпоративниот капитал и неговата транснационална експанзија реалниот свет го третираат како пазар и го допира виртуелно, создавајќи безбедна дистанца од која безмилосно ќе го владее и експлоатира. Сите умирања, сите страдања се само дел од голема видеосимулација, која сега самите тие свесно ја поттикнуваат и одржуваат....

Не знам дали воопшто ви недостигаа колумните во овој изминат период, набиен со политички пропагандни пораки, реклами и божемни дебати. Во дел од нив учествував и јас, иако како маргинален играч (од објективни, но и субјективни причини). Но сега сум тука каде што припаѓам – во академските холови и во колумнистичката ролја. Сепак, ако нешто научив и дознав од средбите со граѓаните (и тоа по пазарчиња, во мали места, кај постарата ама и кај помладата генерација) – тоа беше дека мнозина ме препознаваа токму по колумните. Оваа моја мала политичка епизода барем ме убеди дека пишувањето колумни има смисла, односно дека пишувањето мнозина го доживувале и го доживуваат како духовна храна што многу им значела. Во неколку пригоди ја искористив можноста бесплатно и од срце да подарам најголем дел од збирките колумни (но и учебничка литература) што ми се насобрале низ годините (бидејќи, од мене трговец со книги не бидува – тоа го знаат и моите студенти). Убаво беше да им ги подарам со посвета на луѓе што знам дека ќе ги чуваат во своите лични библиотеки. Токму пред неколку дена учествував и на одбрана на еден магистерски труд на мултиталентиран студент, кој бескрајно ме израдува со малиот подарок што ми го даде на крајот на успешната одбрана. Можете да го замислите изненадувањето кога внатре најдов лист хартија на чија една страна се наоѓаше еден мој набрзина скициран портрет (кој ги доловил баш главните црти што ме одликуваат), а на другата неговите комплименти дека учебникот „Меѓународна безбедност“ бил најубавиот учебник што некогаш го прочитал во своето студирање. Ме трогна до солзи. Има ли подобра награда од таа за професор? Како што гледате, драги мои, јас полека се враќам во колосекот во кој припаѓам. Пред мене веќе се нижат серија задачи (кои биле запоставени за кратко или на кои сега им стасува времето): а меѓу нив имам и патувања на глобални научни конференции (од Кина, до Русија и Романија), организирање на големата и амбициозна глобална конференција што мојот Центар за глобални промени ќе ја организира во Скопје во октомври, неколку статии и поглавја што ќе треба да ги завршам – и најважното од сè, патувањето во Канада каде што за првпат ќе ја гушнам тукушто родената внука, Лили, пред која чувствувам огромна грижа на совест. Наместо да биде таму кога се раѓаше, нејзината баба беше втурната во битка за која веруваше дека вреди (да исправи некоја „крива Дрина во Македонија“, обид што досега никој не успеал да го реализира). Се надевам ќе ми простат и ќерка ми и Лили. Кога човек, дури и на мои зрели години, се враќа од ваква нечесна и валкана игра, не може да мине без лузни. Но за нив ниту некого ќе обвинувам, ниту ќе му дадам некому повод за злорадост. Сето тоа беше лесно да се предвиди. А зошто се нафатив? Затоа што мислев дека во една бара како македонската некој треба малку да разбранува и да ги постави нештата надвор од нивните догматски приказни и умови, кои не можат да видат свет надвор од оној што им го зацртале Калето, Брисел, Берлин и Вашингтон. Се разбира, во валкана кампања, медиумска покорност пред газдите, дискриминација, па и стигматизација, ова беше доволен херојски чин. Еден бивш амбасадор, кој многу љуби еспресо, ама и менување фотелји, давајќи оцена за мојот настап кажа нешто што е можеби точно: сум била одличен професор, ама лош политичар. Ако лик на успешен политичар е да успева да скока од партија во партија, од лево на десно, од портпарол до амбасадор (и назад во МНР или нешто слично – во што можам речиси да се обложам) – тогаш јас тоа навистина не сум. Замислете, дури и мојот политички ангажман (како polites, како активен граѓанин, секогаш бил од левата страна на спектарот – никогаш од либерално до европски народни партии). Толку сум доследно тврдоглава и нефлексибилна, па не гледам каде дува ветрот и каде е најлесно да се има корист. И затоа „за идеале гину будале“ – оние умните завршуваат на највисоки позиции, кога страдаат од амнезија за своето политичко минато и се претставуваат како тукушто родени политичар(к)и, кои немаат ништо заедничко со минатото на партијата што ги носи на крилјата на победата. Јас и натаму ќе продолжам со мисијата на Касандра, онаа со која се споредува судбината на секој човек што се бори за мир и превенција на катастрофи од помал или глобален вид. Ќе продолжам да го говорам она што е, дури и кога е непријатно и вознемирувачко, ќе бидам на страна на губитниците на општата светска сцена, која не знае дали со аплауз или со тишина ќе го очекува можниот армагедон – ама некој мора да го прави и тоа. Без оглед на цената што ќе ја плати. Малата армија на вистинољупци и борци е онаа од која созреав и кај која се враќам, а меѓу нив се и оние што проговорија во моја полза, како Клер Дејли и Мик Валас, Среќко Хорват и Јанис Варуфакис, Бари Гросман од далечната Индонезија, и мојот најдраг Викинг – Јан Оберг. Тука е и Јасмин Хасановиќ, неверојатно умниот и храбар млад левичарски професор од Сараево, заедно со мојата постара колешка и сестра по душа, Радмила Накарада. Мојата драга Казуо Јамане од Јапонија ми пиша колку ѝ е жал што не можела да гласа за мене, а нешто слично ми пишаа и американскиот колега Гари Сусман (творецот на идејата за „револуции по модел“ од САД) и шведскиот мировник Хусеин Аскари. И, секако, на крајот на ова што можеби и не е вистинска колумна, останува длабокиот и искрен израз на благодарност и почест на десетиците илјади луѓе што ми го дадоа гласот не одејќи по чекорите на „сигурните победници“. За мнозина од нив бев победник уште кога го прифатив предизвикот – а излегов чиста и како неполитичар. Не, ние имаме свој пат, по кој чекориме и тогаш кога сите велат дека ќе изгубиме. Но тие не знаат како е да стоиш на страната на Честа, Доследноста, Доблеста, Мировништвото, против геноцидот во Газа, против милитарниот пат на НАТО и ЕУ, против империјализамот и уништувањето на сè што е вредно за живот – дури и кога „нивните“ тврдат дека „победата е во воздухот“ (небаре за љубов пеат, а не за политичка моќ). Тука завршувам засега, па ќе се читаме и по овој политички циркус. Ја завршувам колумната што е и Крај и Почеток, а која првенствено е израз на благодарност на сите вас што ме поддржувавте и тогаш кога знаевте дека ќе ја изгубам битката, ама не и патот што го осветлуваше моралната ѕвезда водилка. Таа нè избрала нас, а и ние неа. Нема бегање од судбината. Само борба за подобро утре, и тогаш кога конфетите на победниците ќе станат смет по улиците, а циркусот ќе ги напушти нашите градови....

Ивица Боцевски Како Македонија зачекорува во новата политичка реалност? Македонија знае за неколку политички циклуси што темелно ја преуредија политичката карта на земјата. Нормално, 1990 година ја исцрта новата демократска реалност во земјата и ги исфрли двете стожерни партии што сè до оваа година даваа премиери, претседатели и лидери на опозицијата. Некогашната системска партија, СКМ (потоа СКМ–ПДП, па на крајот СДСМ), шокантно ги изгуби првите избори, но остана во игра и само две години подоцна повторно ја презеде власта во Македонија. ВМРО-ДПМНЕ, пак, се дефинираше себеси како антипод на СДСМ, македонската верзија на националниот изблик што се случуваше насекаде на просторот на поранешна Југославија. Покрај тоа, на овие избори се роди и политичката форма на албанското национално движење. Некогашната ПДП беше амалгам на некогашната албанска номенклатура во Македонија, на интелигенцијата и на политички репресираните лица за етничката албанска идеја. Во 1990 година Сојузот за реформски сили, во коалиција со МДПС, оствари завиден резултат и се закани да формира уште еден стожер, но подоцна ја изгуби поддршката. СРСМ и Андов беа првиот посериозен предизвик кон двата стожера. Исто така, редно е да се обележи пропаста на МААК. Таа партија ќе влезеше во Собранието при каков било пропорционален модел на гласање, но едноставно беше збришана поради природата на двокружниот мнозински систем. Далеку побитна за Македонија беше втората вододелница од 1994 година. Тогаш Демократската партија беше заканата за изградба на нов стожер и сериозно му се доближи на ВМРО-ДПМНЕ, но и тие беа оштетени поради изборниот модел. Покрај тоа, катастрофалната одлука на Љубчо Георгиевски и на Петар Гошев за бојкот на изборите доведе со непосакувани последици за македонското општество и за македонската демократија. Бандитската приватизација и формирањето на новата македонска буржоазија по политички терк беа директен производ на бојкотот, како и невиденото забегување на делови од власта. Џабе беше трудот на остатокот од асномското јадро во СДСМ, кое се трудеше да ја суреди државата кога насекаде околу нив беше атмосфера на сеопшта економска и социјална пропаст. Овие избори завршија и со плурализација на политичката сцена кај Албанците кога се појави ПДПА, прво како расцеп, а потоа и како идеолошка алтернатива на ПДП. ВМРО-ДПМНЕ ја научи лекцијата во 1994 година дека на изборите граѓаните одлучуваат за сегашноста, а не дека водат битки со историјата, па конечно партијата излезе прагматично. Дел од таа новооткриена енергија на ВМРО-ДПМНЕ беше и коалицијата со Демократската алтернатива на Васил Тупурковски, односно новата закана за формирање нов стожер на македонската политичка сцена. Овие избори означија прва сериозна промена на власта во Македонија, по нејзиното формирање како држава во 1944 година. Наедно, албанската опозиција, иако имаше помалку пратеници, избра да влезе во власта без ПДП, па промената на политичката гарнитура беше целосна. Фамозниот 15 септември од 2002 година го врати на власт СДСМ, како предводник на една прешарена коалиција. Овие избори сведочевме и на сериозна вовлеченост на меѓународната заедница во полза на промената. Исто така, 2002-та го изроди и ДУИ како нов етнички стожер, имајќи предвид како Али Ахмети се преобрази во политичар, а ОНА во партија. Следната вододелница беа изборите од 2006 година. Македонската политичка сцена се фрагментира, па излегоа отцепени крила, со различни идеолошки и државни концепти од СДСМ, во форма на НСДП, од ВМРО-ДПМНЕ, преку ВМРО-НП и од ЛДП, како ДОМ на Лиле Поповска. ВМРО-ДПМНЕ избра да направи коалиција со ДПА, иако тие ги изгубија изборите, па тоа ја внесе Македонија во сериозна политичка приказна. Сепак, реформскиот залет на првата влада на Никола Груевски и националниот шок по грчкото вето од 2008 година повторно доведоа до поларизација во Македонија, како и до враќање на стожерите во форма на ВМРО-ДПМНЕ и на СДСМ, но и востоличување на ДУИ како мини-стожер. Во 2016 година на изборите, иако граѓаните ги избраа повторно ВМРО-ДПМНЕ и ДУИ, сепак дојде до промена и до нова вододелница. Зоран Заев дојде на власт, со јасна поткрепа од меѓународната заедница, а сега веќе е јасно дека цената дошла во форма на извитоперување на македонските стратегиски позиции, во врска со клучните национални прашања. Ветената брза интеграција во Европската Унија не се материјализираше, како ни најавениот економски бум и демократизација. Веројатно треба да ги споменам и изборите во скопска „103“ од 1993 година, кои ја најавија 1994 година, со сите проблеми во изборниот процес, кои веќе се манифестираа во скопската општина Кисела Вода. Локалните избори од 1996 година беа предвесник на сломот на власта од 1998 година, кога беше јасно дека СДСМ и ПДП ги изгубија Скопје и главните урбани центри во Македонија. Секако и референдумот за територијална организација од 2004 година создаде јасна основа за коалицијата од 2006 година. Никола Груевски едноставно го консолидираше тоа мнозинство под покривот на ВМРО-ДПМНЕ во 2008 година што му овозможи владеење до 2017 година. Во овие предвесници сега ќе се вбројат и локалните избори од 2021 година. Тогаш се увиде дека македонската политичка сцена веќе изгледа поинаку, дека СДСМ е во процес на фрагментација што може да го однесе во целосна пропаст (Максим Димитриевски во Куманово и „Шанса за Центар“), како и дека обединувањето на сите опозициски етнички албански партии може да го детронизира ДУИ. Веќе в среда во Македонија ќе се случи нова вододелница. ВМРО-ДПМНЕ ќе го потврди својот статус како стожер, повторно преку еден „голем шатор“, кој опфаќа буквално сè, од крајно десно до центар лево. Оваа партија заслужува посебна студија како успева да се трансформира и да кооптира нови луѓе во своите редови, кои секогаш го отсликуваат актуелниот политички момент и ја следат еволуцијата на граѓанството во Македонија. Ќе видиме и дали СДСМ се наоѓа во смртоносна агонија, како и дали движењето ЗНАМ на Максим Димитриевски ќе го освои местото во македонскиот партиски систем што му припаѓа на левиот стожер, она од крајно лево до центар десно. Неговите претензии се да освои и да го консолидира асномското јадро, кое беше основа на стожерот на СДСМ. Исто така, и коалицијата Вреди е во трка за прва посериозна промена на власта кај етничките Албанци во Македонија, по востоличувањето на ДУИ во 2002 година. Плурализацијата на сцената кај етничките Албанци е насушна потреба за продолжување на македонската демократизација. Овие избори ќе дадат одговор и на прашањето дали Левица била само одговор на бурните настани од 2014 година, стремеж на новите генерации, израснати прво во независна, а потоа во рамковна Македонија, или едноставно протестна партија што отсликала една отсечка од историјата. Во секој случај, македонската политичка сцена конечно ќе зачекори во нова епоха. Долгата и катастрофална деценија, која започна во 2014 година, е завршена, а во пензија (иако не и во заборав) заминуваат политичките лидери што ја обележија оваа деценија на македонски порази. Како Македонија ќе зачекори во новата епоха? Одговорот на ова прашање ќе ни го дадат новиот шеф на државата и новиот шеф на владата по 8 мај 2024 година…...

Пред да го напишам она што сум наумил да го споделам со вас, сакам да се поздравам со Пол Остер, американскиот книжевен гениј, еден од моите омилени модерни писатели, кој, во вторникот, на 30 април замина од овој привремен живот. Се надевам дека ќе ве поттикнам да го читате. Низ годините што изминаа уживав, се богатев и се градев со неговите чудесни дела, како „Месечева палата“ (мојот омилен роман), „Њујоршка трилогија“, „Книга на илузии“, „Левијатан“, „Господин Вертиго“, „Бруклинска ревија на лудости“, „Невидливото“, а дома ги имам уште непрочитани, и тоа ме возбудува, „4,3,2,1“, „Зимскиот дневник“ и „Музика на случајноста“. Поради празниците колумнава ја пишувам на Велики четврток, ден кога Миротворецот беше приведен, руган, плукан и тепан, измачуван, а потоа распнат и убиен (но со смрт, смртта ја победи). Учејќи ја низ годиниве страшната и прекрасна Христова наука, можам да заклучам дека нам, луѓето, секој ден ни е Велики четврток. Ние секојдневно го понижуваме, му се ругаме, го мачиме, распнуваме и убиваме Месијата. Така беше вчера, така е денес, така ќе биде и утре. Овој род се чисти со пост и молитва, рекол Учителот, ама ние никако да почнеме пост во кој ќе се откажеме од мразење и јадење едни со други, судење и меѓусебно истребување, а се молиме само кога ќе западнеме во безизлезна состојба (тогаш се молат и атеистите), и тоа се молиме само за себе, за лична корист. Она што вистински ме вознемирува и застрашува е фактот дека не само што ништо не се менува туку истото постојано се повторува, дури и се надградува. Зарем не е речиси идентично она што се случувало пред 2.000 години и ова што го гледаме сега. Да земеме само еден пример. Тогаш имаше заговор да се уапси и убие оној што пречи, се појави и предавник, па следуваа апсење, испрашување и судење во веќе однапред смислен и наместен процес со едночудо лажни сведоци и противречни измислени сведоштва, имаше купишта лаги и манипулации, притисок, закани и измачување за да се дојде до пресуда што многумина ја знаеја и пред да биде објавена, па се случија изрекување и извршување на злоделото наречено казна за несторени злосторства. Да, врз Исус Христос се спроведе политички монтиран судски процес на чиј крај беше распната Вистината. Христос воскресна и со смрт смртта ја победи, а ние ќе видиме дали сме способни да ја воскреснеме правдата и сите оние невини жртви од настаните на 27 април да ја добијат заслужената слобода. За оние што во своите срца ќе ме обвинат и осудат дека играњето со судбините на невино затворените од 27 април ги споредувам со страдањето на Бога, нека имаат предвид дека нивната незавршена голгота постои во овие редови како парабола за непобитната вистина дека времето тече, ама во нас луѓето ништо суштински не се менува. И спроти овој Велигден не само што не се молиме да запрат ужасите во Украина и во Палестина туку, напротив, сакаме да продолжат дури и кога се расфрламе со флоскули од прирачници за мис на светот, барајќи да има секаде мир, затоа што сме застрастени од навивачко расположение. Во еден момент, во овие две конкретни братоубиствени војни (оти едните од исто племе се, а другите потекнуваат од ист татко), кои се предигра на веќе започнатата светска касапница, ќе има победник на хартија, но вистината е дека ние одново го распнуваме Синот Човечки. Па, каде е тогаш тој ваш Господ да го спречи сето тоа, ќе праша агностикот и тоа прашање воопшто не ми пречи, ниту ме вреѓа или лути, скраја да е, ја разбирам вознемиреноста од која произлегува, но секако ме плаши, оти одговорот наеднаш станува застрашувачки, односно, ако нема Творец, тогаш сите ние сме станале психопати низ созревање, а ако има Креатор, како што го има, значи треба да ни ја одземе слободната волја да распознаваме и избираме меѓу добро и зло, па Тој да одлучува и дејствува наместо нас. И која е тогаш смислата и користа на нашето битисување? Војната е продолжување на политиката со други средства, ќе каже политичката и воената наука, ама политиката е курва, ќе додаде обичниот човек кој се држи до народното искуство, па излегува дека војната е продолжување на курвалакот на моќта со други средства, при што вообразените моќни ликуваат и заработуваат, додека простите (едноставни) по дух страдаат убивајќи се меѓу себе. Блудницата, разбојникот на крстот и цариникот, сите грешници, станаа свесни за својот грев и се понижија барајќи прошка, затоа им беше и простено, а вообразените во гордост и човечка мудрост, старешини, фарисеи и книжници, останаа слепи во срцата и нив на злото, веќе им е дадено тоа што си го заслужиле. А каде сме тогаш ние денес, модерните и убедени во својата цивилизираност, битија? Па, во секого од нас живеат истите тие блудница, разбојник и цариник, оти полни сме со блудна страст, од помисли, преку селфија со предумисла, до консумеризам, разбојници сме спрема својот дом, татковина, корен, го растураме она што не сме го создале, а како цариници опседнати од материјалното постојано бараме повеќе и повеќе, само што не сакаме да се понижиме и да се покаеме, напротив, им се потсмеваме на оние што паднале на колена пред Судијата, бидејќи сонуваме и фантазираме, им се восхитуваме и ги воспеваме денешните старешини и фарисеи, сакајќи и ние како нив да бидеме слепи во срцето, додека сопствениот газ е сместен во фотелјата на удобноста, па го земаме далечинското, го вклучуваме телевизорот на сеопштата планетарна човечка безумност и додека гнетеме пуканки со устите, го голтаме злото со очите, хранејќи си ја утробата со вообразена глупавост и арогантна горделивост, кои убиваат, мразат, политизираат, судат и пресудуваат. Ама Ти, прости Господи, прости ми мене грешниот, оти полош сум од сите овие што ќе се пронајдат меѓу редови. Прости, бидејќи и во мене живее блудницата, ужива во страста и заборава да се покае, во мене дејствува и разбојникот, ама тој не се понижува како оној на крстот, ами продолжува да го разбива она што самиот не може да го создаде, пее и цариникот, но не покајничка песна, туку химна за потребата материјално да се оствари, море и до слава да стигне како фарисејот за сите да му се восхитуваат на моќта што не ја заслужил. Прости, оти милостив си, а јас сум поголем грешник (сите сме грешни) од атеистот и агностикот, бидејќи, за разлика од нив, јас демек ја учам Христовата наука, ама ниту ја ползувам, ниту ја практикувам, па тоа што можеби ним за зло им се зема, мене нека ми се додаде, иако, и последниов пасус е само суета и лицемерство од кои не знам како да побегнам....

Фото: Тим за комуникации „Нашиот претседател - Стево!“ Претседателскиот кандидат Стево Пендаровски вечерва во интервју за телевизија Алсат истакна дека е можен пресврт во вториот круг на изборите на 8 мај, бидејќи како што рече, убеден е дека мнозинството од граѓаните ќе го поддржат концептот кој го застапувал и во изминатите пет години како претседател, односно концепт на заедништво, почит кон луѓето кои обединуваат, реализација на стратешките интереси за државата, подобар живот, демократија и почитување на човековите слободи и права. -Ќе се обраќам на сите гласачи, на сите етнички заедници. И гласачите на албанските политички партии и гласачите на ЗНАМ и на сите други, и на овие две други политички партии кои имаа кандидати, а испаднаа во првиот круг. Меѓутоа како на граѓани. Нема да се обраќам и нема да правам заткулисни некои лидерски преговори или под маса, да ми дадете вие толку гласови, оние толку гласови. Јавно, транспарентно им кажувам на сите – ова е мојот концепт, јас се залагам за ова и мојот концепт е драстично различен од концептот кој го нуди Гордана Силјановска Давкова. Тоа мислам и кај многу Македонци и кај многу Албанци ќе значи. Но, повторувам – се обраќав до сега и ќе се обраќам од сега на граѓаните, независно за кого гласале во првиот круг и независно на која етничка заедница припаѓаат – потенцираше Пендаровски. Пендаровски, меѓу другото, зборуваше и за национализмот, за кој рече дека е опасно да се користи во секојдневната реторика, затоа што граѓаните не се свесни дека политичарите го говорат тоа само за да добијат политички поени. -Што по изборите? Што со раздорот којшто веќе е направен поради вашата реторика меѓу обичните граѓани? Тие не се политичари да знаат дека вие често пати свесно манипулирате. Иако, во конкретниов случај воопшто не сум убеден дека Силјановска Давкова манипулира со овој речник затоа што би сакала да добие повеќе гласови. Не. Таа, прво, воопшто не смета на гласовите на Албанците и на другите етнички заедници, а особено на Албанците и второ, таа верува во тоа. Не можете од 2001-ва до денес четврт век да бидете против сите овие документи и акти кои ја направија Македонија стабилна и членка на НАТО, а да ви биде тоа само за изборни цели – потенцираше Пендаровски. Прашан за реториката на неговата противкандидатка Гордана Силјановска Давкова за случувањата во 2001-вата година, претседателскиот кандидат Стево Пендаровски рече дека е запрепастен....

Претседателската дебата на МТВ ги скара кандидатите на социјалните мрежи. Кандидатката за претседателка на ВМРО-ДПМНЕ, Гордана Сиљановска-Давкова, објави дека ќе дебатира со празно столче на третата претседателска дебата на МТВ, на што нејзиниот противкандидат Стево Пендаровски и реагираше дека терминот за дебатата на МТВ никогаш не бил договорен. Сиљановска-Давкова, на социјалните мрежи, објави фотографија на која е сама во студиото на МТВ, како најава за како што пишува „третата претседателска дебата“, по што Пендаровски, во објава на Фејсбук и одговори дека „единствен начин да излезе како победник во тие јавни соочувања е да организира разговор со „празно столче“. – После јавната бламажа на трите досегашни ТВ дуели, Гордана Силјановска Давкова сфати дека единствен начин да излезе како победник во тие јавни соочувања е да организира разговор со „празно столче“ во договор со јавниот сервис чии генерален директор со месеци е ангажиран во партиска кампања на ВМРО-ДПМНЕ. Инаку, терминот за дебатата на МТВ никогаш не беше договорен меѓу двата кандидати. Дебатата во понеделник на 6 мај, на телевизија Канал 5, е последна која е потврдена од двете страни – објави Пендаровски на Фејсбук. Претходно, Давкова на социјалната мрежа X, објави дека ќе дебатира со празно столче на МТВ. – Вчудоневидувачки е како во најзначајната претседателска дебата пред националниот сервис, Македонската телевизија, јас ќе дебатирам со празно столче. Не разбирам зошто мојот противкандидат (@SPendarovski) им оневозможи на граѓаните повторно да ги соочиме нашите програми и ставови – напиша Давкова....

Фото: Маја Јаневска-Илиева Како ќе се формира новата Влада по парламентарните избори 8 мај беше темата на препукување, за која си испратија пораки претставници на политичките партии. Актуелниот министер за надворешни работи Бујар Османи кој беше и кандидат за претседател на коалицијата „Европски фронт“ предводена од ДУИ изјави дека не може да има Влада без двојно мнозинство, парламентарното од 61 пратеник плус Бадентерово, а за таквите тврдења се повикуваше на Охридскиот рамковен договор. -Епа изгледа треба пак да нацртам. Еве ви кажувам без ДУИ нема Бадентер, а без Бадетер нема функционална Влада – изјави Османи на денешната прес конференција. -Европскиот фронт беше и останува најстабилната опција која ја придвижува евроатлантската ориентација на Северна Македонија како единствена патека што води кон безбедна иднина – истакна тој денеска на прес-конференција. Тој обвини дека наспроти ВМРО-ДПМНЕ и нејзините сојузници кои секојдневно рециклираат националистички тези, флертуваат со проруски интереси и зголемуваат тензиите меѓу етничките и верските заедници во земјата, Фронтот е тој кој гарантира стабилност и соживот, обединувајќи ги сите заедници во мисијата за подобар и побогат живот во ЕУ. Претходните денови имаше неколку јавно искажани ставови на опозициската ВМРО-ДПМНЕ со кои ја отфрла можност за постизборно коалицирање со ДУИ. Претседателот на СДСМ Димитар Ковачевски изјави дека „тој што не може да формира влада изгубил на изборите“. -Прво, тој што не може да формира влада значи изгубил на изборите бидејќи влада се формира со минимум 61 пратеник. Ќе видиме како ќе бидат финалните резултати на 8 мај, бидејќи изборите уште не се завршени и тогаш ќе може да се разговара во однос на формирање на влада. Јас знам како изгледа формирање на влада, треба да имате 61 пратеник минимум за да формирате влада. Полека, па ние сме во избори конкуренти со ВМРО-ДПМНЕ, 8 мај нека дојде па ќе видиме – рече Ковачевски по средбата со претставниците на раководството на Стопанската комора на северозападна Македонија. Одговарајќи на новинарско прашање за зголемувањето на националистичката реторика во рамки на кампањата, претседателот на СДСМ потенцира дека националистичка реторика не води никаде и потенцира дека овие избори се за иднината. -Јас веќе ги имам осудено изјавите и на Ахмети во однос на несоодветното скандирање на плоштадот „Македонија“ бидејќи тие се анахроно скандирања кои не враќаат 20 години наназад во едно закопано минато којшто сме го надминале со Охридскиот рамковен договор, што сме го надминале со членството во НАТО благодарение на СДСМ и кое што сме го надминале со отпочнувањето на преговорите со ЕУ повторно благодарени на СДСМ и исто така упатив порака и до претседателот на ВМРО-ДПМНЕ и до претседателскиот кандидат на ВМРО-ДПМНЕ Гордана Силјановска дека националистичка реторика не води никаде – рече Ковачевски, кој е носител на кандидатската листа за пратеници на Коалицијата предводена од СДСМ во Првата изборн аединица. Дополни дека овие избори не се за враќање назад кон минатото, туку се за иднината и оти не се за изолација, туку за интеграција во ЕУ бидејќи, нагласи, изолација може да значи изолација и внатре во рамки на етнички заедници што ќе значи изолација и од соседите и што ќе значи изолација финална и на државата од европските процеси....

Фото: Нова Македонија Комисијата за осигурување од автомобилска одговорност утврди потреба од измени на тарифата за премии за осигурување и подготви предлог-измени со кои се враќа цената на осигурувањето за автоодоговорност на ниво како пред 25 април годинава. – Предложените измени се насока на утврдување на опсег од 15 отсто до 30 проценти, во кој друштвата за осигурување можат да го определат делот на премијата за вршење дејност на осигурување од автомобилска одговорност, а за секој износ на овие трошоци над 30 отсто, да побараат претходна согласност од Агенцијата за супервизија на осигурување. Ова значи враќање на цената на осигурувањето од автоодговорност на ниво од пред 25 април 2024 година. Дополнително беше утврдено дека Комисијата најдоцна до 30 септември секоја година до Владата да доставува предлог за минимална и максимална стапка на техничка премија за осигурување за следната година – се наведува во соопштението од Министерството за финансии. Предлог-одлуката на Комисијата, како што информира Министерството за финансии, е доставена на усвојување до Владата. Одлуката се заснова на анализата на Агенцијата за супервизија на осигурувањето со која се укажува дека на 23 април, 11 друштва за осигурување кои вршат работи на осигурување во групата на неживотно осигурување, доставиле известувања до АСО за донесени одлуки за зголемување на премиите за задолжително осигурување од автоодоговорност, при што се повикале на одредбите од тарифата на премии за осигурување од АО, објавена во „Службен весник на РМ“ број 191/2018, според кои одредби имаат можност самостојно да одлучат за висината на делот од премијата за спроведување на дејноста, односно т.н. режиски додаток при одредувањето на крајната премија по договор за осигурување – член 3 од тарифата. – Притоа, известувањата на друштвата до АСО не содржат финансиски анализи за изминати периоди, ниту пак конкретни проекции за очекуван развој на ризиците кои ги преземаат во осигурување. Единствен аргумент, на кој се повикуваат друштвата за осигурување се растечките трошоци од работење, кои не се непосредно поврзани со настанување на ризиците, односно со настанатите и очекуваните штети -, се појаснува во соопштението. Ставот на Комисијата за осигурување од автомобилска одговорност е поткрепен со мислењето на АСО како регулатор дека ваквото постапување на друштвата за осигурување влијае врз стабилноста, сигурноста и предвидливоста на функционирање на целиот систем на осигурување во насока на штета на осигурениците, односно сопствениците на моторни возила. – Состојбите на пазарот ќе се следат и во наредниот период и ќе се преземаат соодветни одлуки, врз основа на анализи и во еден отворен и транспарентен процес. Во врска со донесените одлуки од страна на осигурителните компании за зголемување на висината на бруто-премијата за осигурување од автомобилска одговорност во втората половина од април 2024 година, Министерството за финансии ја свика Комисијата за осигурување од автомобилска одговорност која одржа седници на 26, 29 и 30 април и 2 мај 2024 година, со цел да ги разгледа сите аспекти од носењето на овие одлуки – потенцираат од Министерството за финансии. Претходно, денеска АСО ја повика Владата, согласно своите законски надлежности, да ги заштити правата на осигурениците и преку измени во тарифникот да ги намали цените на полисите за задолжително осигурување од автомобилска одговорност....

Фото: Кремљ Русија денеска реагираше дека не ја гледа поентата на мировната конференција за Украина што Швајцарија ја планира за средината на јуни, на која Москва не е поканета. Швајцарската влада денеска соопшти дека „во овој момент“ Русија не е меѓу 160-те поканети делегации, додавајќи дека е отворена за нејзиното учество, но дека Москва не е заинтересирана. Берн ја најави средбата уште во јануари, наведувајќи дека тоа го прави на изричито барање на украинскиот претседател Володимир Зеленски. Портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, денеска истакна дека Москва не ја смета оваа иницијатива за веродостојна. -Не разбираме каква пресвртница би била таа мировна конференција, изјави Песков. „За каква конференција зборуваме, за каква сериозна конференција со сериозни очекувања дека ќе има некакви резултати, без учество на Русија? – додаде тој. -Тоа е целосно невозможно и јасно е дека тоа е некаква иницијатива која не е фокусирана на резултати- заклучи портпаролот на Кремљ. Швајцарската влада соопшти дека „мировниот процес не е можен без Русија. Украина, од друга страна, ги доведува во прашање придобивките од руското учество на состанокот што ќе се одржи во близина на градот Луцерн. -Знаеме дека нема смисла да се има Русија на маса ако не можете да се осигурате дека таа ќе дејствува со добра волја – изјави шефот на украинската дипломатија Дмитро Кулеба минатата недела во интервју за магазинот „Форин полиси“. Кулеба смета дека создавањето дополнителен притисок на Русија на бојното поле и обединувањето на државите „кои делат исти принципи“ ќе и помогнат на оваа земја да биде подготвена да учествува во дијалогот....

Фото: Нова Македонија/Илустрација Инспекторите на Државниот санитарен и здравствен инспекторат со организациската директорка на Универзитетската клиника за токсикологија Бесија Иљази разговарале со разговарале со преведувач, бидејќи таа не го користи македонскиот јазик, изјави денеска директорката на ДСЗИ, Рената Младеновска. Оваа институција ќе издаде решение со кое на здравствените работници кои немаат договор за работа на Клиниката за токсикологија ќе им биде забранет пристап на клиниката. Ваквиот чекор на ДСЗИ следува откако менаџментот на Клиниката не постапил по издаденото решение за опомена со наложени инспекциски мерки. Како што денеска информираше директорката Младеновска, менаџментот на Клиниката не постапил по мерките што ги издал ДЗСИ, освен по една точка да се свика Управниот одбор. – ДСЗИ изврши контролен инспекциски надзор на Клиниката за токсикологија по издадено решение за опомена со наложени инспекциски мерки кои истото беа должни во рок од три дена да испратат писмено известување дали е постапено по истото решение, меѓутоа такво писмено известување не добивме. Со оглед на фактот дека на самиот надзор присуствуваа двајцата директори и медицинскиот и организацискиот беше доставена документација во однос на листи од електронска евиденција на работно време и контрола на пристап во просториите од истите документи ДСЗИ го констатираше следново: По точка 1 и 2 од решението издадено за опомена не се постапува, односно здравствените работници соработници коишто немаат договор за вработување, односно договорот им истекол на 31.12.2023 година истите се евидентираат и понатаму на Клиниката за токсикологија што значи дека под точка 1 и 2 не е постапено од решението – рече Младеновска. Доколку не се постапи и по ова решение, Младеновска рече дека следуваат парични казни за организацискиот и за медицинскиот директор, како и за самата Клиника. Прашана како е можно да се појавуваат на работа лица кои немаат договор за работа, Младеновска упати одговорот да се бара кај менаџментот на Клиниката и кај Министерството за здравство. Претседателот на Управниот одбор на Клиниката за токсикологија во Скопје, согласно решението од Државниот санитарен и здравствен инспекторат (ДСЗИ), напиша допис до главната сестра, донесен е заклучок веднаш да се примени забраната за влегување на невработени лица на Клиниката во медицински простории и болнички соби, изјавија попладнево за МИА од оваа установа. – Денеска во 10 часот се одржа онлајн состанок на Управниот одбор на Токсикологија. На дневен ред беа две точки. Едната од организациската директорка за промена на брокер за осигурување на Клиниката, што беше усвоена. Втора точка од медицинскиот директор, за примена на решението од ДСЗИ, чие неприменување беше укажано од вонредниот инспекциски надзор од 30 април, од организациската директорка, иако од медицинскиот директор има допис до главната сестра да забрани влегување на лица кои немаат никаков договор за работа во медицински и болнички простории, како и до сметководство да укине регистрација од токени. Од инспекцијата беше посочено дека ова решение од Комисијата, мора да се почитува – велат од Клиниката. Како што тврдат, овој записник бил уредно прочитан од комисијата, но, не бил потпишан од организациската директорка, исто како и првиот записник од 5 април....

Фото: Официјален инстаграм профил на Волдимир Зеленски Стејт департментот ја обвини Русија дека го користела хемиското оружје „хлорпикрин“ против украинските сили со што ја прекршува Конвенцијата за забрана за употреба на хемиско оружје. „Употребата на тие хемикалии не е изолиран инцидент и најверојатно е мотивирана од желбата на руските сили да ги отстранат украинските сили од зацврстените позиции и да постигнат тактички напредок на бојното поле“, соопшти Стејт департментот. Кремљ ги оквалификува како неосновани американските обвинувања дека руските сили користеле хемиско оружје во Украина. Портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, изјави дека Москва останува обврзана со договорот за забрана на употреба на хемиско оружје....

Фото: Али Ахмети / Фејсбук На посебна свеченост денеска на претседателот на Демократска унија за интеграција, Али Ахмети му беше врачена титулата „почесен граѓанин“ на Тирана. Градоначалникот на албанската престолнина, Ерион Велиај, по чиј предлог му се доделува титулата, рече дека е чест да му се додели вакво признание на голем човек како Ахмети. -Оваа титула му се доделува како признание за неговиот континуиран придонес во заштитата на интересите на Албанците во Република Северна Македонија, растот на политичките, социјалните и економските односи меѓу албанската заедница на Северна Македонија и граѓаните на Тирана и зајакнување на врската меѓу заедниците за да се изгради заедничка клима на соработка и почит меѓу Албанците и Македонците – додаде Велиај. Обраќајќи се пред присутните тој меѓу другото рече дека Албанија, иако сиромашна, секогаш покажувала топло срце за Албанците каде и да живеат. -Оваа мајка, Тирана, Албанија, беше сиромашна, но нè грееше во нејзините прегратки. Има стотици маченици, херои на нацијата, кои мајката ги држеше овде во скутот. Сакам да ви се заблагодарам, но еден збор на еден мудар старец порачува: немојте да се заблагодарувате што сите сте работеле во својата област, само добра работа се кажува за сета работа што е направена. Меѓутоа, Албанија со нас сподели леб, сол и срце. Денес Косово е држава, Албанците во Северна Македонија се државотворни – истакна Ахмети. Тој му вети на градоначалникот на Тирана, Ерион Велиај, дека ќе се обиде да биде достоен граѓанин на главниот град на Албанија, Тирана. – Оваа чест ја делам со сите мои соборци, патриоти и политички затвореници во мојата земја и во Косово. Го споделувам со 3.000 убиени луѓе во мојата земја, кои беа убиени за ова знаме, за овој јазик. Ви благодарам многу, со среќа во сите области од животот, кажа Ахмети. На свеченоста на присуствуваа и поранешните албански претседатели Алфред Моисиу и Бамир Топи, се обрати премиерот Еди Рама, кој како што нагласи, високо го цени придонесот на Ахмети низ годините за Албанците. Шефот на албанската влада подвлече и дека за пример треба да се земе работата и посветеноста на Ахмети за правата на Албанците во Македонија. -Историјата со посилен глас вели дека она што Али Ахмети го направи за унапредување на правата на Албанците во соседната земја и за воздигнување на Албанците во очите на целиот свет, ние останатите не можеме да го дискутираме, но само прифатете го и земете го како лекција – рече меѓу другото Рама, пренесува МИА....

Фото: МИА Државниот санитарен и здравствен инспекторат ќе издаде решение со кое на здравствените работници кои немаат договор за работа на Клиниката за токсикологија ќе им биде забранет пристап на Клиниката. Ваквиот чекор на ДСЗИ следува откако менаџментот на Клиниката не постапил по издаденото решение за опомена со наложени инспекциски мерки. Како што денеска информираше директорката на ДСЗИ, Рената Младеновска, менаџментот на Клиниката не постапил по мерките што ги издал ДЗСИ, освен по една точка да се свика Управниот одбор. – ДСЗИ изврши контролен инспекциски надзор на Клиниката за токсикологија по издадено решение за опомена со наложени инспекциски мерки кои истото беа должни во рок од три дена да испратат писмено известување дали е постапено по истото решение, меѓутоа такво писмено известување не добивме. Со оглед на фактот дека на самиот надзор присуствуваа двајцата директори и медицинскиот и организацискиот беше доставена документација во однос на листи од електронска евиденција на работно време и контрола на пристап во просториите од истите документи ДСЗИ го констатираше следново: По точка 1 и 2 од решението издадено за опомена не се постапува, односно здравствените работници соработници коишто немаат договор за вработување, односно договорот им истекол на 31.12.2023 година истите се евидентираат и понатаму на Клиниката за токсикологија што значи дека под точка 1 и 2 не е постапено од решението – рече Младеновска. Доколку не се постапи и по ова решение, Младеновска рече дека следуваат парични казни за организацискиот и за медицинскиот директор, како и за самата Клиника. Прашана како е можно да се појавуваат на работа лица кои немаат договор за работа, Младеновска упати одговорот да се бара кај менаџментот на Клиниката и кај Министерството за здравство....

Фото: МВР Еден ден по информацијата дека турските власти дале дозвола за екстрадиција на Љупчо Палевски-Палчо во земјава, политичката партија Десна на социјалните мрежи објави писмо за кое се тврди дека било упатено од Палевски до министерот за правда Кренар Лога. Писмото, за кое не може да се потврди дека е напишано од првоосомничениот за убиствата на Вања Ѓорчевска и Панче Жежовски, наводно е напишано на 29 април. Следниот ден, како што тврдат од Десна, тоа било испратено до министерот за правда Лога преку службената имејл-адреса на Министерството. Покрај транскриптот на содржината на писмото, на Фејсбук-профилот на партијата се споделени и фотографии од наводно оригиналниот допис од Палевски напишан на рака од затворот во градот Баликесир во Турција, каде што беше уапсен и каде чека да биде екстрадиран во земјава. Во писмото Палевски го обвинува министерот за правда дека неговата екстрадиција била намерно одолговлекувана за да се држи, како што вели, далеку од Македонија за време на изборите. Палевски тврди дека уште следниот ден по неговото апсење во Баликесир на 5 декември лани, пред надлежниот суд се изјаснил дека сака да биде екстрадиран по брза постапка. Истото, вели, го потврдил и на сослушување пред повисок суд на 23 декември. На крајот од дописот, тој го обвинува Лога дека не направил ништо за да биде изведен пред органите на прогонот во земјава и дека тоа наводно било партиско барање и задача на „вашиот коалициски партнер“, чие име не го наведува, за да го држат далеку од Македонија за време на изборите. Министерот за правда на 30 април информира дека со официјална информација од Република Турција добиле одобрение за екстрадиција на Палевски....

Фото: Охридско лето Во духот на предвечерието на најголемиот христијански празник Воскресение Христово –Велигден, НУ „Охридско лето“ вчеравечер организира концерт на православна хорска музика со женскиот хор „Менада“ од Тетово. Под диригентската палка на проф. д-р Ивица Зориќ настапија 21 хористки кои изведоа православна духовна музика со што дадоа свој придонес во одбележувањето на овој христијански празник токму во Охрид –градот чувар на македонското православие. -Со големо задоволство ја прифативме поканата да земеме учество на овој концерт со единствена желба да дадеме свој придонес, посебно во овој катедрален храм, црквата „Света Софија“. Направивме ретроспектива на православна духовна музика. Имавме неколку визнатиски напеви, грузиски, македонски, грчки, но и напеви на други јазици. Вечерта ја заокруживме со ретроспектива на композиции кои се во духот на повеќегласното црковно пеење, така што имавме нагорна линија на најсовремени композиции што се пишуваат сега. И на крајот, завршувме со молитва, со „Оче наш“, со желба што повеќе луѓе да го почувствуваат овој голем христијански празник. Се надевам дека секој понесе позитивна мисла од концертот – вели маестро Зориќ. Маестро Зориќ, целиот свој работен век го има посветено токму на Женскиот хор „Менада“, но и на Детскиот хор „Лале“ чиј основач е самиот тој. -Со „Менада“ годинава одбележуваме 43 години постоење. Јас сум од првиот работен ден со овој хор. Исо така, работам и со Детскиот хор „Лале“ кој исто така настапува и во Охрид по разни поводи, а годинава одбележува 47 години постоење. Двата хора ги основав јас и раководам со нив сите изминати години, и навистина е огромно задоволството што човек се посветува самиот себеси. Ме радува што има интерес за нашите настапи. Тетово е град на хорската музика, но патуваме често и во странство. Досега имаме посетено повеќе од 20 земји – појаснува маестро Зориќ. Со програмата што ја изведоа на Велигденскиот концерт во организација на НУ „Охридско лето“, женскиот хор „Менада“ во октомври ќе настапи во Истанбул, Турција. Во своето 43-децениско делување, овој хорски ансамбл прерасна во еден од стожерите во развојот и опстојувањето на хорската уметност кај нас. Фото: Охридско лето Фото: Охридско лето...

Фото: Маја Јаневска-Илиева Целосно е неоправдан и без основа потегот со кој осигурителните компании ги зголемија цените на осигурувањето од задолжителна автомобилска одговорност, соопшти Агенцијата за супервизија на осигурување. Според АСО, која е регулатор на пазарот на осигурување, зголемувањето на цената на осигурувањето не е во функција на јакнење на заштитата на осигурениците. -Напротив, ова зголемување на цените е само и исклучиво во функција на покривање на трошоците за оперативно работење на компаниите за осигурување – информира Агенцијата. Во дописот до медумите, АСО наведува дека „ја охрабрува Владата, согласно своите законски надлежности, да ги заштити правата на осигурениците и преку измени во Тарифникот да ги намали цените на полисите за задолжително осигурување од автомобилска одговорност“. До надлежната комисија при Министерството за финансии, Агенцијата за супервизија на осигурување доставила анализа во која се содржани клучните аргументи против зголемување на цената на осигурувањето од задолжителна автомобилска одговорност....

Фото: Пиксабеј Швајцарската влада денеска соопшти дека „во оваа фаза“ Русија не е поканета да учествува во разговорите за постигнување мировен договор меѓу Москва и Украина, што ќе се одржат во Швајцарија во средината на јуни. -Швајцарија е убедена дека Русија треба да биде вклучена во овој процес – се вели во соопштението на владата во Берн. Се додава дека мировниот процес без Русија е невозможен....

Фото: Принтскрин Најголемиот број од новинарите во државава го одбележуваат Светскиот ден на медиумите – 3 Мај со плати под просечната, а алармираат и за небезбедни услови за работа, како и дека се предмет на заплашување и насилство. Тие укажувања беа изнесени денеска од новинарските организации и синдикати на крводарителската акција што по повод Светскиот ден на слободата на медиумите – 3 мај се одржува во четири градови низ државата. Претседателот на Самостојниот синдикат на новинари и медиумски работници (ССНМ) Павле Беловски истакна дека новинарите се соочуваат со многу проблеми, но дека со сплотеност и храброст може да се надминат. – Го одбележуваме 3 мај Светскиот ден на слободата на медиумите, меѓутоа секогаш кога зборуваме за слободата се присетуваме на овој ден што јас неволно сакам да констатирам дека е премалку во еден ден да се собереме и пожалиме. Затоа денеска оттука треба да испратиме неколку пораки, а тоа е поврзувано со слободата на медиумите, слободата на изразување и правото на слобода на говор. Кога зборуваме за слободата на говор да не заборавиме дека слободата на медиумите се темели на здраво работно место и слобода на изразување. Оттука треба да си го поставиме прашањето дали ние работиме во такви услови? За да одговориме на ова прашање треба да констатираме дека 70 проценти од вработените или над 2 000 медиумски работници се со плати под просекот во државата и ист толкав број сакаат да ја напуштат оваа професија. Воедно над 100 наши колеги го загубиле животот во светот, затоа треба да се солидаризираме и денеска со оваа крводарителска акција да покажеме дека се грижиме за демократијата и преку нашата работа градиме подобри општества – порача Беловски. Драган Секуловски, извршен директор на Здружението на новинари на Макеоднија (ЗНМ) порача дека новинарите се уште работат во небезбедни услови и се предмет на заплашување и насилство. -Трети мај служи како потсетник за ризиците со кои се соочуваат новинарите во потрагата по вистината во име на граѓаните. Слободата на медиумите е многу често поврзана со правото на пристап на информации, а овој ден се залага за слободата на информациите како основно човеково право клучно за информирано општество и за носење одлуки за функционирањето на една демократија. Мали чекори во подобрувањето не се секогаш доволни и може да се направи многу повеќе посебно во период како изборниот во кој се наоѓа нашата земја – рече Секуловски. Од Црвен крст посочија дека крводарителската акција е најдобар начин за истакнување на хуманата димензија на новинарската професија. Оценија дека бројот на новинари кои го загубиле својот живот на работното место говори за тоа колку новинарите се изложени на ризик. Акцијата ќе се одвива координирано во Скопје, Битола, Струмица и Штип во терминот од 8 до 14 часот....

Фото: Пиксабеј Домување Голема грешка во дизајнот на кујната, која може скапо да ве чини, е покривањето на подот со погрешен материјал. Бидејќи кујните се простории во кои има голема раздвиженост, при изборот на подот треба да се земат предвид три важни работи: безбедноста, издржливоста и едноставноста во чистењето. Висококвалитетните подови ќе издржат истурање на течности и на храна, скршени садови, дамки и други незгоди при готвењето. Плочките се секогаш добро решение затоа што траат со години и можат да се мократ, но може и да се искршат ако ви падне тежок предмет, како тава или тешко тенџере, врз нив. Одлична замена за плочките се облогите од винил, ламинат или обоените дрвени подови – лесно се чистат, потопли и помеки се од плочките, па и полесно поднесуваат удари. Секоја модерна кујна исто така треба да е опремена со квалитетни апарати – котел за вода, кафемат, тостер, блендер, фрижидер, микробранова печка и многу други. Токму затоа во кујната не треба да ви недостигаат приклучоци за струја, за да не мора да го исклучите на пример кафематот за да го вклучите тостерот. Таквите ситуации можат да бидат доста фрустрирачки, особено кога брзате на работа или на друго место и сакате да појадувате што е можно побрзо. Добро осмислената идеја околу распоредот и бројот на кујнски апарати ќе ви обезбеди полесна работа во оваа просторија од домот. Сепак, имајте на ум дека постојат правила за безбедно поставување на приклучоците во кујната. Тие се поделени на такви што се поставуваат над работните површини, идеално 10-15 см над површината, и такви што се користат под елементите и се наменети за големи самостојни апарати. Затоа, многу е практично да инсталирате неколку двојни приклучоци со интегрирани УСБ-слотови, ако, на пример, сакате истовремено додека готвите да следите рецепт на мобилен телефон или на таблет....

„Скопскиот поетски фестивал“, чие четврто издание ќе се одржи во периодот од 29 мај до 1 јуни, и годинава го организира преднастанот „Отскочна даска“ ‒ поетско читање за млади поети и поетеси. ‒ Продолжуваме со поддршката за младите поети, за тие што можеби веќе се појавиле со понекоја песна во книжевно списание, ја објавиле својата прва стихозбирка или настапиле на некое поетско читање, но и за тие што можеби и не направиле ништо од сето тоа досега, давајќи им шанса да бидат прочитани, видени и слушнати на настан подготвен само за нив! Како и минатите години така и оваа, врз основа на испратените песни ние ќе ги избереме учесниците на „Отскочна даска 3“, а тие меѓу себе ќе го одберат најдобриот, односно, ќе изгласаат кој млад поет или поетеса ќе отскокне до официјалното отворање на четвртото издание на СПФ и ќе чита како претставник на најмладата генерација заедно со другите повозрасни и етаблирани поети – соопштија од фестивалот. Заинтересираните учесници треба да бидат на возраст од 16 до 25 години и да испратат куса биографија, фотографија со висока резолуција и две свои песни. Имињата на одбраните поети ќе бидат објавени на 20 мај, а настанот ќе се одржи во кафе-книжарницата „Буква“ на 29 мај, со почеток од 20 часот. Одбраниот млад поет ќе чита и на официјалното отворање на фестивалот во МКЦ на 30 мај....

Прилепскиот центар за култура доби мурал на Марко Цепенков Во рамките на годишниот конкурс поддржан од страна на Министерството за култура, насловен „Цртај на македонски јазик“, одобрен е проектот „Јазикот коски нема, но коски крши“ на визуелната уметница Ивана Самандова. Во рамките на проектот, на објектот на Националната установа – Центар за култура „Марко Цепенков“ во Прилеп, во соработка со организацијата „Факултет за работи што не се учат“, се реализира муралот на Ивана Самандова, придружена од уметниците Методи Исков и Александар Џинго, а во фокусот на муралот е величината на Марко Цепенков. – Како еден една од најбитните и најистакнати фигури во македонската историја и култура, Марко Цепенков е познат како собирач на македонски народни умотворби, кои се од големо значење за македонската фолклористика, лингвистика и етнографија. Меѓутоа, од архивата на неговите записи и лични цитати, она што е фасцинантно се токму неговите лични записи со безвременски карактер, кои до денес се релевантни во одредени општествени, социолошки и културолошки аспекти. Една од главните идеи за овој мурал е создавањето искра и љубопитност кон истражувањето и врската меѓу современиот свет и историското културно наследство. Избегнувањето на централизираноста на културата и уметноста во само еден град, како и остварувањето на соработката помеѓу Центарот за култура и локалните уметници, е стремеж кон визуелно осовремување и освежување на објектот, создавајќи ликовна композиција што корелира со предизвикот и играта на архитектурата – велат авторите. На откривањето на муралот присуствуваше и министерката за култура Бисера Костадиновска-Стојчевска, која порача дека младите преку уметноста оддаваат почит кон личностите што имаат непроценливо значење за нашиот идентитет, култура и историја. − „Цртај на македонски“ со креативни уметнички идеи го заштитува и го промовира македонскиот јазик. Насликан е уште еден мурал преку кој младите уметници оддаваат почит кон личностите со непроценливо значење за нашиот идентитет, култура и историја − рече Костадиновска-Стојчевска, која додаде дека во изминатите три години младите со своите креативни идеи на автентичен начин ги популаризираат македонскиот јазик и нашата уникатна народна мудрост. В.Д....

Фото: Пиксабеј Ако сте меѓу оние што имаат несовладлив страв од пајаци, не сте единствените. Околу шест проценти од населението страда од т.н. арахнофобија, интензивен и ирационален страв од пајаци или пајаковидни животни. Ако сте меѓу нив, кога ќе видите пајак веројатно добивате две инстинктивни реакции – прво веројатно да вреснете, а потоа вашиот природен инстинкт ќе ве натера да го згмечите инсектот. Сепак, колку и да ви изгледа тоа како најдобро решение, постојат неколку причини зошто треба да се воздржите од убивањето пајаци. Прво, пајаците јадат инсекти, особено оние што ќе западнат во нивните мрежи. Тоа што низ домот имате понекој пајак всушност значи дека имате и помалку инсекти (штетници) што летаат или лазат низ куќата. Исто така пајаците јадат други пајаци. Ако отстраните еден, сосема е можно многу брзо да се појави друг, често за да освои територија. Речиси во секоја куќа има пајаци, но повеќето од нив претпочитаат да останат скриени, подалеку очите на луѓето. Овие суштества со осум нозе се корисни и поради нивните навики во исхраната. Еден од најважните аспекти на нивната исхрана е фактот што тие убиваат други инсекти што можат да пренесуваат болести, како што се комарците. Само запрашајте се дали претпочитате еден или два пајаци во куќата или рој комарци што ќе се појават штом ќе се стемни. Вистина е дека речиси сите пајаци се отровни, но повеќето од нив испуштаат толку мало количество отров што не претставуваат сериозна закана за луѓето. Тие ретко ќе ве каснат освен ако не се почувствуваат директно загрозено. Ако зборуваме за оние пајаци што навистина можат да предизвикаат штета, како што се црните вдовици или затскриените пајаци, тие се многу ретки и не треба да очекувате да ги затекнете во вашиот дом, особено не на овие географски простори. Наместо да го следите својот инстинкт веднаш штом ќе видите пајак – да го згмечите, обидете се внимателно да го фатите. Користете го класичниот метод: ставете чаша над пајакот и, лизгајќи парче хартија под чашата, пуштете го надвор на слобода. Следниот пат кога ќе видите пајак, сетете се на сите придобивки од пајаците и одолејте му на искушението да го згмечите. На крајот на краиштата, тие прават многу повеќе добро отколку штета....

Режисерот Андреј Волкашин започна со снимањето на својот дебитантски долгометражен игран филм со сегашниот наслов „Слатката горчина на зрелите калинки“, соопштија од продукцијата „Веда филм“ од Скопје. Филмот е меѓународна копродукција помеѓу Македонија, Хрватска, Бугарија, со поддршка од Холандија и „Еуроимаж“, од каде што и доаѓа креативната и техничката екипа на филмот. Филмот ќе се снима до крајот на мај на живописни локации во општините Гевгелија и Демир Капија. – Филмот ја следи приказната на Дора, која се осмелува да се препушти на сопствената природа и да ги оспори границите на општеството обликувано од патријархалното и традиционалното. Улогите во филмот ги играат четири жени, сите од различни генерации, меѓусебно поврзани: Зорица Нушева во главата улога, Долорес Поповиќ-Лео, Ана Костовска и Јана Никодиновска – соопшти продуцентката Елена Станишева. Ова е единствениот македонски филм развиван во рамките на најпрестижната европска програма „Торино филм лаб“. Филмот е награден со прва награда на оваа програма, во период од 2018 до 2022 година, од најголемите студија на „Нетфликс“ во Холандија што ќе ја работат постпродукцијата на филмот. Сценариото е на Андреј Волкашин, директор на фотографија е Кирил Проданов, сценографијата е на Бојана Бачварова и Влатко Чачоровски, костимографка е Илина Чолак, маската и шминката се на Симона Ристевска и кастинг-директорка е Киријана А. Николовска. Продуцентка на филмот е Елена Станишева, а копродуценти Павлина Ангелова, Николај Тодоров и Звонимир Муниврана. Филмот е финансиски поддржан од Агенцијата за филм на Македонија и националните фондови на земјите копродуценти на филмот....

Фото: Пиксабеј Јагодите се богати со антиоксиданти што го зајакнуваат имунолошкиот систем, а имаат и најмалку калории од сите видови овошје. Сепак, диететичарите посочуваат повеќе ситуации во кои јагодите може да бидат штетни, дури и опасни. Јагодите може да предизвикаат алергиски реакции, бидејќи се меѓу овошните плодови што најчесто предизвикуваат алергии. Јадењето јагоди може да предизвика кожни реакции или, кај некои луѓе, дијареја. Тоа се должи на прекумерното присуство на хистамин во јагодите како последица на начинот на нивното производство. Исто така, поради високата содржина на салицилати, луѓето што се алергични на тие соединенија треба да го избегнуваат ова овошје, бидејќи може да доведе до посериозни симптоми, како отежнато дишење, напади на кашлица и отекување на лицето и на грлото. Јагодите често содржат големи количества пестициди, особено фунгициди, што ги прави „темпирани бомби“. Додека вообичаени симптоми на труење се дијареја, повраќање и главоболка, долготрајната акумулација на пестициди во телото може да го зголеми ризикот од оштетување на нервниот систем. Исто така, ситните семки од јагодите може да ја иритираат слузницата на цревата, што може да ги влоши проблемите со цревата, особено кај луѓето што веќе имаат воспалителни болести на цревата, како што е улцеративен колитис. Затоа, луѓето со вакви здравствени состојби треба да избегнуваат јагоди....

Фото: Горан Анастасовски Регионалниот Центар за управување со кризи – Скопје информира дека на бројот 112, вчера во 15:23 часот била добиена пријава за изгубено лице во Парк – шумата Водно. Веднаш биле известени надлежните за нивна понатамошна постапка, по што лицето било пронајдено за околу еден час. – Од полициската станица – Карпош во 16:34 часот во ЦУК, добиена е информација дека лице од Водно е на пат за градот – пишува во денешното соопштение на Центарот за управување со кризи....

Командантот на украинските сили објави дека неговите трупи морале да се повлечат кон запад, во длабочината на украинската територија, спроведувајќи тактички маневар на т.н. источен фронт, откако руските сили станале и воено и во човечка сила забележително надмоќни во однос на украинските воени сили Актуелни состојби на украинско-руското боиште Украинскиот претседател Володимир Зеленски во понеделникот изјави дека виталното американско оружје почнува да пристигнува во Украина во мали количества и побара тој процес да се забрза. Во исто време од фронтовските линии во источна Украина во регионот на Донецк, руските сили постигнале значаен напредок и зазеле неколку клучни населени места. На заедничката прес-конференција во Киев со шефот на НАТО, Јенс Столтенберг, Зеленски рече дека ситуацијата на бојното поле директно зависи од брзината на испорака на муниција во Украина, пренесуваат агенциите. – Навремена поддршка за нашата армија… И денеска не гледам ништо позитивно во тоа. Има достава, но тој процес треба да се забрза – рекол тој, како што пренесе „Ројтерс“. САД усвоија пакет помош од речиси 61 милијарда долари минатата недела за Украина и му дадоа извесна надеж на режимот во Киев дека со таа огромна помош ќе може да ја поправи сликата на фронтот. ТЕНКОВИТЕ „АБРАМС“ ПОВЛЕЧЕНИ ОД ФРОНТОТ Главниот командант на украинската армија, Олександр Сирски, во неделата објави дека украинските сили се повлекле од три села во областа Донецк на истокот на земјата. Во соопштението се вели дека киевските сили „се префрлиле на новите граници западно од Бердичи, Семенивка и Новомихаиливка за да ги зачуваат животите и здравјето на војниците“, пренесува „Политико“. Сирски истакна дека ситуацијата за украинските војници се влошила во текот на изминатата недела, бидејќи Русија се обидува да преземе стратешка иницијатива и да ја пробие линијата на фронтот. На тој дел од фронтот руските сили се и воено и во човечка сила надмоќни. – Руската војска сега се обидува да ја искористи ситуацијата додека чекаме резерви од нашите партнери. Токму затоа брзината на испорака значи стабилизирање на фронтот – рече Зеленски. Украинскиот лидер, исто така, ја истакна потребата од испорака на софистицирани системи за противвоздушна одбрана „патриот“, со кои Киев сака да се спротивстави на руските ракетни напади со долг дострел и нападите со беспилотни летала. Зеленски рече дека Киев постигнал одреден напредок во набавката на ракетни набавки за системот „патриот“, но дека сè уште работи на набавка на нови фрлачи што ги истрелуваат ракетите. Од друга страна, елитниот магазин „Милитари воч“ пишува дека Украина решила да ги повлече своите тенкови М1А1 „абрамс“ од линијата на фронтот поради загриженоста за нивната ранливост на руските напади. – Оваа одлука е донесена по големите загуби во борбите од средината на февруари – се наведува во текстот. И покрај фактот што украинската индустрија значително го подобри нивото на оклопна заштита на возилото по испораката, украинските власти изразија скептицизам во однос на ефикасноста на возилото, објаснува авторот на статијата. Претходно беше објавено дека руските војници веќе го заплениле првиот „абрамс“ и веќе го покажаа пред јавноста како воен плен. КОЈ ГО ДОТУРА ОРУЖЈЕТО НА САДАМ ХУСЕИН ВО УКРАИНА? Германскиот канцелар Олаф Шолц го повтори своето противење на испораката на ракетите „таурус“ за Украина – модерна германска крстосувачка ракета со дострел до 500 километри. Канцеларот Шолц им рече на новинарите во Берлин дека останува на својот претходен став да не испраќа ракети „таурус“ од германско производство, и покрај неодамнешната одлука на САД да испорачаат ракети АТАКМС со долг дострел за Украина, јави турската агенција „Анадолија“. Тој нагласи дека германската воена поддршка за Украина ќе продолжи да биде фокусирана на итните потреби на земјата, како што се напредните системи за противвоздушна одбрана, за заштита на украинските градови и критичната инфраструктура. – Ние сме убедливо најголемиот поддржувач на Украина во Европа, вклучувајќи и во однос на воената поддршка и испораката на оружје. Штотуку решивме да испратиме уште една батерија „патриот“, откако претходно испорачавме две батерии и се надеваме дека и другите европски партнери ќе донесат соодветна одлука – рече Шолц. Инаку, според извештаите на летонски и австриски извори, оружјето што некогаш му припаѓало на режимот на поранешниот ирачки диктатор Садам Хусеин сега се испраќа до Украина преку Балтичко Море. Станува збор за фотографии на кои се прикажани хаубиците од 122 мм „гвоздик“ и од 152 мм „акација“, чија пустинска камуфлажа е знак за нивното потекло. Х.И. Објавен нацрт-мировниот договор за ставање крај на војната меѓу Украина и Русија врз основа на Истанбулскиот договор Пропаднат мировен договор предвидуваше неутрална Украина Германскиот медиум „Ди велт“ ексклузивно објави детален опис на нацрт-мировниот договор за ставање крај на војната меѓу Украина и Русија врз основа на Истанбулскиот договор, кој требаше да биде потпишан во април 2022 година, но до денес тој не се реализира. Според „Ди велт“, речиси сите точки биле договорени, освен неколку за кои „требаше лично да разговараат Владимир Путин и Володимир Зеленски на средба, но тоа никогаш не се случи“. Според членот 1 од нацрт-договорот, Украина се обврзала да одржува „трајна неутралност“. Така, Киев би отфрлил какво било членство во воен сојуз, вклучувајќи го и НАТО. Украина, исто така, се согласи никогаш да не „прима, произведува или набавува“ нуклеарно оружје, да не дозволи странски војници да влезат во земјата и да не ја дава својата воена инфраструктура, вклучувајќи аеродроми и пристаништа, на друга земја на употреба. За возврат, Русија вети дека повеќе нема да ја напаѓа Украина. За да се осигури дека Киев е уверен во тоа, Москва се согласи дека петте постојани членки на Советот за безбедност на ОН – САД, Велика Британија, Франција, Кина и самата Русија – можат да ѝ дадат на Украина сеопфатни безбедносни гаранции....

фото: Пикселс Според претставниците на македонското малцинство во Република Албанија, доколку бидат усвоени потребните регулативи за Законот за национални малцинства, тогаш нештата ќе добијат позитивен тек во унапредување на човековите и малцинските права. Од една страна, споменатиот закон ќе овозможи изучување на македонскиот јазик во образованието секаде каде што живеат Македонците, како што се Тирана или Корча, а од друга страна, Албанија како држава и општество на најдиректен начин ќе овозможи да се негуваат националните особености на припадниците на македонскиот народ, преку финансирање одделни проекти и потреби. Според нашите соговорници, претставниците на македонското малцинство во Република Албанија за оваа проблематика неколкупати се обратиле до албанските институции, но и до македонските државни институции и политичките субјекти во Република Македонија, за жал, досега добиле само ветување, без конкретни активности Извештај на Стејт департментот за состојбите со човековите права во Република Албанија Припадниците на македонскиот народ во Република Албанија, како признаено малцинство, најголеми права уживаат во општината Пустец, каде што 99 отсто од населението го говорат македонскиот јазик и имаат право да го изучуваат во наставата. Но неколкупати досега претставниците на македонското малцинство, кај нашиот западен сосед, укажаа дека бројката на Македонците што живеат надвор од областа Мала Преспа изнесува околу 120.000 луѓе и немаат статус на малцинство и малцинско право, нешто што е спротивно на меѓународното право за човекови и малцински права. Според нашите соговорници, припадниците на македонскиот народ во Република Албанија имаат одредени права, како што се друштвата што се насочени кон промоција и зачувување на македонскиот јазик, историја, култура, традиција итн., како и политичка партија, која ги застапува нивните интереси во албанскиот парламент, меѓутоа постои голем простор за унапредување на малцинските права на Македонците. Идентични констатации и во извештајот на Стејт департментот за состојбите со човековите права за 2023 година за Албанија Споменатото се констатира и во извештајот на Стејт департментот за состојбите со човековите права за 2023 година. Конкретно во него се вели дека нема значителни промени во состојбата со човековите права во Албанија, како и дека албанската влада во 2017 година го усвои Законот за национални малцинства, но не ги усвои сите регулативи што се потребни за негово спроведување, се вели во извештајот на Стејт департментот. – Законот предвидуваше официјален малцински статус за девет национални малцинства: Грци, Македонци, Ароманци (Власи), Роми, Балкано-Египќани, Црногорци, Босанци, Срби и Бугари. Законот предвидуваше образование на малцински јазик и двојна употреба на службен јазик за локалните административни единици во кои традиционално живееле малцинствата или во кои малцинската група сочинувала најмалку 20 отсто од населението – се наведува во извештајот на Стејт департментот. Според претставниците на македонското малцинство во Република Албанија, доколку бидат усвоени потребните регулативи за Законот за национални малцинства, тогаш нештата ќе добијат позитивен тек во унапредување на човековите и малцинските права. Од една страна, споменатиот закон ќе овозможи изучување на македонскиот јазик во образованието секаде каде што живеат Македонците, како што се Тирана или Корча, а од друга страна, Албанија како држава и општество на најдиректен начин ќе овозможи да се негуваат националните особености на припадниците на македонскиот народ, преку финансирање одделни проекти и потреби. Претставници на македонското малцинство неколкупати се обратиле до албанските институции, но и до македонските државни институции и политичките субјекти во Македонија, но… Според нашите соговорници, претставниците на македонското малцинство во Република Албанија за оваа проблематика неколкупати се обратиле до албанските институции, но и до македонските државни институции и политичките субјекти во Република Македонија, за жал, досега добиле само ветување, без конкретни дејности. Дека нештата не се одвиваат во вистински правец, потврдува и непоставувањето повеќејазична табла пред Комитетот за национални малцинства. Имено, македонско друштво „Илинден“ – Тирана уште на 31.1.2023 година испрати барање со бр. 953/2023 при Комитетот за национални малцинства за поставување повеќејазична табела во Комитетот за национални малцинства. На ова барање, Комитетот за национални малцинства одговорило дека ќе се земе предвид, но една година подоцна сѐ уште не е поставена повеќејазична табла. – Повеќејазични табли беа поставени одамна во институцијата на Комесарот за заштита од дискриминација и Народниот правобранител. Македонското друштво „Илинден“ – Тирана ги поздрави овие институции кога ги поставија нивните плакети на јазиците на националните малцинства. Македонското друштво „Илинден“ – Тирана бара Комитетот за национални малцинства да постави повеќејазична табла, како што направи институцијата Комесар за заштита од дискриминација и Народниот правобранител – се вели во соопштението потпишано од претседателот на друштвото, Никола Ѓурѓај. Останува нејасно зошто Комитетот за национални малцинства одбива да постави повеќејазична табла, откако неколку други албански институции ја испочитуваа повеќејазичноста. Според нашите соговорници, доколку се земат предвид досегашните постапки на албанските институции, Албанија како држава и општество нема искрена политика кон националните малцинства, вклучувајќи и кон Македонците, напротив таа тактизира и затоа не се усвоени сите регулативи што се потребни за спроведување на Законот за национални малцинства. – Доколку Албанија навистина се стреми кон Европската Унија, тогаш мора да ги почитува европските вредности, но и да го почитува меѓународното право за човекови и малцински права, кое насочено кон унапредување на слободата на сите граѓани без разлика на нивната етничка или религиска припадност – велат добро упатени аналитичари за состојбите со малцинските права во Република Албанија. Д.Ст....

Фото: Маја Јаневска-Илиева / Илустрација За време на велигденските празници, односно од утре петок – 3 мај до понеделник 6 мај, јавниот превоз ќе функционира по неделен возен ред. Како што информираат од ЈСП Скопје исклучок ќе бидат линиите 11, 11А, 18А, 32, 47А, 55, 56, 56А, 81, 118, 160 и 164 кои утре ќе сообраќаат по саботен возен ред. -Утре и во понеделник на 5 мај од 7 до 14 часот дежурни ќе бидат билетарниците на Транспортен центар и таа во Ѓорче Петров. Во сабота сите билетарници и центри за персонализација ќе функционираат вообичаено, а в недела за сите е неработен ден – информираат од ЈСП Скопје. Жичарницата за време на празничните денови нема да работи единствено во понеделник, другите денови ќе работи вообичаено, од 10 до 20 часот. Од ЈСП Скопје потсетуваат дека за време на викенди и државни празници користењето на линијата 25 (Транспортен центар – Средно Водно) е бесплатно за сите граѓани....

ШАХ – ЕВРОПСКО ПРВЕНСТВО ЗА ЖЕНИ Титулата за Фаталијева Македонската шахистка и членка на ШК Алкалоид, женскиот ФИДЕ-мајстор (ЖФМ) Моника Стојковска (2.057 рејтинг-поени, рангирана на 122-то место пред почетокот на турнирот), го освои 164-то место на 24. Европско првенство (ЕП) за жени, на Родос (Грција), најмасовно досега. Стојковска по 10 кола освои три поени, со играчки перформанс од 1.962 рејтинг-поени. Во мошне силна конкуренција меѓу 182 шахистки од 35 држави (осум ВМ, 24 ЖВМ, 31 ИМ, 26 ЖИМ, седум ФМ и 35 ЖФМ), меѓу кои шест поранешни европски првенки, нова европска шампионка стана ИМ од Азербејџан, Уливија Фаталијева (2.377, рангирана 24-та), со 8,5 поени (седум победи и три ремија), освоени нови 21,6 рејтинг-поен, со играчки перформанс од 2.564 р.п., и парична награда од 10.000 евра. Второто место ѝ припадна на ИМ од Украина, Наталија Букса (2.394, рангирана 16-та), со 7,5 поени и играчки перформанс од 2.441 р.п. Бронзата ја освои ВМ од Грузија, Лела Јавакхишвили (2.447, рангирана шеста), исто така со 7,5 поени, но со послаб дополнителен критериум и играчки перформанс од 2.509 р.п. Прворангираната на ЕП, ИМ од Украина, Јулија Осмак (2.459), го освои 12-то место со седум поени. Вкупниот награден фонд изнесуваше 60.000 евра, за првпат се играа 10 кола, а најмалку 10 шахистки се квалификуваат за следниот Светски куп (СК) за жени (ФИДЕ). Г.И. РАКОМЕТ – ЛИГА ЕВРОПА Одново три германски екипи на фајналфорот По одигрувањето на возвратните дуели, три германски екипи, Фуксе Берлин, Левен и Фленсбург, како и една од Романија, Динамо Букурешт, се учесници на завршниот фајналфор во ракометна Лига на Европа (ЛЕ). Минатата година имаше два бундеслигаша, а последен пат кога учествуваа три германски екипи беше сезоната 2020/2021, кога играа Фуксе Берлин, Магдебург и Левен, а шампионскиот пехар го подигна Магдебург. Фуксе Берлин направи подвиг по ремито на свој терен, остварувајќи победа на гости со 37-30 против француски Нант. Левен доживеа минимален пораз со 28-29 од португалски Спортинг во Лисабон, но излезе како севкупен победник поради двата гола предност пред своите навивачи на првиот меч. Фленсбург неочекувано загуби со 28-29 во реваншот на свој терен од шведски Савехоф со 28-29, но поранешниот европски првак славеше на првиот дуел со 11 гола разлика, што беше и повеќе од доволно за пласман на претстојниот фајналфор. Динамо Букурешт, кому ова му дебитантски настап на едно фајналфор-натпреварување, на реванш-мечот на гости го изненади дански Скјерн, славејќи со 34-38, благодарејќи на одлично одиграното второ полувреме. Титулата од 2023 година во ЛЕ ја брани Фуксе Берлин. Г.И....

Во рамките на СП, ШФМ ги презентираше своите достигнувања и искуства со проектот „Шах во школите“, за што доби отворена поддршка од претседателот на ФИДЕ, Дворкович, информираат од ШФМ СВЕТСКО ПРВЕНСТВО ЗА КАДЕТИ ВО ЗАБРЗАН И БРЗ ШАХ Во Драч, Албанија, заврши Светското првенство (СП) во забрзан (15 минути плус 15 секунди) и брз шах (пет минути плус три секунди), 11 кола, во категориите до осум, 10 и 12 години (момчиња и девојчиња), на кои учествуваа вкупно 375 деца од 43 држави. Меѓу нив и осум претставници од Македонија. Резултати, забрзан шах: до 12 години: Илијана Велева 39-то место, 4,5 поени. До осум години: Јован Јовановски 42., 4 поени. До 10 години: Ахмет Селим Абдурахман 34-ти, 6 поени, Дамјан Николовски 85-ти. До 12 години: Даниел Стефановски 30-ти, 6 поени, Никола Петровски 50-ти, 5 поени, Лука Симоноски 66-ти, 4,5 поени, Габриел Марковски 77., 3,5 поени. Резултати, брз шах: Велева 40-та, 5 поени, Јовановски 40-ти, 5 поени, Абдурахман 46-ти, 5,5 поени, Николовски 66-ти, 4,5 поени, Стефановски 43-ти, 5,5 поени, Петровски 46-ти, 5,5 поени, Симоноски 60-ти, 5 поени, Марковски 85-ти, 3,5 поени. – Во рамките на СП, а по покана на претседателот на Светската шаховска федерација (ФИДЕ), Аркадиј Дворкович, на официјалната вечера присуствуваа и претседателот на Европската шаховска унија (ЕЦУ), Зураб Азмајпарашвили, како и видни шаховски претставници од Англија, Турција, Узбекистан, Туркменистан, Албанија, меѓу кои и потпретседателот на ШФМ, Агим Шемсиу, и членот на УО на ШФМ, Зоран Стојчевски. За време на вечерата се разменија мислења, искуства и идеи за развој на шахот, како и мислења за унапредување на играта и натпреварите. ШФМ ги презентираше своите достигнувања и искуства со проектот „Шах во школите“, за што доби отворена поддршка од Дворкович. ШФМ воспостави и директни контакти со шаховските федерации на Туркменистан и Узбекистан, со кои начелно беше договорена размена на играчи на турнирите организирани во овие земји, размена на тренери и заеднички кампови – информираат од ШФМ. Г.И....

Споменик на гемиџиите Јордан Поп Јорданов, Димитар Мечев, Константин Кирков, Илија Трчков и Владимир Пингов / Фото: Здравко Младите македонски анархисти ги извршиле најголемите атентати на своето време. Сите странски дипломати во Солун ги известиле своите влади за случувањата во Солун. Директно од бомбите на гемиџиите настрадале „Гвадалкивир“, Отоманската банка, гасоводните цевки, „Гранд хотел“ во Солун, кафеаните „Ал хамбра“ и „Ноја“ и „Бошнак-ан“. Биле урнати Германскиот клуб, кафеаната „Египет“, како и неколку други локали Повод: 121 година од Солунските атентати Во последните денови на април во 1903 година, млади Македонци со крајно индивидуалистички и анархистички убедувања, водени од идеалите за слобода на Македонија и македонскиот народ, ги извршија фамозните Солунски атентати. Бомбашките напади во Солун имаа цел да предизвикаат директно вмешување на големите сили во решавањето на македонското прашање. Атентаторите верувале дека со нападите врз странскиот капитал во Османлиската Империја ќе ги загрозат економските интереси на Велика Британија, Франција, Германија, Австро-Унгарија и на Италија, поради што споменатите држави ќе бидат принудени да интервенираат во полза на Македонците. Како организатор и извршител на Солунските атентати се пројавува револуционерната група Гемиџии, која е независен субјект во македонското револуционерно движење. Нејзините членови одржувале контакти со Македонската револуционерна организација (МРО), особено со Гоце Делчев, како и со Борис Сарафов, кој ги помагал финансиски. Солунските атентати не биле одобрени од раководителите на МРО, а Даме Груев се обидувал да ги убеди младите македонски анархисти да ги координираат своите напади со претстојните востанички дејства во Македонија. Атентатите започнале на 28 април 1903 година околу пладне во близината на солунското пристаниште кога Павел Шатев го потопува со динамит францускиот брод „Гвадалкивир“, а завршуваат на 1 мај 1903 година кога Цветко Трајков се обидел да го убие солунскиот валија Хасан Фехми-паша. Во борбите со османлиската војската и полицијата се убиени шестмина од гемиџиите: Орце Поп Јорданов, Константин Кирков, Димитар Мечев, Илија Трчков, Владимир Пингов и Цветко Трајков. Уапсени се четворица: Павел Шатев, Марко Бошнаков, Милан Арсов и Георги Богданов. Тие прво се осудени на смрт, но подоцна пресудата им е заменета со затвор во Фезан (Либија). Револуционери што веќе се простиле од својот живот Според една верзија, се верува дека кружокот го добил името Гемиџии затоа што нејзините членови сакале на симболичен начин да кажат дека тие биле луѓе што веќе се простиле од животот и го пуштиле својот чун (гемија) во бурното море со што или ќе успеат да го извадат на брегот или ќе го разбијат од карпите, односно нема да успеат. Основното јадро на групата се состоело претежно од младинци од Велес, ученици во Солунската гимназија. Групата била основана во 1899 година од Јордан Поп Јорданов, Константин Кирков, Димитар Мечев, Тодор Органџиев, Илија Трчков, Владимир Пингов и др. Подоцна кон нив се приклучиле Павел Шатев и Марко Бошнаков. Гемиџиите се стремеле да извршат редица атентати врз железничките линии, турските достоинственици и европските банковни институции. Преку овие терористички акции се надевале да предизвикаат интервенција на големите европски сили и автономија за Македонија. Во 1899 година била одржана средба помеѓу Слави Мерџанов, Јордан Поп Јорданов и Константин Кирков, на која бил изработен план за дејствување, односно извршување редица атентати во големите градови во европска Турција. Поткрепена финансиски од Борис Сарафов, групата на Мерџанов, Соколов, Манџуков и на Шатев започнала со прокопување канал под Отоманската банка во Цариград, а гемиџиите под раководство на Орце започнале со прокопување канал во Солун. Поради недостиг од финансиски средства, двете групи ја прекинале својата дејност. Орце заминал за Женева и Париз. Остварил средба со Сарафов, кој целосно ја прифатил тезата на гемиџиите и обезбедил финансиски средства. Во почетокот на 1902 година, Орце ја напуштил Женева и преку Софија пристигнал во Солун. За гемиџиите, Христо Силјанов (македонски револуционер и историчар) ја дава следнава констатација: „Навистина има голема доза на наивност и несвесна противречност во верувањето кое ги насочуваше бомбите на гемиџиите главно, против европејците. Очекуваа слобода од интервенцијата на Европа, знаеја, значи дека револуционерна Македонија нема сила сама да се пресмета со турската империја, па сепак, веруваа дека европската интервенција ќе се предизвика побрзо и полесно преку теророт против истите европејци – преку борба која по својата суштина буди кај Европјанинот непобедлива одвратност и која, таксана како анархистичка, овозможува најпакосна експлоатација против македонските борци од страна на непријателите“. Атентатите Во пролетта 1902 година, гемиџиите успеале да обезбедат 300 кг динамит и го довршиле каналот до Отоманската банка во Солун. Иако тие планирале што побргу да ги извршат нападите, Даме Груев им сугерирал да почекаат и да ја синхронизираат нивната акција со претстојното востание. За разлика од Груев, Борис Сарафов им дал морална и материјална поддршка на гемиџиите. Групата решава атентатите да започнат на 28 април 1903 година. Планот составен на последното советување одржано надвор од градот бил следен: да се потопи францускиот брод, да се минира пругата во близината на солунската станица, да се запали резервоарот за газија од кој се осветлувал градот; да се дигне во воздух Отоманската банка, да биде запален „Бошнак-ан“ и да почнат улични борби со бомби и револвери. Прекинувањето на осветлувањето и фрлањето на градот во темнина требало да биде знак за почетокот на акцијата. Секој точно знаел каква била неговата задача во определеното време за акција. Во врска со прашањето дали атентаторите треба да загинат при акциите дошло до различни мислења. Поп Јорданов, Кирков и Мечев го застапуваат ставот дека атентаторите треба да го положат својот живот, додека Шатев, Арсов и Бошнаков не се согласуваат со тоа. На крајот е одлучено секој сам да си го направи изборот. На 28 април околу пладне, во близината на солунското пристаниште, Павел Шатев го потопува со динамит францускиот брод „Гвадалкивир“. Оваа акција излегла двојно успешна, бидејќи бродот бил запален, а патниците сите до еден спасени. Истата вечер Димитар Мечев, Илија Трчков и Милан Арсов поставуваат динамит на железничката пруга Истанбул – Солун и го онеспособуваат возот. И при оваа акција нема жртви, но е предизвикан хаос во железничкиот сообраќај. На 29 април вечерта, околу 8 часот, Константин Кирков поставува 2 кг динамит на цевките со гас за осветлување и на водоводните цевки на Солун. Целиот град е во темница и без вода. Во целиот град владеат паника, хаос и страв. Десетина минути по изгаснувањето на осветлувањето, врз Отоманската банка се фрлени две бомби, по што Јордан Поп Јорданов-Орцето го активира експлозивот, кој уништува поголем дел од зградата на банката. Во истото време на повеќе локации во Солун гемиџиите фрлаат бомби: Милан Арсов фрла бомба во летниот театар „Алхамбра“, Илија Трчков фрла две бомби на главната улица, Димитар Мечев фрла две бомби пред хотелот „Египет“, Константин Кирков фрла бомба пред „Гранд хотел“, а Георги Богданов пред кафеаната „Ноја“. Владимир Пингов предизвикува пожар кај „Бошњак-ан“, а потоа фрла бомба пред вратата на Топхането (турската државна управа), каде што е застрелан од војници. По овие акции, Мечев и Трчков се вратиле во својот стан и од таму почнале да фрлаат бомби врз турската војска. Откако фрлиле 50-60 бомби се самоубиле за да не бидат фатени од турските власти. На 30 април, во борба со турската војска и полиција загинува и Jордан Поп Jорданов. На 1 мај се извршуваат две неуспешни акции. Кирков прави обид да ја крене во воздух солунската телеграфско-поштенска станица, но е убиен од стражарот, а Цветко Трајков прави обид да го убие солунскиот валија Хасан Фехми-паша. Откако не успева, атентаторот се самоубива активирајќи бомба. Д.Ст. Јордан Поп Јорданов-Орцето Роден е во Велес, како помлад брат на македонскиот револуционер Миле Поп Јорданов. Се школува во родниот град и Солунската бугарска машка гимназија. Како шестокласник го прекинува образованието и заминува во Софија од каде што се префрла во Солун. Тој е еден од поистакнатите членови на Гемиџиите, а подоцна и негов водач. Претходно, среќавајќи се со Слави Мерџанов во Цариград (1899), ја прифаќа неговата идеја за минирање на Отоманската банка во Солун и настојува да ја реализира. На 29 април 1903 тој ќе го активира динамитот во прокопаниот тунел и ќе ја крене во воздух Отоманската банка. Потоа фрла бомби пред хотелот „Салоник“. Загинува херојски на 30 април 1903 во куќата во која живеел, фрлајќи ги последните бомби врз турските војници, кои го држеле под опсада. Орцето бил голем идеалист. Тој и со својата смрт сакал да биде корисен за револуционерното дело и својата татковина Македонија. Непосредно пред Солунските атентати се осигурил во друштвото „Њујорк“ на 10.000 франци, и тоа на името Симеон Радев. Орцето го замолил Симеон Радев осигураните 10.000 франци по неговата смрт да му ги предаде на Борис Сарафов затоа што тој им дал 10.000 франци на гемиџиите и ги помагал на разни начини. Во писмото до Радев, тој истакнал: „Пред неколку месеци се осигурав на 10.000 франци, која сума по мојата смрт ќе ти биде исплатена. Сакам и со мојата смрт да бидам во полза на делото, за кое живеев, работев и ќе умрам – делото за ослободување на нашата скапа и сакана Македонија“....

Фото: Маја Јаневска-Илиева Според насоките од ДИК, на двојните избори в среда граѓаните ќе можат само еднаш да се појават на гласачкото место, односно ако се одлучат да гласаат само на едни избори, потоа не можат да се премислат и повторно да се вратат и да гласаат на другите избори ДИК со препораки за успешни двојни избори Финишираат подготовките околу организирањето на вториот круг од претседателските избори, како и на парламентарните избори, кои ќе се одржат во ист ден, в среда на 8 мај. Партиите ги најавуваат веќе и завршните митинзи, а со оглед на продолжениот празничен викенд што следува, сите сили се насочени партиските пораки да допрат до што поголем број гласачи. Она што е забележливо, тоа се повиците од повеќето политички актери до македонските граѓани да излезат масовно на изборите и на најдемократски начин да го изберат оној кандидат или политичка опција за која сметаат дека е најдоброто решение за државата. Во меѓувреме и Државната изборна комисија излезе со упатство за тоа како ќе се гласа на двојните избори, со оглед на многубројните шпекулации што се појавија во јавноста околу можноста да се опструираат претседателските избори за сметка на парламентарните. Според насоките од ДИК, на двојните избори в среда граѓаните ќе можат само еднаш да се појават на гласачкото место, односно ако се одлучат да гласаат само на едни избори, потоа не можат да се премислат и повторно да се вратат и да гласаат за другите избори. Претседателот на ДИК, Александар Даштевски, во интервју за МИА истакна дека е важно на граѓаните да им се објасни дека имаат право да гласаат за двата вида избори, но дека можат да одберат да гласаат или само за парламентарни или само за претседателски избори. – Граѓанинот ќе може да дојде само еднаш и да гласа и за двата избора. Постапката е следна: кога ќе дојде, прво ја дава личната карта да се види дека е тој, потоа оди на биометриска идентификација, потоа го бараат во списокот да го заокружат и му даваат ливчиња. И потоа оди да гласа – вели Даштевски. Понатаму уште додава дека секој гласач ќе биде прашан од претставниците на избирачката комисија дали ќе гласа на двојните избори или, пак, ќе одбере да не учествува на некои од изборите. – Важно е граѓаните, кога за тоа ќе бидат прашани на избирачкото место, да имаат прецизен одговор дали ќе гласаат само за едните или и за претседателските и за парламентарните избори, бидејќи потоа нема да можат да се премислат. Тоа е битно, бидејќи за претседателските избори има цензус. Претпоставувам дека најмногу ќе гласаат за двата, а може да се случи и само за парламентарните избори, бидејќи знаеме дека одзивот и интересот таму се многу поголеми – објаснува Даштевски. Она што беше евидентно при првиот круг од претседателските избори, тоа е брзата обработка на изборните резултати, така што очекувањата на првиот човек на ДИК се дека тоа ќе биде случај и на двојните избори, без оглед што се работи за посложен процес. Даштевски очекува првичните неофицијални резултати од изборите на 8 мај да се знаат до полноќ, имајќи ги предвид промените што ДИК ги направила во изминатиот период, но и искуството од изминатите избори. – Презедовме мерки на овие избори и тие мерки се состојат во зајакнување на хардверот за да може во исто време да прима повеќе информации, понатаму во обучување на повеќе луѓе на терен. Значи, сега беа обучени некаде околу 1.700 луѓе да внесуваат податоци, обезбедивме за сите тие 1.700 лаптопи во соработка со Државниот завод за статистика. Исто така, за да се забрза изборниот процес во избирачките места во секое време ќе има по седум, наместо пет лица како претходно, а за броењето на резултатите да бидат сите присутни – нагласува Даштевски. Тој уште еднаш ги повика гласачите да излезат повторно мирно, достоинствено и без притисоци да го дадат својот глас за онаа партија за која одлучиле. Единаесеттите по ред парламентарни избори ќе се одржат на 8 мај 2024 година (среда), истовремено со вториот круг на претседателските избори. Во вториот круг на претседателските избори ќе се натпреваруваат кандидатката Гордана Силјановска-Давкова, поддржана од ВМРО-ДПМНЕ и коалицијата, како и Стево Пендаровски, поддржан од СДСМ и коалицијата што ја предводи оваа партија. Според податоците на ДИК, Гордана Силјановска-Давкова во првиот круг освои 363.086 гласа (40,08 отсто), додека за Пендаровски гласале 180.500 граѓани (19,92 отсто). Од друга страна, на парламентарните избори граѓаните ќе гласаат за нов собраниски состав. Во Собранието се избираат 120 пратеници според пропорционалниот модел, при што територијата на земјата е поделена на шест изборни единици утврдени со Изборниот законик и во секоја изборна единица се избираат по 20 пратеници. Препораките за претстојните избори остануваат исти како и за секои избори, со единствена цел, изборниот процес да помине во фер и демократска атмосфера. 1. Гласањето се врши лично на гласачките места во Република С. Македонија и во ДКП/КК. 2. Избирачкиот одбор на гласачите им го објаснува начинот на гласање и им овозможува да гласаат. 3. Гласачот може само еднаш да се појави на гласачкото место за остварување на своето избирачко право. 4. Гласачот го приложува документот за лична идентификација – важечка лична карта или патна исправа, односно лична карта или патна исправа чија важност истекла во периодот од 24 јули 2023 до 24 април 2024 година. 5. Гласачот става отпечаток од показалецот од десната рака на уредот за биометриска идентификација, а доколку гласачот нема десен показалец се зема отпечаток од показалецот од левата рака или во случај на гласачот да му недостигаат овие два прста се зема отпечаток од наредниот прст од десната рака. 6. Доколку гласачот нема две раце гласачот се внесува во техничката опрема со пребарување преку неговиот единствен матичен број (ЕМБГ). 7. Доколку УБИГ не може да најде совпаѓање на отпечатокот од прсти со отпечатокот од прсти на гласачот во електронскиот избирачки список, гласачот се внесува во УБИГ преку отчитување на личниот документ на МРЗ-скенерот или преку внесување на единствениот матичен број (ЕМБГ), а потоа гласачот става отпечаток од прст на УБИГ. 8. По потврдувањето на идентитетот, гласачот го става својот потпис во изводот од избирачкиот список. 9. Гласачкото ливче се откинува од кочанот по нумерички редослед, задолжително му се става печат на предната страна на местото определено за печат и потоа му се дава на гласачот. 10. Гласачот добива едно гласачко ливче за претседателските и едно за парламентарните доколку се одлучи да гласа на двата избора, во спротивно ќе добие ливче само за оние избори за кои се определил. 11. Гласачот гласа сам, тајно зад гласачки параван. 12. Гласачот гласањето го врши на тој начин што го заокружува редниот број пред називот/името на листата со хемиско пенкало со мастило во сина боја. 13. Превитканото гласачко ливче гласачот го става во гласачката кутија. 14. Гласачот го подигнува документот за лична идентификација. 15. Гласач што има физички недостаток или е неписмен и поради тоа не може да гласа на начин утврден со Изборниот законик, со себе има право да доведе лице што ќе му помогне при гласањето. Ако не доведе со себе лице што ќе му помогне при гласањето, тогаш избирачкиот одбор ќе определи друго лице од редот на гласачите. Лицето не смее да влијае врз одлуката на гласачот. 16. Забрането е семејното и групното гласање, како и гласањето за друго лице. 17. Забрането е фотографирање на гласачкото ливче со мобилен телефон или апарат за фотографирање. 18. Забрането е носење оружје на гласачкото место. С.Т....

Во турскиот град Истанбул, од 9 до 12 мај ќе се одржи олимписки квалификациски турнир во борење, на кој ќе учествуваат и шестмина македонски репрезентативци, предводени од селекторот Бобан Данов. Во Истанбул својата шанса ќе ја бараат: Вероника Рјабоволова (до 53 кг), Владимир Егоров (до 57 кг), Бесир Алили (до 65 кг), Расул Шапиев (до 74 кг), Ахмат Могамедов (до 86 кг) и Магомедгаџи Нуров (до 97 кг), од кој последниот настапи и на последните ЛОИ во Токио. Според пропозициите, на ова натпреварување директна норма за претстојните Летни олимписки игри (ЛОИ) во Париз 2024 ќе обезбедат финалистите, додека третопласираните ќе се борат повторно, а подобриот ќе обезбеди билет на ЛОИ, како третопласиран. Како што е познато, Владимир Егоров беше блиску да обезбеди олимписка норма на европскиот квалификациски турнир во Баку, Азербејџан, каде што норма обезбедуваа само финалистите, но во полуфиналето минимално со 3-4 загуби од домашниот борач Алијабас Рзазде. Г.И....

Фото: ЕПА Астон вила, Болоња, Брест, Џирона и Штутгарт, кои главно имаат тренери што се во нивната прва целосна сезона, се на места на табелите од кои се обезбедува влез во ЛШ. Џирона и Брест никогаш не играле во Европа, Штутгарт е единствениот што настапил во ЛШ откако натпреварувањето се ребрендира во 1992 година, Астон вила има европска титула (во 1982 година), а единствените мечеви на Болоња во најсилното натпреварување беа во прелиминарната рунда во сезоната 1964/65 ФУДБАЛ Може да има изненадувачки тим од секое од големите пет домашни фудбалски првенства во Европа кога новата Лига на шампионите (ЛШ) ќе дебитира во следната сезона, пишува агенцијата „Асошиејтед прес“(АП). Астон вила, Болоња, Брест, Џирона и Штутгарт се на пат да се пласираат во елитното натпреварување пред последните неколку кола од домашните првенства. За шпанската Џирона и за францускиот клуб Брест тоа би било особено извонредно достигнување, откако ниту еден од нив никогаш не играл во некое европско натпреварување, пишува АП. Сите тие главно имаат тренери што се во нивната прва целосна сезона, пишува АП. Астон вила беше единствениот од нив што се пласира за натпреварување на Европската фудбалска унија (УЕФА) сезонава, откако го освои седмото место во Премиер-лигата. Тимот на тренерот Унаи Емери денеска игра со Олимпијакос во полуфиналето на Конференциската лига. Пресвртот на Штутгарт е зачудувачки. Речиси испадна во минатата сезона пред да победи во плејофот во минатиот јуни за да остане во Бундеслигата. Штутгарт е единствениот од петте што играл во ова натпреварување (претходно настапи во 2010 година) откако Купот на шампионите беше ребрендиран пред 32 години. Астон вила има европска титула (во 1982 година), единствениот настап на Болоња заврши во прелиминарната рунда во сезоната 1964/65, а Џирона и Брест никогаш не беа блиску до пласман, пишува АП. Во октомври 2022 година, Астон вила беше над зоната за испаѓање само поради гол-разликата. Трансформацијата под водство на Емери ја донесе Астон вила на четвртото место сезонава. Клучни засилувања беа шпанскиот дефанзивец Пау Торес, кој работеше со Емери во Вилјареал, и францускиот плејмејкер Муса Дијаби од Баер. Оли Воткинс е меѓу најефикасните напаѓачи во Премиер-лигата, со 19 гола, два помалку од Ерлинг Холанд и еден од Кол Палмер, а Воткинс има и 12 асистенции, најмногу во лигата. На тренерот на Болоња, Тиаго Мота, ЛШ не му е непозната, освојувајќи ја како играч со Барселона и со Интер. Тој го носи истиот интензитет во тренерската работа. Болоња беше еден од ретките тимови што освои бодови на дуели со новиот првак Интер, а победата со 3-1 неодамна со петтопласираната Рома ја крена Болоња на четири бода повеќе од својот ривал. Најдобрите пет ќе се пласираат во ЛШ. Холандскиот напаѓач Џошуа Зиркзе беше катализатор со 11 гола, а клучен беше и офанзивниот играч за врска Луис Фергусон, пишува АП. Тренерот на Брест, Ерик Рој, како и Емери од Астон вила и Себастијан Хенес од Штутгарт, ја презеде клупата лани среде трката за опстанок. Четири победи во мај го издигнаа тимот на 14-то место во Лига 1 со 18 тима. Брест, кој претходно не беше повисоко од осмото место во лигата, беше банкротиран и деградиран во 1991 година и беа потребни 13 години за да се врати во второто ниво, пишува АП. Во Лига 1 се врати во 2019 година и оттогаш не заврши сезона подобро од 11. место. Но сезонава Рој ја засили одбраната, која прима помалку од еден гол на меч, и доби одлична сезона на плејмејкерот Пјер Лис-Мело, кој наскоро ќе наполни 31 година. По 31 коло Брест е на третото место, кое носи пласман во ЛШ. Во голем дел од сезоната Џирона изгледаше како навистина да го предизвикува Реал Мадрид за титулата. Местото во ЛШ, сепак, би било голема победа за клубот, кој никогаш не играл во Европа, пишува АП. Тимот е на второто место со седум бода повеќе од четвртопласираниот Атлетико Мадрид, а пласман меѓу првите четири е доволен за влез во ЛШ. Џирона влезе во Ла лига во 2022 година и беше на 10. место лани. Но тренерот Мичел Санчез направи напредок со неговата екипа. Украинскиот напаѓач Артем Довбик со 19 гола е водечки во лигата, Савио и Јан Коуто имаат по осум асистенции… Ветеранот Дејли Блинд и позајмениот фудбалер од Барселона, Ерик Гарсија, ја закотвуваат одбраната. Само лидерот Реал Мадрид постигна повеќе голови сезонава, 71 наспроти 69 на Џирона. Подемот на Штутгарт е веројатно исто толку изненадувачки колку освојувањето на првата титула на Баер во Бундеслигата, пишува АП. Тимот беше последен кога тренерот Хенес, внук на Ули Хенес, почесниот претседател на Баерн, ја презеде функцијата пред една година и сега е трет. Напаѓачот на Гвинеја, Серху Гуираси, се истакна со 25 гола, Дениз Ундав, позајмен од Брајтон, има 18. Н.М....